O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov
Makroiqtisodiy va ko„chmas mulk qiymatini baholash biznesi
Yüklə 5,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7.7. Makroiqtisodiy va ko„chmas mulk qiymatini baholash biznesi ko„rsatkichlari tizimi va bazasini shakllantirish 195 Mulk qiymatini baholashda makroiqtisodiy va ko‗chmas mulk qiymatini baholash biznesi ko‗rsatkichlari tizimi va bazasini shakllantirish muhim ahamiyat kasb etadi. Bunda korxona tarkibidagi ko‗chmas mulk qiymatini baholashda quyidagi ko‗rsatkichlardan foydalaniladi: Moliyaviy koeffitsiyentlar – bu bir buxgalteriya ko‗rsatkichining boshqachasiga nisbati. Moliyaviy tahlil qilish maqsadida koeffitsiyentlarning katta miqdoridan foydalanish mumkin, biroq baholash maqsadlarini hisobga olgan holda ulardan eng muhimlarini tanlab olish lozim. O‗xshash korxonalar ko‗chmas mulklar bilan solishtirish bo‗yicha hisob-kitoblarning yagona uslubiyati qiyosiy yondashuvda koeffitsiyentlardan foydalanishga nisbatan muhim talab hisoblanadi. Ko‗rsatkichlarning eng muhim guruhlarini ko‗rib chiqamiz. Likvidlilik ko‗rsatkichlari. Likvidlilik koeffitsiyentlari korxonaning o‗zini qisqa muddatli majburiyatlarini bajarish qobiliyatini baholash uchun qo‗llaniladi. Umumiy me‘yorlar mavjud bo‗lishiga qaramay, barcha hisoblab chiqilgan koeffitsiyentlar, odatda, tarmoqdagi o‗rtacha ko‗rsatkichlar bilan taqqoslanadi. Qoplash koeffitsiyenti korxona joriy majburiyatlarining 1 so‗miga joriy aktivlarining necha so‗mi to‗g‗ri kelishini ko‗rsatadi. Ko‗rsatkichning taxminiy past qiymati – 2. Qoplash koeffitsiyenti = Tez likvidlilik koeffitsiyenti, agar barcha yoki ayrim joriy majburiyatlarni so‗ndirish muddati sekin kelsa, qanday mablag‗lardan foydalanish mumkinligini ko‗rsatadi. Mazkur koeffitsiyentni hisoblab chiqishda tovar-moddiy zaxiralar hisobga olinmaydi, chunki ularni pul mablag‗lariga aylantirish, odatda, aylanma vositalarining boshqa turlariga qaraganda sekinroq kechadi. Pul mablag‗lari va debitorlik qarzlariga kasr surʼatida oson sotiladigan qimmatli qog‗ozlarni qo‗shimcha qilish mumkin. Ko‗rsatkichlarning taxminiy past qiymati – 1. 196 Tez likvidlilik koeffitsiyenti = Aktivlar aylanuvchanligi (faolligi) ko‗rsatkichlari. Ushbu ko‗rsatkichlar aylanma vositalarning ayrim qismlarini o‗rganish imkonini beradi. Debitorlik qarzlarining koeffitsiyenti yil mobaynida debitorlik qarzlarining aylanish miqdorini ko‗rsatadi. Debitorlik qarzlarining sekin aylanishi, bir tomondan, korxonaning qisqa muddatli likvidliligini chegaralaydi, ikkinchi tomondan, qarzlarni yig‗ishning qisqa davri sotishni chegaralovchi kredit siyosatini ko‗rsatishi mumkin. Koeffitsiyentning taxminiy normativ qiymati – 8 (45 kun). Debitorlik qarzlarining aylanuvchanlik koeffitsiyenti = Debitorlik qarzlarining miqdori davr yakuniga ko‗ra yoki (yil mobaynida sotuvlar hajmida katta o‗zgarishlar bo‗lgan hollarda) davr boshi yoki oxiri holatiga ko‗ra o‗rtacha ko‗rsatkich sifatida hisob-kitob qilinishi mumkin. Debitorlik qarzlarini uzish davrini kunlarda ham hisoblab chiqish mumkin: Debitorlik qarzlarini uzish davri = Zaxiralarning aylanuvchanlik koeffitsiyenti zaxiralar tayyor mahsulotini sotish natijasida debitorlik qarzlari toifasiga o‗tadigan tezlikni ko‗rsatadi. Zaxiralarning aylanuvchanlik koeffitsiyenti = Zaxiralar qiymati davr boshi va oxiri yoki (yil mobaynida zaxiralarda katta o‗zgarish bo‗lmasa davr yakuni holatiga ko‗ra o‗rtacha miqdor sifatida hisob-kitob qilinishi mumkin. Tovar-moddiy zaxiralarning sekin aylanishi eskirgan zaxiralarning mavjudligini ko‗rsatib turibdi. Ayni paytda zaxiralar aylanishining yuqori ko‗rsatkichi ularning taqchilligi bilan bog‗liq bo‗lishi mumkin. 197 Zaxiralarning kunlarda aylanuvchanligi = = O‗z aylanma sarmoyasidan foydalanish koeffitsiyenti joriy aktivlardan foydalanish samaradorligini ko‗rsatadi. O‗z aylanma sarmoyasidan foydalanish koeffitsiyenti = Yüklə 5,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|