Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish: organizm va muhit

violentlar (zo‘rakilar) – barcha raqiblarini o‘ziga bo‘ysundi-ruvchilar, masalan, turang‘il - to‘qay hosil qiluvchi asosiy daraxt;

patientlar (yolqovlar) – noqulay muhitda yashashga qobiliyatli turlar, masalan, sho‘rsevarlar va soyasevarlar;

ekoplerentlar (to‘ldiruvchilar) – muhitning buzilgan joyla-rida tez paydo bo‘lishga qobiliyatli turlar, masalan, daraxtlar kesil-gan, yong‘in sodir bo‘lgan hududlarda tez paydo bo‘ladigan turlar.



NAZORAT SAVOLLARI:

1. Populyasiya nima?

2. Populyasiyaning miqdoriy ko‘rsatkichlarida nimalar aks etadi?
3. Populyasiya zichligi deganda nima tushuniladi?
4. Aholi ro‘yxati nima uchun o‘tkaziladi?
5. Populyasiyaning o‘zgaruvchan ko‘rsatkichlarida nimalar aks etadi?
6. O‘lish yoki o‘lim tezligi nima?
7. Tur hayoti davomiyligi deganda nima tushuniladi?
8. «Omon qo­lish jadvali» yoki «demografik jadval» nima uchun tuzi-ladi?
9. Omon qolish egri chizig‘i nimani ifodalaydi?
10. YAshashning ekologik mohiyati nima?
.
MUSTAQIL ISH TOPSHIRIQLARI:

1. 
   Tavsiya etilgan va boshqa qo‘shimcha adabiyotlardan foydalanib, «Populyasiya – organizmlarning asosiy yashash shakli» mavzusida refe-rat tayyorlang.
   

2. O‘zingiz yashaydigan joy (shahar, tuman yoki qishloq) misolida is-talgan bir populyasiya sonini aniqlang.
3. Mavzu matnidagi 3.2-rasm asosida istalgan bir tur misolida po-pulyasiya o‘sishining yosh tuzilmasiga bog‘liqligini aniqlang.
4. Populyasiyaning muhit omillariga chidamliligi ayrim individ-lar chidamliligidan sezilarli katta bo‘lishini asoslang.
5. O‘zingiz yashaydigan joydagi (shahar, tuman yoki qishloqdagi) is-talgan bir populyasiya misolida tug‘ilish yoki tug‘ilish tezligini aniq-lang.
6. O‘zingiz yashaydigan joydagi (shahar, tuman yoki qishloqdagi) is-talgan bir populyasiya misolida individlarning ko‘payish yoki kama-yish tezligiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni aniqlang.
7. “Eng uzoq (ko‘p) hayot davomiyligi” mavzusida qisqa axborot (xa-bar) tayyorlang.
8. Mavzu matnidagi 3.1-jadval asosida o‘zingiz yashayotgan joy (vi-loyat, shahar, tuman yoki qishloq) misolida erkak aholining statik de-mografik jadvalini tuzing.
9. Mavzu matnidagi 3.3-rasm asosida omon qolish egri chizig‘ining har xil turlariga oid misollar keltiring.
10. O‘zingiz yashayotgan joy (viloyat, shahar, tuman yoki qishloq) aholi-si misolida eng uzoq (ko‘p) hayot davomiyligi va uning o‘rtacha ko‘rsat-kichini aniqlang.
11. «Mahalliy populyasiyalar» mavzusida elektron shaklda taqdimot tayyorlang.
12. Aholiga oid o‘zbek xalq maqollarini to‘plang va ularni sharh-lang.