Mustafayeva
Yüklə 4,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
161 • II mərhələ • XX əsrin ortalarından günümüzə qədərki ədəbiyyat • 2 N.Həsənzadə. “Pompeyin Qafqaza yürüşü”, İ.Əfəndiyev. “Hökmdar və qızı” və s.) çağdaş oxucunu düşündürən, narahat edən məsələlər – vətənin, xalqın azadlığı və müstəqilliyi, milli təəssübkeşlik və s. ifadə olunmuşdur. Həmin illərdə ailə-məişət mövzusunda əsərlər (İ.Əfəndiyev. “Ağıllılar və dəlilər”, B.Va- habzadə “Rəqabət”, Ə.Əmirli “Varlı qadın” və s.), sosial problemlərin əks olunduğü dram və komediyalar (Elçin. “Ah Paris, Paris”, A.Babayev. “Əlin cibində olsun” və s.), psixoloji səpkidə bədii nümunələr (Elçin. “Qatil”, F.Mustafa. “Tıxac” və s.) ərsəyə gəlmişdir. ••• 162 İNTİQAM (ixtisarla) Bütün gecə kəndi lərzəyə salmış top səsləri səhərə yaxın kəsildi. Xəzangül elə bil birdən-birə gurultu, çaxnaşıq bir aləmdən dibsiz, qaranlıq bir yarğana yuvarlandı. Lakin bu səssizlik ona top və mərmilərin qulaqbatırıcı gurultusundan daha müdhiş göründü. Qulaqları səs aldı. Axşamdan çaxnaşma içərisində vurnuxan camaatın çığır-bağırtısı da daha eşidilmirdi. “Bu nədir? Hamı qaçıbmı, – fikirləşdi, – tək-tənhamı qalmışam bu cəhənnəmdə? Yəni camaatın içərisində bir nəfər də tapılmadı ki, məni yada salsın? Yox, bu ola bilməz. Kim bilməsə də, Xeyransa ilə əri gözəl bilirlər ki, mən tərpənə bilmirəm. Yoxsa ermənilər başlarının üstünü birdən-birə elə alıblar ki, hərəsi ağzını bir səmtə tutub, qaçıb? Əlləri heç yerə çatmayıb?” Xəzangül bunları fikirləşəndə qonşularını o qədər də qınamırdı. Bilirdi ki, hərəsinin bir çətən uşağı var. Bu mərəkədə hamı öz başının hayında olub. Boylanıb şüşələri qırıq-qırıq olmuş pəncərədən eşiyə baxmaq istədi. Lakin hələ də qan sızan ayağının yarası elə sızıldadı ki, yerindən tərpənə bilmədi. Başında da bərk ağrı başlamışdı. Çünki bütün gecəni bir dəqiqə çimir vurmamışdı. Top mərmiləri evlərinin lap böyründə partlayırdı. Dəqiqəbədəqiqə göz- ləmişdi ki, onlardan biri də indicə damlarına düşəcək və onu körpəsi ilə birlikdə göyə sovuracaqdır. Zavallı körpə də sübhədək kiriməmişdi. Üç gün qabaq həyətlərinin ortasında partlamış top mərmisindən yaralanmış ayağının sızıltısı isə ara vermirdi. Baldırının sallana qalmış ətini yerinə yapışdırıb üstündən bərk-bərk sarısa da, ağrısı kəsmirdi. Qanı hələ də sızırdı. Bu zaman burnuna hardansa yanğın iyi gəldi. Canını dişinə tutaraq, yenə • Ədəbiyyatımızın yorulmaz mücahidi olan Qılman İlkin həyatı bütün gözəlliyi ilə, dolğunluğu ilə əks etdirməyi baca- ran yazıçıdır. Əli Vəliyev QILMAN İLKİN (1914 – 2009) Yada salın − Qarabağ müharibəsinə həsr olunmuş hansı əsərlərlə tanışsınız? − Bu əsərlərdə diqqətinizi daha çox nə cəlb edib? Düşünün − Müharibə zamanı silahlı düşmənlə qarşılaşan yaralı ana və süd- əmər körpənin beynəlxalq qanunlara görə, hansı hüquqları var? Oxuda aydınlaşdırın − Əsərdə tanış olmayan sözlərin mənasını lüğətlərin, sorğu kitablarının köməyi ilə aydınlaşdırın. − Əsərdəki bədii təsvir və ifadə vasitələrini müəyyənləşdirin. • Sizcə, bu hadisə nə vaxt və harada baş verib? • Xəzangül obrazı haqqında sizdə hansı təsəvvür yarandı? • Hücuma məruz qalmış kəndin vəziyyətini necə təsəvvür edirsiniz? 