288
G ü l s a b a h. Yoldaşlar... qoy kimsə özünü qorxutmasın. Başqa teatrlarda
adamyeyən yoxdur. Bizim bunun üçün qüvvətimiz vardır. Ancaq gedişimiz
ölgündür. Bərk silkələnmək lazımdır.
X o s m ə m m ə d. Silkələnək, görək də.
S a p a n. Başına dönüm, Xosməmməd, sən silkələnmə, yoxsa şeirlərin
qafiyələri dağılar.
Ə m r u l l a. Yoldaşlar... Allahü əkbər...
G ü l s a b a h. Bizim gedişimiz iki yolla olmalıdır: bir əllə sökmək, dağıtmaq, o
biri əllə tikmək, yaratmaq. İndiki repertuarla yarışa çıxmaq olmaz. Çoxunu
çıxardıb atmaq lazımdır. Bizim bu günkü quruluşlarımızda müəyyən bir prinsip
yoxdur.
Ə l i m u x t a r. Sən beş-altı porsiya prinsip artırarsan...
A r i f H i k m ə t. Doğru deyir də, acığın niyə gəlir?! Mən onu çoxdan
demişəm ki, quruluşun ekspozisiyası eksplikasiyasına düz gəlmir.
G ü l s a b a h. Hər halda repertuar bu günün istədiyi əsərlərlə doldurulmalıdır
və xüsusilə yarış üçün yeni qüvvətli bir əsər yazılmalıdır.
M i r z ə C a m a l. Bilirsən, Gülsabah xanım, avazın yaxşı gəlir, oxuduğun
Quran olsa. Yeni əsər lazımdır, ancaq bacaran var, yazmır. Bacarmayan da yazır,
bir şey çıxmır... Nə geroyu məlumdur, nə də lyubovniki.
G ü l s a b a h. Kimdir bacaran və yazmayan?
M i r z ə C a m a l. Bacaran və yazmayan odur, Qüdrət Arslan!
G ü l s a b a h. Qüdrət Arslan!
Gülsabah birdən-birə diksinir və bir şeyi xatırlayırmış kimi, bir saniyə düşünür
.
M i r z ə C a m a l. Özü də həmişə qüvvəli əsərlər, inqilabi əsərlər yazıbdır.
Amma indi ağzına su alıb oturubdur: nə dinir, nə danışır.
S a p a n. Özü də məktəbdə müəllimlik edir.
M i r z ə C a m a l. Mən sizə deyim: bizlərdən yarışa ondan başqa girişə bilən
olmaz.
Z a m a n. O da ki, yazmayacaqdır.
G ü l s a b a h. Mən, yoldaşlar, Qüdrətlə çoxdan tanışam. Müsaidə etsəniz, mən
onunla danışaram. Sizə söz verirəm ki, o yazar.
Ə m r u l l a. Danış, atam da. Kor nə istər iki göz, biri əyri, biri düz.
M i r z ə C a m a l. Hə... onu eləyə bilsəniz, deməli, çaldıq.
X o s m ə m m ə d. Nəyi çaldıq?
289
S a p a n. Sənin qafiyəsiz şerini Rast havasında.
X o s m ə m m ə d. Əclaf oğlu əclaf. Yoldaş müdir!
Ə m r u l l a. Yoldaşlar, Gülsabah xanıma tapşırılır ki, Qüdrətlə pyes haqqında
danışsın.
M i r z ə C a m a l. O yazmaz. Kişi bu saat neçə məktəbdə dərs deyir, bir aləm
gəliri var, yazı nə qulağına girir.
G ü l s a b a h. Yazar, yazar. Burada səhnəmizin taleyi həll olunur. Bütün
qüvvət və vasitələr səfərbərlik altına... buradan kimsə geri qala bilməz! Siz
kitabınızı məndən alın!
X u r ş i d. Zalımın qızının hökmünə bax! Hələ bil dünya ona baxır.
G ü l s a b a h. Sonra, yoldaşlar, biz ilk əvvəl gedişimizi kustarlıqdan
çıxartmalıyıq. Gənclərimiz qüvvətlidir. Qadın qüvvəsi də yaman deyil. Material
vardır, ancaq bacarıqlı bir əllə, bir metodla işlədilməlidir.
Ə l i m u r a d. Sən gəlib düzəldərsən də.
G ü l s a b a h. İndilik qadınlarımızın bir çoxusu özünə bir sənətkar deyə
bilməz.
X u r ş i d. Sən gəlib deyərsən də.
G ü l s a b a h. Mən hər halda deyə bilmək üçün var qüvvətimlə çalışacağam.
