Microsoft Word Hazir secilmis eserleri mir celal doc

92 
 
mən bu peşəni tutmuşam. Doğrudur, indiyəcən korluq olub, amma daha 
bundan sonra yox! Odur, qoşunumuz basıb Asiyanın lap sərhədlərinə gedib. 
Oralarda o qədər yağlı adamlar var ki, Allah canıma dəyməsə, kötək altında 
hamısının dərisini soyacağam. Sənin bir ayağın poçtda olacaq! Həftədə bir 
bağlama alacaqsan! Parçasından, qızılından, qumaşından... Rusiya dəryadır 
- yemək, dağıtmaqla qurtaran deyil, kefini kök elə! 
Bu  söhbətlər Mariyanın ürəyinə  yatmışdı.   Ərinin  sinəsinə yaslanmış, 
əzizlənmişdi: 
- Bir cüt qızıl sırğa göndərəcəksənmi? 
- Mütləq taparam. 
- İpək parça da istəyirəm. 
- Arxayın ol! Stalinqrad Özbəkistanın qapısıdır. Özbəklərin ipəyini 
sən də geyməyəcəksən, bəs kim geyecək! 
- Saatsız qayıtma ha! 
- Saat nədir, qızıl qolbaq da olacaq! 
- İnanım sənə? 
- Etiqadını möhkəm elə! 
- Vaqner, bəlkə bunları alanacan sənə güllə dəydi. 
- Mariya, əmin ol, mənə urus gülləsi kar etməz! Sən bağlama gözlə! 
- Mən də sənə vaqon-vaqon salam, öpüş göndərərəm! 
Deyəsən, bu yerdə Vaqnerin yadına vacib bir şey düşdü: qayıdıb 
Mariyasının alnından öpdü: 
-  Əzizim, - dedi, - Rusiya çox soyuq olur. Salamla, öpüşlə  qızışmaq 
olmaz. Bacarsan, rast gəlsə,  əlinə keçsə, sən də  mənə bir cüt uzunboğaz 
çəkmə tədarük elə. 
- Özün oradan taparsan! 
- Deyirlər zabitlər macal vermir. Ayaqqabını özləri götürürlər. 
Mənim rütbəm balacadır. Qorxuram verməyələr. Sən gözdə-qulaqda ol! 
Ər-arvad öpüşüb-görüşüb ayrılmışdılar. 
 
* * * 
 
Vaqner xanımına vəfalı  çıxmışdı. Səfərindən ay yarım sonra Mariyaya 
bir cüt ipək corab göndərmiş, üzr istəmişdi: "Mariya, bu siftəsidir, 
Kislovodskdan bir fəhlənin ayağından çıxarmışam. Çək ayağına, dalısını 
gözlə!" 
  
 

---

93 
 
Bundan sonra Mariya tamam bir ay gözləmiş,  ərindən bir xəbər 
almamışdı. Ünvanına təcili teleqram vurmuş, sifarişləri haqqında 
soruşmuşdu. Vaqner cavab verirdi ki: "Sırğa hazırdır, gələn tapıb, göndərə 
bilmirəm!" Mariya bu şad xəbəri eşidən kimi komandirdən izin alıb,  ərini 
ziyarətə  gəldi. Ürəyində dedi: "Həm ziyarət, həm ticarət! Kişinin  əl-ayaq 
elədiyi  şeyləri gətirərəm. Soldatlar səliqəsiz olurlar. İndi Urusyət 
kəndlərində  yığışdırmalı çox ev şeyi var. Bir-iki çamadan doldurub 
gətirsəm, qənimətdir". 
Bu iştahla səfərə çıxan xanım, Stalinqrad yolunda faciə xəbərini eşitdi. 
Vəziyyət necə idisə, Mariya gedən vaqonu stansiyaların birində açıb 
qoydular. Qatarlar ağzını  qərbə çevirmişdi. Düzü-dünyanı tutan qarın sayı 
var idi, Stalinqrad cəbhəsindən qaçan zabitin, soldatın sayı yox idi. Mariya 
ərinin yoldaşlarını bir gündə gördü ki, görməsə idi ondan yaxşı idi. İndi o, 
sırğanı yaddan çıxarmışdı, başının hayında idi. Haman axşamkı  şaxta 
Mariyanın qulaqlarını ixtisar edib, sırğa qayğısından qurtardı. Ayağını 
qoruyan,  əri üçün gətirdiyi boğazlı  çəkmə oldu. Mariyanın hər dəqiqəsi: 
"Neyləyim - necə eləyim?" ilə keçirdi ki, Sovet qoşunları bir həmlə ilə 
stansiyanı  əhatə edib, soldatları  və Mariyanı  əsir tutdular. Mariyanı 
qulaqlarını müalicə üçün xəstəxanaya aparmışdılar. 
Mariya Vaqnerə  çəkmə  gətirmişdir. Halbuki Vaqner özünə  qıç axtarır. 
Vaqner arvadına sırğa gətirmişdir; arvadı isə qulaq hayındadır. Mən 
bunların - bu qarətçi  ər-arvadın gözlərində yanıb-sönən canavar iştahına 
tamaşa eləmək istəyirdim. 
1943 
 
