Mm-dən mühazirələrin kanspekti

Dozimetrik cihazlar

Mülki müdafiə sistemində dozimetriyanın əsas vəzifəsi – müx­təlif radiasiya vəziyyəti şəraitində əhalinin, MM qoşunları və hərbiləşməmiş dəstələrinin fəaliyyətini təmin etmək məqsədilə ion­laşdırıcı şüalanmaları aşkar etmək və bu şüalanmaların onlar üçün yaratdığı təhlükənin dərəcəsini qiymətləndirməkdir.

Dozimetriya vasitəsilə aşağıdakı işlər yerinə yetirilir:
- əhalinin həyat fəaliyyətinin və zədələnmə ocaqlarında xi­las­etmə və digər təxirəsalınmaz işlərin təhlükəsizliyini təmin et­mək üçün şüalanmaların aşkar edilməsi və ölçülməsi;
- dezaktivasiya və sanitariya təmizlənməsi keçirilməsi zəru­rə­tini, bunların keyfiyyətini müəyyən etmək, habelə zəhərlənmiş ər­zaq məhsullarından istifadə etməyin mümkünlüyünü, norma­la­rı­nı təyin etmək üçün müxtəlif obyektlərin zəhərlənmə dərəcələrinin öl­çülməsi;
- radiasiya baxımından əhalinin və ayrı-ayrı adamların iş qa­biliyyətini təyin etmək məqsədilə şüalanma dozalarının ölçülməsi;
- ərzaq məhsullarının, suyun, alafın radioaktiv maddələrlə zə­hərlənmə dərəcələrinin laboratoriyalarda ölçülməsi.
Dozimetrik cihazları – onların təyinatına, vericisinin tipinə, öl­çülən şüalanmanın növünə və cihazın sxeminin çevirdiyi elek­trik siqnallarının xarakterinə görə təsnif etmək olar. Təyinatına görə bütün cihazlar aşağıdakı qruplara ayrılır:
İndikatorlar – radiasiya kəşfiyyatı üçün ən sadə cihazdır. Bu cihazlar vasitəsilə şüalanmaları aşkar etmək, beta və qamma şüa­lanma dozalarının gücünü təxmini qiymətləndirmək mümkün­dür. Cihazlar işıq və ya səs siqnalı verən sadə elektrik sxeminə ma­likdir. İndikatorlar vasitəsilə doza gücünün artdığını və ya azal­dığını təyin etmək olur. Belə cihazlarda verici olaraq qazboşal- ma say­ğacı tətbiq edilir. Cihazların bu qrupuna DP-63, DP-63A, DP-64 indikatorları aid edilir.
Rentgenmetrlər – rentgen şüalarının və ya qamma şüa­lan­ma dozalarının gücünü ölçmək üçündür.Belə cihazların ölçmə dia­pa­zonu rentgenin yüzdə bir qismindən bir neçə yüz rentgen saata (R/saat) qədərdir.Bu cihazlarda verici olaraq ionlaşma kameraları və ya qazboşalma sayğacları tətbiq edilir. DP-3B, DP-3B, rentgen­metr­ləri, «Kaktus» tipli rentgenmetr, İMD-1, İMD-21, DP- 5A, B, V və s. belə cihazlardır.