Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, №4, 2017
435 məqalə (4, 208) də dərc etdirmiş Sabir, göründüyü kimi, bu şəxsə dərin hörmət bəsləmişdir. İlk dəfə “Tazə həyat” qəzetində (29 fevral 1908, № 49) Şamaxıdan yazılmış müxbir məktubunun içərisində çap olunmuş aşağıdakı beytlə başlanan mərsiyəsi də yenə Sabirin Hacı Məcid əfəndinin vəfatı münasibətilə yazılmış mərsiyələrindəndir: Çünki vücudi-alim bir neməti-xudadır, Nemət ki, getdi əldən, qan ağlamaq rəvadır! (4, 67) Matəm mərasimini geniş təsvir edən müxbir, mərsiyədən əvvəl yazır: “Minlərcə hazirun əfəndi həzrətlərinə iqtida edərək namaza şüru olundu. Namaz xitam bulduqda səflər pozulmaqsızın cəmaət kəmali-aramiyyət ilə durub, püştbamda növhə (mərsiyə-F.Q.) oxumağa amadə duran, məşhur xoşavazlar Ağa Xəlil və Seyfullahın oxuyacaq olduqları növhəni gözləyirdilər. Bu əsnada müşarileyhlər həmahəng olaraq Ə.Sabir Tahirzadə cənabları, əfəndi mərhumun vəfatı münasibətincə inşad etdiyi atiyəzzikr növhəni oxuyub haziruni ağlattılar...” (4, 266). Ey alimi-həqiqi, qaldıqca ad səndən, Olmazmı zikri-xeyrin dillərdə yad səndən, Çün yadigar qaldı bir ittihad səndən, İsmin Məcid olurkən məcdin də bərməladır! Sabir müsibətində dildadeyi-bəladır. (4, 67) Sabirin məlum mərsiyələri içərisində İslam, millət yolunda bir sıra mütərəqqi addımlar atmış İran şahı Müzəffərdin şahın vəfatı münasibətilə yazmış olduğu, Qərini-məğrifət qıl, ya ilahi, Müzəffərdin vəfalı padşahı! (4, 54) – beytilə başlanan mərsiyəsi də vardır. Xudavənda, kərima, girdigara, Onilə rəhmətinlə qıl müdara, Olurkən fövt, edib islamı ihya Səadət rütbəsin aldı kəmahi, Qərini-məğrifət qıl, ya ilahi, Müzəffərdin vəfalı padşahı! (4, 54) Sabirin böyük Azərbaycan ziyalısı və pedaqoqu, “Əkinçi” qəzetinin naşiri Həsənbəy Zərdabinin vəfatı münasibətilə yazdığı və ilk dəfə “İrşad” qəzetində (19 yanvar 1908, №9) nəşr olunan “Ənin” (inilti –F.Q.) adlı şeiri də onun mərsiyələrinə daxildir. Şair bu mərsiyəsində görkəmli maarif və ictimai fikir xadimimiz Həsənbəy Zərdabinin vəfatından hədsiz kədərləndiyini açıq ifadə etmişdir: Uçdun, ey ruhi-pürfütuhi-Həsən! Uçuşun iztirari-təndənmi?
Filologiya məsələləri, №4, 2017
436 Qoca bülbül, niyə savuldun sən? Ya səfa bulmadın çəməndənmi?
Ey həqiqi mücahidi-islam! Nəşri-irfanda etdiyincə dəvam – Səni alamə yaxdı, yoxsa əvam? Gedişin kəsrəti-mihəndənmi?
Həsənim, şimdi qıl behiştə xüram, Onda Seyyid Əzimə söylə səlam: Bir xəbər tutmasan vətəndənmi?
Ürəfa məskəni olan Şirvan Cühəla xabgahidir əlan, Bizi iğfal edən bu nüktə həman Kəndimizdən deyil, zəməndənmi? (4, 65) Bu misraların da misilsiz şairimizin o böyük və incə ürəyindən gələn həzin, səmimi və təəssüflə dolu kədərli duyğular olduğu göz qabağındadır. Sovet dövrü bəzi tədqiqatçılarımızın onun mərsiyə yaradıcılığını 1903- cü ilə qədərki dövrlə məhdudlaşdırmaq cəhdlərinin əksinə olaraq, göründüyü üzrə, dahi şairimiz Mirzə Ələkbər Sabir yaradıcılığının bütün dövrlərində qiymətli mərsiyə əsərləri yaratmışdır.
Ədəbiyyat 1. Cavad Heyət. Azərbaycan ədəbiyyatına bir baxış. Bakı, 1993. 2. Həbib Nəccar Astaralı. Məhəmməd Peyğəmbərin həyat yolu və mübarizəsi. Bakı, Gənclik, 1991, 152 s. 3. Qasımzadə Feyzulla. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. Bakı, Maarif, 1974, 488 s. 4. Sabir. Hophopnamə. 2 cilddə. II cild. Tərtib edəni Məmməd Məmmədov. Bakı, Şərq-Qərb, 2004, 384 s. 5. İslam (qısa məlumat kitabı). Bakı, Azərnəşr, 1983. 6. Dahilərin göz yaşı. Mərsiyələr. Bakı, Elm, 1990, 112 s. 7. Sabir xatirələrdə. Tərtib edəni Abbas Zamanov. Bakı, Gənclik, 1982, 160 s.
Filologiya məsələləri, №4, 2017
437 Фариз Гасымбейли Элегии Мирзы Алекпер Сабира
Резюме
В статье, дается краткая информация не привлекающейся к фундаментальному исследованию, нуждающейся в серьезном разбирательстве азербайджанской литературы в области элегии (мярсия). Излагается, что трагическое убийство внука исламского пророка Мухаммеда имама Гусейна и его соратников в 680 году в пустыне Кербела на территории Ирака имеет в Исламе особое значение для шиитов. Указано посвящение многих образцов элегий, созданных в азербайджанской литературе этой трагедии, основанных великими поэтами Хатаи и Физули. Доведено до внимания известность великого сатирика Мирзы Алекпер Сабира, как мастера жанров элегии и газели конца XIX века в Шемаха, который в месяце Магеррам часто пригла- шаясь в мечети читал свои элегии в траурных церемониях. Несмотря на внесенных им в азербайджанскую литературу в области элегии многочисленных произведений, отмечается известность только двух его произведений, посвященных трагедии Кербела. Однако, с точки зрения особенностей мастерства подчеркивается, что эти две элегии являются наглядным примером его многолетнего опыта в этом направлении. В статье, также, систематизированы и проанализированы образцы элегий Сабира, сочиненные по случаю кончины священнослужителя шемахинс- кой губернии, уважаемого религиозного деятеля Эфендизаде Гаджи Абдулмеджид эфенди, великого азербайджанского просветителя и педа- гога, издателя газеты «Экинчи» Гасанбека Зардаби, иранского шаха Музаффердин шаха.
Fariz Gasimbayli Elegy works by Mirza Alakbar Sabir
Summary Brief information about Azerbaijan elegy literature that requires a serious investigation but not involved to detailed research is given in the article. A specific importance of the tragic murder of Imam Huseyn, a grandson of Islamic Prophet Muhammad and his comrade-in-arms in 680 in the field of Kerbala in Iraq territory among Shiah in Islamic religion has been noted in the article. It is shown that a great number of elegy works in Azerbaijan literature have been devoted to this tragic murder and they were Yüklə 1,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|