Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 3,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
H əmçinin, əvvəlki illərdə ümumi sahəsi kiçik rəqəmlərlə ölçülən hərəmin indiki sah əsi 182.000 2 metrdir. 7.6. İmam Rzanın (ə) həyatı İmam Rza (ə) cümə günü, zilhiccə ayının on birində, 147-ci və yaxudda 153-cü hicri ilind ə (768 m) Mədinə şəhərində doğulmuşdur 1 . Lakin m əşhur alim Şeyx Səduq onun hicri 153-cü ilin r əbiul-əvvəl ayının on birində doğulduğu qənaətinədir 2 . Şeyx Müfid is ə onun hicri 148-ci ildə Mədinədə doğulduğunu qeyd etmişdir 3 . İmam Rza (ə) yeddinci imam Musa Kazımın (ə) oğludur. Onun anasının adı isə Xeyz əran və ya Nəcmə olmuşdur. İmam Rzanın (ə) ən məşhur kunyəsi Əbülhəsəndir. Lakin bununla yanaşı onun Əbu Bəkr kunyəsinin də olduğunu deyənlər vardır. İmamın əsil adı Əli olsa da o, daha çox Rza ləqəbi ilə tanınr. Onun Rza adlanması haqqında alimlərin fikri budur ki, Allah onun adlanmasından razı olduğu üçün bel ə ləqəbləndirilib 4 . Bir n əfər İmam Məhəmməd Cavaddan (ə) soruşur: nəyə görə sənin atan Rza addlandırılıb? Məgər sənin keçmiş babalarından Allah razı deyilmi? İmam buyurdu: Çünki onun düşmənlərindən olan müxaliflər də, dostlarından olan münafiqlər də ondan razı idilər. Amma onun ata-babalarından heç kəs belə deyildi” 5 . Lakin b əzi r əvayətlərdə İmamın (ə) Rza adlanmasının səbəbi münafiqlərin bəzisinin onun dostlarına çevrilməsinə görə olduğu göstərilir 6 . Bundan başqa onun Sabir, Rəzi, Vəfi ləqəbləri də olmuşdur 7 . M ənbələrin verdikləri məlumatlara görə onun altı övladı olmuşdur. Onların biri qız, digərləri isə oğlan uşaqlarıdır. Onların adları aşağıdakı kimidir: 1.M əhəmməd əl-Qani 2.H əsən 3.C əfər 4.İbrahim 5.H əsən 6.Aişə 8 Lakin b əzi alimlər, o cümlədən Şeyx Müfidin “əl-İrşad”, Şəhr Aşubun isə “əl- M ənaqib” əsərlərində verdikləri məlumatlara görə İmamın (ə) yalnız Məhəmməd adlı birc ə oğlu olmuşdur. Bu fikri digər görkəmli alim Təbərisi “Əlamul-Vəra” əsərində t əsdiq etmişdir. İmam Rzanın (ə) vəfat tarixi ixtilaflıdır. Onun hansı ildə və hansı ayda vəfat etm əsi haqqında qaynaqlarda dəqiq məlumat verilmir. Lakin məşhur alimlərin görüşü budur ki, o, hicri 203-cü ilin (818 m) ramazan ayının iyirmi birində Xorasan 1 Möhsün əl-Əmin, Əyanüş-şiə, c. II, səh. 12 2 Şeyx Səduq, Uyuni əxbarir-Rza, c. I, səh. 78 3 Şeyx Müfid, əl-İrşad, müəssisətu Ali-Beyt, tarixsiz, c. II, səh. 247 4 Əllamə Hairi Ələmi, Dairətül-məarif, c. X, səh. 77; Möhsün əl-Əmin, Əyanüş-şiə, c. II, səh. 12 5 Şeyx Səduq, Uyuni əxbarir-Rza, ikinci çap, c. I, səh. 10 6 Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, birinci çap, c. XII, səh. 1 7 C əfər Murtəza Hüseyni, Həyatul-İmam Rza (ə), Darut-təbliğil-islami, 1398/19978, səh. 139 8 Möhsün əl-Əmin, Əyanüş-şiə, c. II, səh. 13 274 vilay ətinin Tus məntəqəsində vəfat etmişdir 1 . Lakin Əllamə Məclisi onun səfər ayında şəhid edildiyi qənaətindədir 2 . Onun v əfat səbəi isə xəlifə Məmunun onu z əhərlətməsi olmuşdur. Bu bütün təbəqələrdə rəvayət olunmuş xəbərlərdən olduğu üçün onun inkar olunması mümkünsüzdür. Şeyx