Ancaq qadınlarımız qırıq bir qanadla, könülsüz, diqqətsiz, odsuz və intizamsız
çalışırlar. Məsələn: məşqi qoyub dərziyə gedirlər, aktrisa öz işinə yanmır, odur ki,
oyun günü sözünü bilmir.
X u r ş i d. Sən öz sözünü danış! Bir eşşəyə minib, əllisini döyəşdəmə.
M ü n ə v v ə r. Sənə nə var, ay Xurşid xanım, sənə ki bir söz deyən yoxdur!
X u r ş i d. Xeyr, mən öz fitimi çox yaxşı tanıyıram.
M i r z ə C a m a l. O kişinin qızı heç sənin adını çəkmədi ki.
X u r ş i d. Mən özüm çox yaxşı bilirəm o soncığı hansı tərəfə atır...Srağagün o,
orada oturmuşdu, mən də, partnixa gələcəkdi, çıxdım getdim. Bu bunun sımsığına
dəyib. Dahı neynəyək, bizim də paltarımız Moskvada tikilib gəlməyib ki...
G ü l s a b a h. Mən, yoldaşlar, kimsəni incitmək istəmirəm. Təktək adamlar
olsaydı, mən heç deməzdim də... Çox təəssüf ki, çoxusu belədir.
A s y a. Sənə nə var, sən məgər pürkürul-zadsan?.. Mən haçan məşqdən
getmişəm?
290
M ü n ə v v ə r. Canım, sənə nə var, səni ki, dindirən yoxdur!
A s y a. Yox, axı, yalan niyə danışır?
M ü n ə v v ə r. Doğru deyir də.
G ü l s a b a h. Mən artıq hamısını bilirəm, yoldaşlar.
X u r ş i d. Cəhənnəmə ki, bilirsən, gora ki, bilirsən. Sən öz sözünü danış!
Xalqda işin olmasın. Müdir deyilsən, rejissor deyilsən. Teatra hələ gəldiyin bu
gündür, aləmi çaxnaşdırmışsan bir-birinə. Görəsən beş gün qalsan, nə eylərsən.
A s y a. Heç nə, beş gündən sonra çıxar gedər birinə, qurtardı getdi.
M ü n ə v v ə r. Sən ki, Allaha şükür, bu vaxta qədər dördünə getmişsən.
A r i f H i k m ə t. Yoldaşlar, dayanın, o kişi öz ekspozisiyasını desin, sonra da
hər kəs istəsə, öz eksplikasiyasını açıb qoyar ortalığa.
G ü l s a b a h. Mən, yoldaşlar, nə müdirəm, nə də rejissor. Bu gündən bu
kollektivin bir üzvüyəm. Şüarım: sökmək, dağıtmaq, tikmək, yaratmaq... Mən
bilirəm ki, açıq söz acı olar. Ancaq biz böyük bir yarışa girişirkən, tək-tək
adamlardan utanıb susmaq – səhnəmizə, quruluşumuza qarşı bir xəyanət olmuş
olar.
M i r z ə C a m a l. Kişinin qızı doğru deyir də. Hələ sən Xurşid, həftə səkkiz,
mən doqquz, gah hamama gedirsən, gah kooperativə... O da deyir işinə dürüst bax
da.
H a m ı. Doğrudur, doğrudur...
G ü l s a b a h. Bir də, yoldaşlar, bizdə bir konservatizm vardır: yenilikdən
qorxmaq, köhnəliyə pərəstiş. Mən o gün gördüm, gənc rejissordur. Başında yeni
fikirlər vardır. Aktyora deyir, aktyor isə öyrənmək əvəzinə ona acıqlanır, uşaq,
malçişka və daha bilməm nələr deyir... Buna da qəti zərbə...
M i r z ə C a m a l. Rejissorun canı çıxsın danışdığını bilsin. Qundaqdan dünən
çıxıb, mən bu səhnədə neçə ildir can çürüdürəm, xüsusi məktəb yaratmışam, indi
gəlib nə deyir: belə dayanma, belə dayan, şunu götür, şunu qoy.
G ü l s a b a h. O doğru deyirdi... Sizin göstərdiyiniz adamda ictimai bir sifət
yox idi. Əsla yeni quruluşda o kimi rollar heç sizə verilməməlidir.
M i r z ə C a m a l. Mən sənətkaram. Mən Yaqo oynayanda, Frans oynayanda,
Otello oynayanda siz harada idiniz? Mən göz açmışam, Əmrəstan bəyi o cür
oynayıram. Tip yaratmışam. Mən razı olmaram
Dostları ilə paylaş: |