Microsoft Word içindekiler doc

Suat Ünlü 
161 
Ar. “ًﺔَﻜِﺋﺎَﻠَﻡ  ﺎﱠﻝِإ  ِرﺎﱠﻨﻝا  َبﺎَﺤْﺻَأ  ﺎَﻨْﻠَﻌَﺝ  ﺎَﻡَو “ Tü. “Ashabun Narın görevlileri”  Türkçe erken Kur’an çevirilerinde; 
TİEM 73 KT’de tamuluķ  yārįçilärni;  Anonim KT ‘de otnuñ aśĥāblarını;  Hekimoğlu KT’de ot eyeleri; 
Manisa KT’de cehennem ehli; TİEM 40 KT’de tamuyı saklayanlar sözcüğü ile karşılanmıştır 
TİEM 73:  
(5)  ķılmadımız 
tamuluķ  yārįçilärni  mägär färiştälär
  ķılmadımız anlarnıŋ sanın saķışın 
mägär (6) sınaġ anlarķa kim tandılar seziksiz bolġu üçün..... .(427r/5=074/031) 
Anonim KT:  
Taķı ķılmaduķ 
otnuñ aśĥāblarını
 (18) taķı ķılmaduķ..... (19) anlarıñ sanını meger fitne; 
yaǾnį ......... (2) ol kāfırlarġa küfr keltürdiler....... (117a/17=074/031) 
Hekimoğlu KT: Taķı ķılmaduķ 
ot (8) eyelerini, meger ferişteler
. Taķı ķılmaduķ sanlarını, meger sınamaķ 
(9) anlarġa kim küfr ketürdiler.......(555a/7=074/031) 
Manisa KT:  
 Biz ķılmaduķ 
cehennem ehlini illā melāǿikeler
. (4) Biz ķılmaduķ Ǿadedlerini illā fitne 
eylemeg-içün kāfir olanlara (5) yaķįn bilmeg-içün ehl-i kitāb ki yahūdįlerdür, ziyāde 
olmaġ-içün (6) įmān getürenlerüŋ įmānı........... (427b/3=074/031) 
TİEM 40:  
Dakı  kılmaduk od (4) islerini yaǾnį 
tamuyı saklayanlar, illa firişteler
. Dakı  kılmaduk 
sağışın anlarun, illâ azgunlık anlara kim kâfır oldılar.........(276a/3=074/031) 
Kur’an: 
Biz, cehennemin görevlilerini ancak meleklerden kıldık. Onların sayısını inkâr edenler 
için bir imtihan vesilesi yaptık ki kendilerine kitap verilenler kesin olarak bilsinler, 
iman edenlerin imanı artsın, kendilerine kitap verilenler ve mü’minler şüpheye 
düşmesin, kalplerinde bir hastalık bulunanlar ile kâfirler, “Allah, örnek olarak bununla 
neyi anlatmak istedi” desinler. İşte böyle. Allah, dilediğini saptırır, dilediğini doğru 
yola iletir. Rabbinin ordularını ancak kendisi bilir. Bu, insanlar için ancak bir uyarıdır. 
(074/031) 
 
Türkçe ilk Kur’an çevirilerinde TİEM 73 KT’de tamuluķ  yārįçilärni;  Anonim KT ‘de otnuñ 
aśĥāblarını;  Hekimoğlu KT’de ot eyeleri; Manisa KT’de cehennem ehli; TİEM 40 KT’de tamuyı 
saklayanlar sözcükleriyle karşılanmıştır. . Türkçe ilk Kur’an çevirlerinde Ar. “ ًﺔَﻜِﺋﺎَﻠَﻡ ﺎﱠﻝِإ ِرﺎﱠﻨﻝا َبﺎَﺤْﺻَأ ﺎَﻨْﻠَﻌَﺝ ﺎَﻡَو “ 
karşılığı kullanılan sözcüklerden tamuluķ  yārįçiläri  (T.+Ar.),  otnuñ aśĥābları  (T.+Ar.),ot  eyeleri (T), 
cehennem ehli (Ar.), tamuyı saklayanlar (T.) sözcüklerden meydana gelmiştir 
2.1. 3 Rakîbun atîd (her an gözetleyiciler) 
Ar. “ٌﺐﻴِﻗَر “ “gözetleyici melekler”  
Tü. küđäzçi anuķ, saķçı anuķ; küđezgen anuķ; saķçı  ĥāżır;  ĥāfız saķlar  Ǿamelin,  ķavlin yazar, ĥāżırdur; 
saklayıcı hazır 
Ar. “ٌﺐﻴِﻗَر “ Tü. “her an gözetleyiciler”,  Türkçe erken Kur’an çevirilerinde;  TİEM 73’de küđäzçi anuķ; 
Anonim KT’de saķçı anuķ;  Hekimoğlu KT’de saķçı  ĥāżır.; Manisa KT’de ĥāfız saķlar  Ǿamelin,  ķavlin 
yazar, ĥāżırdur; TİEM 40 KT’de saklayıcı hazır 
TİEM 73:  
sözlämäs hįç söz mägär anıŋ üskindä bolġay bir 
küđäzçi anuķ
 (382v/3=050/018) 
Anonim KT: 
(3) Sözlemez sözdin, meger bar ķatında 
saķçı anuķ
 erür. (50b/3=050/018) 
Rylands KT: 
Sözlemez (3) bir söz meger anıñ üskinde 
küđezgen anuķ
 (73b/2=50/18) 
Hekimoğlu KT:  Sözlemes sözdin, meger anıng ķatında (3)
saķçı ĥāżır
. (496a/2=050/018) 