 
İKİ ANANIN BİR OĞLU 
 
O zaman bizim şəhərdə idarələr yerlərini tez-tez dəyişərdi. Uzun müddət 
bir binada qalan idarə az olurdu. Belə idarələrdən biri də çay kənarında, 
balaca bağ içindəki uşaq bağçası idi. Bu bağça mənim yolumun üstündə idi. 
Hər səhər-axşam buradan ötərdim. Ərik və gilas ağaclarının altında oynaşan 
quşlar kimi budaqdan-budağa, səkidən-səkiyə hoppanan uşaqlara tamaşa 
etməkdən doymazdım. Uşaqlıqda bağçada yaşamadığımdanmı, keçən 
günlərin  şirin xatirəsindənmi, nədənsə buradakılara qibtə edər, saatlarla 
taxta məhəccərə söykənib baxardım. 
  

---

94 
 
Bir dəfə evə qayıdanda, bağça qabağında izdiham gördüm. Hamıda bir 
həyəcan, təəssüf qarışıq sevinc duyulurdu. Adamlar bağçaya baxırdılar. 
Bağça həyəti isə izdihamdan görünmürdü. Hər kəsdən soruşdumsa, 
müəyyən cavab demədilər. Səslər gəlirdi: 
- Su verin! 
- Anasının bəxti üzdə imiş. 
- Dayan bir görək! 
Mən qapı  ağzından səkiyə  çıxıb, həyətə baxdım.  İki qadın oturmuşdu. 
Biri yaşlı, başına ağ dəsmal örtmüş xidmətçi idi. O birisi, tirmə şallı, cavan 
və yaraşıqlı bir gəlin idi. Deyəsən hər ikisi ağlayırdı. Tirməli gəlin lap cavan 
idi. Qucağında uşaq olmasaydı, ona hamı on səkkiz yaşlı  qız deyərdi. 
Halbuki, o, neçə bala böyütmüş təcrübəli qadınlar kimi uşağı öpüb əzizləyir, 
bu qolundan o qoluna verir, bir tərəfdən ovutmaq istəyir, o biri tərəfdən də 
özü ağlayırdı. Bağrına basır, öpür, hərdən başını qaldırıb adamlara baxır, 
ipək dəsmalla gözünün yaşını silirdi. O birisi, ağ dəsmal örtmüş qadın, uşağı 
gəlinin əlindən almaq istəyirdi, ala bilmirdi. 
İçəridən gələn çeşməkli bir kişi hər iki qadının qolundan tutub qaldırdı. 
Onlar pilləkənlərdən çıxıb otaqlara girəndən sonra, adamlar dağılışmağa 
başladılar. Mən tərbiyəçiyə yanaşıb soruşdum: 
- Bacı, o qadınlara nə olub? 
- Heç nə, - dedi, - şükür allaha ki, xata sovuşdu. 
- Nə xata idi? 
Tərbiyəçi mənim marağımı görüb yer göstərdi. Mən pilləkən ağzındakı 
kürsüdə oturdum. O nə üçünsə  aşağı  həyətə düşdü və tez qayıtdı. Sanki 
bayaq dediklərinin ardını danışırdı: 
- Şükür ki, xata sovuşdu. O gördüyün tirməli gəlin uşağın anasıdır. 
Neçə gündür kənddə imiş. Bu gün qayıdıb oğlunu görmək üçün bağçaya 
gələndə, uşaqlar yuxarı mərtəbədə nahar yeyirlərmiş. Uşaq anasının "İdris", 
- deyə səsini eşitcək, sevincək eyvana qaçıb, məhəccərə dırmaşanda, təpəsi 
üstə yerə gəlib. 
- Bir şey olmayıb ki? Salamatdırmı? 
- Necə bir şey olmayıb? O hündürlükdə eyvandan daş  səkilərə düşən 
necə salamat qalar? Uşaq yerə dəysə idi, o saat canı çıxacaqdı. 
Xoşbəxtlik olub ki, Nazimə arvad görüb... 
- Göydən yerə gələn uşağı görməyin bir faydası varmı? 
- Arvadın igidliyinə bax da! Görüb də, uşağı ölümdən qurtarıb da! 
 
  
 

---