Jismoniy tarbiya nazariyasi va

0 ‘rgatish jarayonida harakat faoliyatlarini rivojlantirish
Harakat faoliyatlariga 
0
‘rgatish jarayonida tana yoki tana 
a ’zolari q ism larin in g h arak a tn i boshqarish tarzi o ‘zgaradi. 
Natijada harakat faoliyatlarini o ‘zlashtirib olish darajasi ortadi. 
Bu jarayon ch izm ad a quyidagicha tasvirlanishi m um kin (3- 
chizma).
3- chizma.
Harakat faoliyatlariga 
0
‘rgatish harakat qila bilishni, h a ­
rakat malakasini yuqori tartibda shakllanlirishni, harakat qila 
b ilish likn i s h a k lla n tiris h n i ta lab etadi. Maxsus b ilim larn i 
o ‘zIashtirish bilimlar asosida va sistcmali m ashqlar bajarish 
natijasida o ‘quvchi harakat faoliyatlami bajarish uchun chek- 
langan imkoniyatni o ‘zlashtirib (harakat qila bilish) kelgusida 
c h e k la n m a g a n (yuqori ta rtib d a harakat qila bilish) ta k o -
53

---

millashuviga ega bo'Iadi. Harakat faoliyatlarning shartli ravishda 
uchga boMinishini stabil (doimiy) chegaralanish deb b o ‘lmaydi. 
Faqat t a ’lim vazifasini aniqlashda favqulodda foydali deyish 
m um kin.
H arakat qila bilish
Harakat faoliyatlarini o ‘zlashtirib olishlik jarayoni, aw alo, 
ta x m in iy o lin g an va e rta o ‘zlashtirib o lin g an tajribalarga 
tayangan holda bajariladi. Harakat qila bilishlik bu — harakat 
faoliyatlarini bajara bilishlik qobiliyatidir.
Harakat belgilari. 
1. Bir butun harakat faoliyatlarni tashkil 
etuvchi, h arak atn in g boshqarilishi av to m atlash m ag an holda 
o ‘tadi. Natijada o ‘quvchilar yangi, har bir harakatni nazorat 
qilish bilan band b o ‘lib, harakatlar tejamli bo'lmaydi, tolish 
te zroq yuz beradi. 2. H a ra k a t vazifalarni hal etish usuli 
sababsiz b o i a d i : b osh q a usul bilan hal etish y o ‘li izlanadi.
3. H arakat qila bilish, harakat faoliyatlarni o ‘zlashtirib olish- 
ning birinchi bosqichi b o ‘lib, biror o ‘rganuvchi buni bosib 
o ‘tm asdan iloji yo ‘q.
Ahamiyati. 
H arakat qila bilishning asosi ijodiy izlanish, 
taqqoslash, harakatni bajarish usulini baholash, ularni bir 
b utun harakat faoliyatlariga q o ‘shish, bularning hammasi o ‘zida 
katta ta ’lim imkoniyatini mujassamlashtiradi.