163 • II mərhələ • XX əsrin ortalarından günümüzə qədərki ədəbiyyat • 2 pəncərəyə tərəf boylandı. Dağların başı tüstüdən görünmürdü. Aşağılarda qoşa çinar tərəfdəki bütün evlər alov içində idi. Uçuq daş-divardan qalxan toz-torpaq buludları yanğının tüstülərinə qarışaraq, burula-burula onlara tərəf yayılırdı. Birdən eşik tərəfdən hənirti eşidildi. Səslər getdikcə gücləndi. Xəzangül yaxınlıqda erməni danışıqlarını aydın ayırd edə bildi. Bundan dəhşətə gəldi: “Aman Allah, ermənilər kəndə giriblər”. Bədənini titrəmə bürüdü. Yarpaq kimi əsən əlləri ilə körpəsini beşiyindən qaldırıb sinəsinə basdı. Buz kimi soyuq yanaqları ilə süzülən göz yaşları anasını əmməyə başlamış körpənin də sifətini islatdı. Xəzangülün ürəyi sanki sinəsindən qopub boğazında çırpınırdı. Birdən qapıya vurulan təpik onu daha da sarsıtdı. Qapının cəftəsi yerindən qopub düşdü. İki nəfər yekəpər saqqallı erməni içəri soxuldu. Bir anlığa astanada durub otağa göz gəzdirdilər. Sonra əllərindəki avtomatı düz Xəzangülə tərəf tuşladılar. Uzandığı yerdə sanki daşa dönmüş Xəzangülün gözləri bərələ qalmışdı. Qorxudan kirpik də çala bilmirdi. Yoldaşından xeyli cavan görünən o biri erməninin belindən dəstəyi ceyran ayağından olan bıçaq da asılmışdı. O yoldaşını dümsüklədi: – Sarkis dayı, bunu, deyəsən, bizə qənimət qoyub gediblər axı. Bunu deyərək, Xəzangülün yatağına yaxınlaşdı. Bir həmlə ilə əlini uzadıb yorğanı onun üstündən çəkdi. Xəzangülün sarıqlı ayağını görüb istehza ilə gülümsədi: – Belə de. Demək, buna görə qaçmamısan, – o, Xəzangülü süzəndə Xəzangül güc- bəla ilə əyilib, yorğanı sinəsinədək yuxarı çəkdi. Erməninin saqqallı sifətində iyrənc bir istehza duyuldu. Sonra avtomatlarını çiyinlərindən çıxarıb, otağın künc-bucağını axtarmağa başla- dılar. Hər yeri eşib tökdülər. Yoldaşının “Sarkis” çağırdığı yaşlı erməni dedi: – Levon, sən bunların dilini yaxşı bilirsən. Soruş ki, qızıl və bəzək şeylərini harada gizlədib. Cavan erməni yenə Xəzangülə yaxınlaşıb amiranə bir tərzdə soruşdu: – Axçi, de görüm, qızıllarınızı harada gizlətmisən? Gözləri hələ də bərələ qalmış Xəzangüldən səs çıxmadı. Dinə bilmirdi. Sözlər elə bil boğazında ilişib qalmışdı. – Hə, dinsənə, cavab ver. Xəzangül, nəhayət, səsi boğazında tıxana-tıxana dedi: – Bizim qızılımız yoxdur. – Yalan deyirsən, qızılların yerini de. Görürəm, sırğalarını da çıxarıb gizlətmisən. – Bizim qızılımız yoxdur, – Xəzangül yenə təkrar etdi, – inanmırsan, axtar, bax. Yoldaşı soruşdu: – Hə, nə deyir? – Deyir ki, qızılımız yoxdur. Özümüz axtarıb taparıq. Müsəlman ola, qızılı olmaya. Gəl bəri, özümüz taparıq. Levon Xəzangüldən uzaqlaşanda onu hədələdi: – Heç eybi yoxdur. Bunun əvəzində gör sənin başına nə oyun açacağam. Onlar yenə də otağı eşələməyə başladılar. Bütün boğ- ça-bağlamalar açılıb evin içərisinə səpələndi. Əllərinə qiymətli bir şey keçməyəndə • Xəzangülün bu qədər həyəcan keçirməsinə əsas var idimi? • Erməni yaraqlılarının Xəzangülə inanmama- larının əsl səbəbi, sizcə, nədir? Yüklə 4,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|