İnsanŞünaslıq
idarəetmə siyasəti nəticəsində insan potensialın
inkişaf çərçivəsi yeni vü-
sat almışdır. İqtisadi fəal əhalinin peşə yönümlüyü, peşə miqrantlarmın
tərkibi, təhsilin yenidən qurulması sosial-iqtisadi sahələrinin texnologi-
yasının təkmilləşdirilməsi və yenidən qurma
proseslər ölkəmizin ümumi
potensial gücünün artmasına səbəb olur.
Respublikamızın ümumi potensial gücünün artırılmasında hökumə-
tin dövlət büdcəsindən elmə çəkilən xərclərin dinamikasını da müəyyən
etmək mümkündür. Ölkədə elmi-texniki kadr potensialının yaradılması,
sosial iqtisadi dayanıqlı inkişafının təmin edilməsində elmin rolunun ar-
tırılması dövlət səviyyəsində proqnozlaşdırılır.
Dahi alim
A.X.Mirzə-
canzadə "elm azad insan
zəkasının
ən böyük nailiy-
yəti, narahat ağlın məhsu-
lu, bəşər sivilizasiyasının
məhək daşı" adlandırmış-
d ı r . A . X . M i r z ə c a n z a d ə -
nin ideyası bu gün cəmiy-
yətimizdə gedən
inkişaf
prosesində, ölkənin ümumi
tərəqqisində intellektual el-
mi biliklərin mühüm rol
oynadığını göstərir.
illər
mln.man.
2006 / \ 32.0
2005 /
\ 28.8
2004 /
\ 20,0
2003 /
\ 16,6
2002 /
\ 11,4
2000 /
\ 9,3
1995/
\ 3,5
Azerbaycanın dövlət büdcəsindən elmə
çəkilən xərclər
Son dövrlərdə Azərbaycan dövlət quruculuğunda strateji məqsəd kimi
dünya bazarına elm tutumlu məhsulların çıxarılmasına, fundamental və tətbiqi
elmin ətraf aləmə təsiri istiqamətlərinə xüsusi diqqət yetirilir. Artıq
Azərbaycan Respublikasında "bilik iqtisadiyyatı" və ya "innovasi- yalara
("innovasiya" yeniləşmə deməkdir) əsaslanan iqtisadi inkişaf' kimi
münasibətlər
formalaşmaqdadır.
"İnnovasiya"
yeni
ideyaların,
elmi-tədqiqatların praktika ilə uzlaşması prosesidir. Bu nöqteyi-nəzərdən elmi
düşüncə tərzinin məhsulu olan innovasiyaların yaradılması üçün intellektual
bilik tələb olunur. Nəticədə isə intellektual bilik əməyə çevrilir.
"Elmi potensial", "elmi-texnki potensial" ifadələri elmi dövriyyəyə XX
əsrin 60-cı illərində Kiyev elmşünashq məktəbinin nümayəndələri tərəfindən
gətirilmişdir. Həmin vaxtadək sosial-iqtisadi mənbələrində "intellektual
potensial", "yaradıcı potensial" ifadələrindən istifadə olunurdu.
102.
MirzDcanzadə A.X. İxtisasa giriş. Bakı, 1990. səh. 18.
........ ..........
101
===
Ağazeynal A.Qurbanzach
təhsil
intellektual
idarəetmə
iqtisadi
"Elmi-texnki potensial" cəmiyyətdə elmi-texniki,
sosial-iqtisadi inki-
şafa nail olmaq proseslərdə iştirak etdiyi üçün daha çox aktuallıq təşkil
edir. Çünki, "elmi-texnki potensial" istehsalın texnoloji əsaslarla idarə
edilməsi prosesində dayanıqlı inkişaf yaradır.
Bir çox tədqiqatçılar "elmi-tex- | ---------- Elmi-texniki potensial
niki potensial" anlayışına kon-
---------------------------
struktiv
olaraq elmi-texniki yeni-
liklər, ixtiralar, elmi tədqiqatların
aparılması üçün vacib olan re-
sursların vəhdəti kimi baxırlar.
Hər
bir ölkənin optimal inkişaf
səviyyəsi ilk növbədə təhsil sisteminin yüksək olması, elmi tədqiqatların
bilavasitə praktika ilə əlaqələndirilməsini tələb edir. Bu baxımdan Azər-
baycan müasir tələblərə cavab verən elmi-texniki kadr potensialına ma-
likdir. Artıq Azərbaycan elmi dünya sivilizasiya elminə inteqrasiya olu-
nur.
Ş.M.Muradovun fikrinə görə, ölkəmizdə elmi fəaliyyətin nəticələri ə-
sasmda təbiətdə və cəmiyyətdəki inkişafın qanunauyğunluqları aşkar
edilərək, onlardan istifadə imkanları təkmilləşdirilməklə elmi
biliklərə
nail olmaq olar.
Müasir dünyamızın inkişaf etmiş ölkələri'®^
02
iqtisadi-siyasi siyasə-
tini elmi əsaslara istinad etməklə sivilizasiyalı dövlət yaratmışlar.
Ölkəmiz dünyada baş verən qloballaşma proseslərinə qoşulmuş və
fəallıq dərəcəsinə görə ön sıralarda gedir. İnsan potensialında baş verən
dəyişikliklər və qloballaşma siyasəti yaxın gələcəkdə elmi-texniki poten-
sialın qarşısında bir sıra idarəetmə prinsipləri durur:
*
Qloballaşma və iqtisadi təhlükəsizlik şərifində milli iqtisadi- sosial
inkişafa nail olmaq siyasətini proqnozlaşdırılması;
*
Elmi-texniki inkişaf strategiyasının çərçivəsində sosial-iqtisadi inki-
şafın dayanıqlılığının yaradılması;
*
İnsan potensialın inkişaf modelinə uyğun konseptual əsaslarının ha-
zırlanması;
*
Sosial- demoqrafik
fonunda intellektual insan, əmək və kadr poten-
sialının qiymətləndirilməsi.
103.
Иванов В,В., Тевой В.К., Монастырская Г.В. Анализ, оценка и стимулирова- нне
эффективности научного потенциала АН УССР. Киев, 1990. с.5.
104.
Ş.M.Muradov. Göstdrihn əsəri, səh.507.
102