Microsoft Word Esas-kitab+S+v+. doc
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
211 Dəli Domrul Əzrayıldan öz arvadı ilə vidalaşmağa icazə istəyir. Qadın «uf» demədən öz canını ərinin yolun- da qurban verməyə hazırdır. Poema qadının Əzrayılın tə- nəsinə cavabı ilə bitir: Nə deyərsən, nə söylərsən, Göz açıban gördüyüm, Könül verib sevdiyim, Qoç ərim, qoç igidim?! Neylərəm səndən sonra? Yaylasam, gorum olsun, Çəmənindən keçərsəm, Tapdanan arım olsun. Altun daş-qaş taxarsam, Tabutum, sonum olsun! Sənsiz su da içərsəm, İçdiyim qanım olsun! Səndən sonra bir igid Görsə gözüm kor olar. İsti yatağım sənsiz Buza dönmüş gor olar. Səndən sonra bu canım Qıyma igidsiz qalsın. Əzrail, al canımı, Yarın qurbanı olsun! (196, 264) Əsər burada bitir. Şair dastan süjetini boyda olduğu kimi axıradək bədiiləşdirməyə ehtiyac görmür. Dastanda qadının sevgisi, ərinə olan vəfası Tanrının xoşuna gəlir və o, Dəli Domrulla qadınına 140 il ömür bəxş edir. Lakin N.Kəsəmənli süjetin bu hissələrini bu kiçik poema-pyesə gətirmir. Bunun səbəbi əsərin şair tərəfindən düşünülmüş əsas ideyasının Əzrayılla Qadının dialoqunda tam şəkildə ifadə olunmasıdır. Əslində, şair sevginin Tanrının yaratdı- 212 ğı varlıq aləminin ən uca və ən ülvi dəyəri olduğunu tə- rənnüm etmişdir. Bu ideyanın təcəssümü zamanı iki tərəf - iki əqidə (amal) üz-üzə gətirilmişdir. Birincisi «dünya əziz - can şirin» ideyası, digəri isə sevginin hər bir dəyərdən üstün olması ideyası. Birinci ideya Dəli Domrulun ata- anasının davranışlarında üzə çıxaraq Əzrayıla insanlara tənə etməyə əsas verir. Yəni insanlar bütün varlıqları ilə dünya nemətlərinə bağlıdırlar. Heç kəs bu dünyadan kö- nüllü getmək istəmir. İkinci ideyanın daşıyıcısı Dəli Dom- rulun sevgilisi - həyat yoldaşıdır. O, Dəli Domrulsuz dün- ya nemətlərini, hətta şirin canını belə özünə haram bilir. Və sübut edir ki, Tanrının yaratdığı dünyada ən ali və ən ülvi nemət elə sevginin özüdür. Tanrı dünyanı sevgidən yaradıb və insanlığı yaşadan, ona həyat qüvvəsi verən sev- gidir. Şair poemanı bu nöqtədə tamamlamaqla oxuculara qədim oğuz insanlarının sevgisinin nümunəsində dünyanın ən uca həqiqətini aşılamış, milli mənəviyyatımızın dayaq nöqtəsinin sevgi olduğunu, eyni zamanda bu uca bəşəri sevginin öz qaynaqlarını xalqımızın mənəviyyat tarixinin ən dərin qatlarından götürdüyünü göstərmişdir. Azərbaycan şairləri «Kitabi-Dədə Qorqud» motivlərinə müraciət edərkən uşaqları da unutmamışlar. Bu baxımdan, T.Elçinin «Oğul Buğac» poeması kiçik yaşlı uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Poema 1988-ci ildə «Gənclik» nəşriy- yatında rəngli rəsmlərlə buraxılmışdır. Nəşriyyat öz təqdima- tında yazır ki, «sevimli şairimiz Teymur Elçinin ulu «Dədə Qorqud» motivləri əsasında ölməz dastanımızın qəhrəman- larından biri - igid Buğac haqqında yazdığı poemanı balaca oxuculara təqdim edirik. Qoçaq, qorxmaz Buğacın vətənə, doğma torpağa, el-obaya, ataya-anaya olan sevgisi bu gün böyüməkdə olan nəsillərin də ürəyində dünənimizə və gələ- cəyimizə məhəbbət oyadır» (105, 2). Yeddi başlıq-hissədən («Muştuluq», «Dağ döşündə», «Ovda», «Qalx, gedək!», «Ölümlə görüş», «Dayanma, tə- 213 ləs, oğlum!». «Karvan yolu») ibarət olan poema ulu ozan dədə Qorqudun tərənnümü ilə başlanır: Dədəm Qorqud! Aşıq babam, ozan babam, Mənim ölməz dastanımı Yazan babam! (105, 2). T.Elçin Dədə Qorqudu tarixlərdən xəbər verən ozan, oğuzlara ad qoyan, oğuz elində küsülüləri barışdırıb bütöv cəmiyyətdə sosial harmoniya yaradan ağsaqqal, elin sevimlisi, güvənc yeri kimi tərənnüm edir. Şair üçün Dədə Qorqud eyni zamanda bədii sözün hamisi, ilham mənbəyi, bütün şairlərin, o cümlədən T.Elçinin mənəvi əcdadıdır. Dədə Qorqudun mənəvi irsi indi onun sənətkar nəvələrinin sözündə, şeirində yaşayır: İzin qalıb, Qorqud babam. Sehirli, sirli aləmdə. Şərbət kimi sözün qalıb Bu gün mənim piyaləmdə. Bağladığın kitab mənim, Çaldığın o rübab mənim, Səni məndən soruşsunlar, Hər suala cavab mənim, Qorqud baba! (105, 4). Poema başdan-başa «Kitabi-Dədə Qorqud»un birinci boyu - «Dirsə xan oğlu Buğac boyu» əsasında yazılmışdır. Əsər «Muştuluq» hissəsi ilə başlayır. Burada Dirsə xanın oğlu Buğacın doğulması, böyüməsi, on beş yaşına çatması təsvir olunur. Birinci hissədə Dirsə xana oğlunun anadan 214 olmasını xəbər verirlər. Xəbəri alan xanın sevinci yerə-gö- yə sığmır: Səhər hələ yuxudaydı, Çıxmamışdı dan yerinə, Hələ günəş gəlməmişdi Qırmızı meydan yerinə. Xəbər çatdı Dirsə xana: - Nə yatmısan, Tez dursana?! Oğlun olub! Muştuluq ver! Günəş doğdu, Sevindi göy, Sevindi yer. Dik atıldı Yatağından Dirsə xan. Muştuluqçu al geyəcək, Muştuluğu versə xan (105, 5). Sevincək olmuş xan ova çıxır, ov ovlayır. Qayıdıb muştuluqçunu görünməmiş şəkildə mükafatlandırır. Eldə toy-bayram olur. Uşaq böyüyür, on beş yaşına girir. Bu yaşında hər hünərdə - at minib, yay çəkib ox atmaqda, ov ovlamaqda, quş quşlamaqda öz yaşıdlarını qabaqlayır. Atası onunla fəxr edir: Qorxma oğul! Qıy vurmağı Qartallardan Öyrən, oğul! Qayalarda Qartal doğul! (105, 7). Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|