---

İlk Türkçe Kur’an Tercümelerinde Geçen Bazı Özel Adlar Üzerine 
162 
Manisa KT: 
Bir  ķavl söylemese illā ileyinde 
ĥāfız saķlar  Ǿamelin,  ķavlin yazar, (2)  ĥāżırdur
. 
(380a/1=050/018) 
TİEM 40: 
Söylemez hiç söz, illâ anun katındadur 
saklayıcı hazır.
 (247b/4=050/018) 
Kur’an: 
İnsan hiçbir söz söylemez ki onun yanında (yaptıklarını) gözetleyen (ve kaydeden) 
hazır bir melek bulunmasın. (050/018) 
 
Türkçe ilk Kur’an çevirilerinde;  TİEM 73’de küđäzçi anuķ;  Anonim KT’de saķçı anuķ; 
Hekimoğlu KT’de saķçı  ĥāżır.; Manisa KT’de ĥāfız saķlar  Ǿamelin,  ķavlin yazar, ĥāżırdur; TİEM 40 
KT’de  saklayıcı hazır  sözcükleriyle karşılanmıştır. Türkçe ilk Kur’an çevirlerinde Ar. “ٌﺐﻴِﻗَر  “ karşılığı 
kullanılan sözcüklerden küđäzçi anuķ  ,  saķçı anuķ  (T), saķçı  ĥāżır,  ĥāfız saķlar  Ǿamelin,  ķavlin yazar, 
ĥāżırdur, saklayıcı hazır (Ar.+T.) sözcüklerden meydana gelmiştir. 
3. 1Hurilerle İlgili Özel Adlar 
Hûri (Cennet kadınlarını ve onların güzelliğini ifade eden bir tabir) (رﻮُﺡ) 
Hûr kelimesi “beyaz olmak, beyazlaşmak” anlamındaki 
haver
 kökünden sıfat olan 
havrânın
 
çoğulu olup Türkçe’de tekili için kullanılan hûrî Arapça’da yoktur. Araplar, çölde yaşayan kadınların 
aksine  şehir hanımlarının ten beyazlığını ifade etmek için 
havâriyyât
 kelimesini kullanırlar. Haver 
kökünden türeyen kelimeler çeşitli ayet ve hadislerde bir güzellik unsuru olarak göze nisbet edilmiştir. 
Arap dilcileri bu durumda kelimenin ne anlama geldiği, yani haver ile ifade edilen göz şeklinin hangi 
nitelikleri taşıdığı konusunda farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. (Topaloğlu 1993: 390) 
Ar.” رﻮُﺡ “ “ büyük gözlü, beyaz tenli cennet kadınları “ 
Tü.
 
keŋ közlüg ķızlar; ķara közlüg uraġutlar; king taķı ķara közlügler; ĥūrįler; belki gözleri uludur; karası 
gey kara, akı gey ak gözlüler ulu gözlüler 
Ar. “ٌ رﻮُﺡ “ Tü. “büyük gözlü, beyaz tenli cennet kadınları ”, Türkçe erken Kur’an çevirilerinde; TİEM 
73’de keŋ közlüg ķızlar; Rylands KT’de ķara közlüg uraġutlar; Hekimoğlu KT’de king taķı ķara közlügler; 
Manisa KT’de  ĥūrįler; belki gözleri uludur; TİEM 40 KT’de karası gey kara, akı gey ak gözlüler ulu 
gözlüler sözcükleriyle karşılanmıştır. 
TİEM 73:  
mundaġoķ (9) cüft ķılnur miz 
keŋ közlüg ķızlar
. (364r/8=044/054) 
Rylands KT: (87b/1) Mundaġuķ cüftlendürġay-miz 
ķara közlüg uraġutlar
 birle. (87b/1=044/054) 
Hekimoğlu KT:Anıng mengizlig; taķı cüftlendürdük 
king taķı ķara közlügler
 birle. (475a/7=044/054 
Manisa KT:  
Anuñ gibi evlendürür anları 
ĥūrįler; belki gözleri uludur
.362b/6=044/054) 
TİEM 40:  
(3) Ancılayın; dakı cift eyledük anlara, 
karası gey kara, akı gey ak gözlüler ulu gözlüler. 
(237a/3=044/054) 
Kur’an: 
İşte böyle. Ayrıca onları iri siyah gözlü hurilerle evlendirmişizdir. (044/054) 
Türkçe ilk Kur’an çevirilerinde;  TİEM 73’de keŋ közlüg ķızlar;  Rylands KT’de  ķara közlüg 
uraġutlar; Hekimoğlu KT’de king taķı ķara közlügler; Manisa KT’de ĥūrįler; belki gözleri uludur; TİEM 
40 KT’de karası gey kara, akı gey ak gözlüler ulu gözlüler sözcükleriyle karşılanmıştır. Türkçe ilk Kur’an 
çevirlerinde Ar. “رﻮُﺡ “ karşılığı kullanılan sözcüklerden keŋ közlüg ķızlar (T.); ķara közlüg uraġutlar (T.); 

---