Müfid “əl-İrşad” əsərində yazırdı: İmam (ə) Məmunun sarayına gələndə ona Allahdan qorxmasını tövsiyyə edərdi. İmamın (ə) ona çox nəsihət etməsi Məmunun sonda ona qarşı daxili kin-kudurətli olamsına səbəb oldu. Bir gün İmam (ə) onun yanına gələndə xəlifənin dəstəmaz aldığını, lakin xəlifənin dəstəmaz alarkən xidmətçinin köməyindən istifadə etdiyini görür. İmam (ə) ona buyurur: ey möminlərin əmiri! Allahına ibadətdə heç kəsi özünə şərik etmə. Bundan qəzəblənən Məmun sonda onu zəhərlədir” 3 . İmamın (ə) zəhərləndirilərək şəhid edilməsini sünnü alimlərindən Təbəri “Tarix” 4 , İbn Kəsir “əl-Bidayə vən-Nihayə” 5 , İbn Əsir isə “əl-Kamil fit-Tarix” 6 əsərlərində qeyd etmişlər. Lakin bü tün bunlara baxmayaraq şiə alimlərindən Seyid Rəzyuddin Əli bin Tavus M əmunun ona olan meylini, onsuz darıxmağını və ona xüsusi diqqət yetirdiyini dey ərək onu zəhərlətmədiyi qənaətindədir. H əmçinin, Küleyni də İmamın (ə) vəfatına toxunarkən onun zəhərdən vəfat etm əsi məsələsinə toxunmamışdır 7 . Sibt bin Covzi d ə “Təzkirətul-Xəvvas” əsərində Məmunun İmamı (ə) z əhərlətmədiyi qənaətindədir. Bu haqda o, yazırdı: “Camaat deyir ki, Məmun onu z əhərlədib. Amma bu doğru xəbər deyildir. Çünki İmam (ə) vəfat edərkən Məmun h ədsiz üzülmüş və bir neçə gün yeyib-içməyərək özünə qapanmışdır.” 7.7. İmam Rzanın (ə) fəzilətləri İmam Rzanın (ə) fəzilət və üstünlüklərinə aid hədis, tarix, təfsir və digər kitablarda çoxlu sayda r əvayətlər vardır. Onun müasirlərindən olan İbn Abbas əs-Suli deyir: “M ən heç vaxt görmədim ki, İmam Rzadan (ə) hər hansı bir məsələ soruşula, lakin o, bunun qarşısında aciz qala. Onun zamanında ondan üstün və elmli bir şəxsin olduğunu görmədim. Xəlifə Məmun ondan hər bir şey barəsində soruşub onu imtahan e tdi. Lakin İmam (ə) onun bütün suallarına cavab verdi. Onun cavablarının hamısı Qurandan idi. O, Quranı üç gün içərisində xətm edər və «bunu daha da az müddətə x ətm etmək istəyirəm, amma elə bir ayə yoxdur ki, mən onun haqqında düşünmədəm onu ötüb keçim» dey ərdi. Mən heç vaxt görmədim, nə də heç kimsədən eşitmədim ki, Əbülhəsən Rzadan (ə) üstün olsun. Mən heç vaxt onda müşahidə etdiklərimi bir kims ədə müşahidə etmədim.” Görk əmli İslam alimi əl-Yafei onun haqqında “Miratul-Cinan” əsərində yazırdı: “hicr ətin 203-cü ilində kəramətli və xoşbəxt bir sülalədən, on iki imam tərəfdarlarınin imamlarından biri olan İmam Əbülhəsən Əli bin Musa ər-Rza (ə) vəfat etmişdir. O, 1 H əmin mənbə, səh. 12 2 Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, c. 49, səh. 2 3 Şeyx Müfid, əl-İrşad, Müəssisətu Ali-Beyt, tarixsiz, c. II, səh. 270 4 Əbu Cəfər Məhəmməd bin Cərir ət-Təbəri, Tarixul-Uməm vəl-Muluk, c. V, Beyrut, 1404/1987, səh. 145-147 5 Hafiz bin K əsir əd-Diməşqi, əl-Bidayə vən-Nihayə, c. X, Məktəbətul-məarif, Beyrut, 1966 və 1981, səh. 250 6 Əli bin Məhəmməd bin Əsir, əl-Kamil fit-Tarix, c. VI, Tornberq, Beyrut, 1386/1965, səh. 351 7 M əhəmməd bin Yəqub Küleyni, Usulul-Kafi, c. I, birinci çap, Beyrut, 1329/2008, səh. 181,186 275 Yüklə 3,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|