Elmi redaktorlar: Əziz Məmmədov



Yüklə 6,34 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə276/298
tarix17.01.2018
ölçüsü6,34 Mb.
#20991
1   ...   272   273   274   275   276   277   278   279   ...   298

arasındakı fərqin aşkar olunmasını xarakterizə edir və onun böyüklüyü 

aşağıdakı düsturla təyin olunur. 

Q ( r - i )  

T

A



— 

Q(r-1) + 1 

burada  rA-atributiki,  Q  -  tədqiq  olunan  risk  faktorundan  dəyən 

zərəri,  yaxud  əlamətin  tezliyini,  r  -  nisbi  riskin  böyüklüyünü  göstərir. 

Zərərli ekoloji faktorlar, adətən çoxlu sayda populyasiyaya təsir etdiyi üçün 

bu göstəricinin çox ümdə əhəmiyyəti vardır. Riskin başlıca növləri və onun 

hesablanmasında  istifadə  edilən  əsas  göstəricilər  cədvəl  10.10-  da  şərh 

olunub. 

Cədvəl 10.10 

Risk növləri və onun hesablanmasında istifadə olunan əsas 

göst

ə

ricil

ə

r (0-0-

Onişen

 

co v



ə

 b., 2000)

 

Riskin

 

növləri

 

Təsirin hesablanma prinsipi

 

Tətbiqi sahəsi

 

1

 

2

 

3

 

Möhtəkir

 

risk

 

Müsbət və mənfi təsirlər ehtimalını 

xarakterizə edən risk

 

İdarəetmə qərarları qəbul etmək 



situasiyanın ümumi qiymətləndirilməsi

 

Qeyri-

 

möhtəkir risk

 

Yalnız mənfi təsirləri xarakterizə edən 



gözlənilən risk

 

Tibbi-ekoloji situasiyaların 



qiymətləndirilməsi və idarə olunması

 

Fərdi risk

 

Müəyyən vaxt ərzində, yaxud da bütün 

ömür boyu risk faktorlarının neqativ 

təsirlərinin ayrı-ayrı insanlarda baş 

vermə ehtimalı

 

Ekoloji situasiyadan asılı olan xəstəliklərin 



inkişaf ehtimalının analizi. Riskin idarə 

edilməsi üzrə müalicə profilaktika 

tədbirlərinin hazırlanması

 

Populyasiya

 

riski

 

Əhalinin ayrı-ayrı kontingentləri 



arasında neqativ nəticələrin ümumi sayı

 

Ekoloji risk faktorlarından əhalinin 



sağlamlığı üçün dəyən zərərin analizi

 

Risk

 

tənasübü

 

(mütənasibli

 

yı)

 

Nəzarət və təcrübə qmplannda risk 



faktorlarına qarşı yaranan neqativ 

reaksiyaların miqdarı və yayılmasının 

nisbəti

 

Epidemiologiyada ekspoxisiya və 



xəstəliklər arasındakı əlaqənin kəmiyyətcə 

(miqdarca) qiymətləndirilməsi. Statistik 

modelləşmə

 

Nisbi risk (odds 



ratio)

 

Pasientlərlə müəyyən patologiyalar 



arasındakı nisbət və müəyyən şəraitdə 

onun mövcud olmaması

 

Epidemioloji tədqiqatlar. Əhalinin 



müəyyən kontingentləri üçün riskin idarə 

edilməsi

 

Populyasiya

 

üçün

 

atributiv risk

 

Əhalinin əlverişsiz təsirlərə məruz qalan 

hər hansı bir qurğu ilə analoji təsirə 

məruz qalmayan qrup arasındakı fərq

 

Risk faktoru, yaxud faktorlarının məcmuu 



təsirindən yaranan neqativ reaksiyaların 

fəsadlarının kəmiyyətcə 

qiymətləndirilməsi. Risk faktorlarının 

idarə olunması

 

Fərdi

 

atributiv risk

 

Risk faktorlarının təsirinə məruz 



qalanlar və qalmayanların sağlamlıq

 

Konkret hadisələr üçün təcrübə və nəzarət 



rayonlarında sağlamlıq göstəricilərinin 

müqayisəli

 

