Journal of new century innovations wsrjournal com Volume – 10 Issue-3 August 2022

JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS 
WSRJournal.com


Volume-10_ Issue-3_August_2022 
46 
4. originallik oʻta noyob xislat ekanligiga ishonib qolish;
5. bilim alohida sohalarga boʻlinishi haqidagi ishonchni targʻib etish;
6. qiziquvchanlik va sinchkovlikni maʼqullamaslik;
7. bilim olish va muammoni yechishning qiziqarli mashg‘ulot boʻlishiga yoʻl
qoʻymaslik.
Demak, pedagog ustozlar ham oʻquvchilarning kreativ fikrlashiga toʻsqinlik 
qilishi mumkin. Buning uchun pedagoglar dars jarayonida yuqorida keltirilgan kreativ 
fikrlashni boʻguvchi omillardan vos kechishi lozim.
PISA tadqiqotida kreativ fikrlash yordamchi omillarining murakkab turkumi
borasida maʼlumot yigʻish qiyin, lekin amalga oshirsa boʻladigan ishdir. PISA ikki 
qismdan iborat: test va soʻrovnoma. Test qismi oʻquvchilar gʻoya berish, uni tahlil etish
va takomillashtirish asosida maʼlumot beradi. Soʻrovnoma ushbu maʼlumotni oʻquvchi
kreativ fikrlashining boshqa yordamchi omillari borasidagi maʼlumot bilan, jumladan,
ijodiy yondashuv (ochiqlik, maqsad sari ishtiyoq va ishonch), maktab muhiti haqidagi
tasavvurlari, maktab va uning tashqarisida shugʻullanadigan faoliyat kabi maʼlumotlar
bilan toʻldiradi. Tabiiy-ilmiy fanlar savodxonligini aniqlash PISA dasturini bitta 
boʻlimi boʻlib, bunda hayotiy hodisalarda ilmiy usulda hal qilinishi mumkin boʻlgan 
muammolarni aniqlash, kuzatuv va tajribalar asosida xulosalar chiqarish 
kompetensiyasiga ega ekanligi oʻrganiladi. Bu boʻlimning asosiy maqsadi 
atrofimizdagi olamni tushinish, inson faoliyati natijasida unda sodir boʻlayotgan 
oʻzgarishlarni anglab yetish, shunga koʻra kerakli qarorlar qabul qila olish 
koʻnikmasini rivojlantirish hamda biologik hodisalarga kreativ yondashishdan iborat. 
Tabiiy-ilmiy savodxonligini aniqlashda birinchi navbatda PISA tizmiga asoslangan
oʻquv materiallarini ishlab chiqish va ularni oʻquvchilarga tadbiq qilish kerak. Tadbiq 
qilingan oʻquv materiallari sinfda oʻquv jarayonini yaxshilashga va oʻquvchilarning
faolligini oshirishga hizmat qilishi lozim. Buning uchun oʻquv materiallari koʻproq
amaliy mashgʻulotlardan iborat boʻlsa, maqsadga muofiq boʻladi. Chunki amaliy
mashgʻulotlar oʻquvchilar bilimini boyitishga, mustaqil fikrlash qobiliyatini 
rivojlantirishga va kreativ fikrlashga olib keladi. Gretsiya maktablarida 7- va 9- sinf 

---