606 




 

göstəriciləri arasındakı fərq

 

qiymətləndirilməsi

 

İqtisadi risk

 

Pul ekvivalentində riskin 



qiymətləndirilməsi. Gəlirli və gəlirsiz 

riskin məbləği

 

Əlverişsiz ekoloji, sosial və digər 



faktorlarla əlaqədar olaraq əhalinin 

sağlamlığının pozulmasından dəyən 

iqtisadi zərərin analizi. Risklə idarəetmə 

üzrə tədbirlərin iqtisadi səmərəliliyinin 

qiymətləndirilməsi

 

Məsrəfli risk

 

Risk faktorlarının təsiri ilə əlaqədar 

olan əlavə xərclərin ehtimal olunan 

böyüklüyü

 

Risk faktorlarının təsiri ilə əlaqədar olan 



əlavə xərclərin qiymətləndirilməsi. 

Əhalinin sağlamlığının idarə üzrə aparılan 

tədbirlərin məqsədyönlülük və 

səmərəliliyinin müəyyən edilməsi. Səhiyyə 

təşkilatlarının quruluşunun optimallaşdırı 

İması

 

Gəlir əldə 



olunmayan 

(gəlirsiz) risk

 

Risk faktorlarının təsirindən gəlirsiz 



ziyanların ehtimal olunan böyüklüyü

 

Zərərin obyektiv məbləğinin əlavə analizi. 



Maddi sferada dəyən zərərin 

qiymətləndirilməsi

 

Kanserogen

 

risk

 

Yaşayış mühitindəki kimyəvi 



maddələrin təsirindən kanserogen 

xəstəliklərin inkişaf ehtimalı

 

Ekoloji risk ərazilərində ətraf mühitin 



çirklənməsi nəticəsində kimyəvi faktorların 

təsirinin təhlükəsizliyinin analizi

 

Qeyri-

 

kanserogen

 

risk

 

Yaşayış mühitindəki kimyəvi 

maddələrin təsirindən sağlamlığın 

somatik və psixoloji pozğunluq ehtimalı

 

Ekoloji risk ərazilərində ətraf mühitin 



çirklənməsi nəticəsində kimyəvi faktorların 

təsirinin təhlükəsizliyinin analizi

 

Doza riski

 

Orqanizmdə zərərli maddələrin 

toplanma və toksiki təsirin inkişafı 

ehtimalı və normativ doza yükünün 

artması

 

Toksiki maddələrin orqanizmə daxil 



olmasının prioritet yollarının təyini. Ətraf 

mühitin kompleks çirklənməsi zamanı 

orqanizmə daxil olan zərərli birləşmələrin 

təhlükə dərəcəsinin müqayisəli 

qiymətləndirilməsi

 

11.6.2.



 

Əhalinin 

sağlamlığı 

üçün 

riskin 

qiymətləndirilməsi. 

İnkişaf  etmiş  ölkələrdə  əhalinin  sağlamlığının  qorunub  saxlanmasına  və 

təbiəti  mühafizəyə  ayrılan  maliyyə  resurslarının  optimallaşmasma  çox 

önəmli yer verilir. Risk ispan portuqaliya mənşəli söz olub «sualtı qaya» 

mənasını  verir,  tibbi-  ekoloji  situasiyalarda  yaranan  əlverişmiz, 

qeyri-münasib hadisələri xarakterizə edir. Lakin «risk» anlayışının əsas və 

tərifi  mahiyyəti  Harvard  Beynəlxalq  İnkişaf  Universitetinin  nəşr  etdiyi 

«İqtisadiyyat və ətraf mühit»  adlı sorğu kitabında şərh olunub: «Risk  - 

arzuolunmaz  neqativ, ehtimal olunan zərərli  hadisələrin baş verməsini və 

onun  miqyasını  xarakterizə  edən  effektlərin  məcmunundan  ibarətdir». 

C.Lastın «Epidemiologiya lüğəti»ndə (1995) qeyd edilib ki, «risk 



607 


Yüklə 6,34 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   272   273   274   275   276   277   278   279   ...   298




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə