Qulu məHƏRRƏMLİ

 

 

ayn-ayn sosial təbəqələrinin mənafeyini,    eləcə də 

mövcud fikir və 

əqidə    plüralizmini    əks    etdirən,    universallıq,     

obyektivlik    və 

qərəzsizlik prinsiplərinə    əsaslanan,    heç kəsdən,   

heç bir siyasi 

qüwədən və heç    bir maliyyə qurumundan asılı   

olmayan müstəqil 

TV. Demokratik    (kollegial) idarəetmə üsuluna 

malik İ.t.    tama- 

şaçılardan yığılan abonent pulu hesabına 

maliyyələşir. Lakin dövlət 

büdcəsi,    yaxud qarışıq    maliyyə    sistemi    ilə 

işləyən    İ.t.-lar    da 

mövcuddur. Əmlak maliyyələşmə və idarəçilik 

formalarına görə bir- 

birindən    fərqlənən Amerika, Bi-Bi-Si və 

Skandinaviya modelləri 

mövcuddur. I.t.    xalqı maarifləndirən, cəmiyyətdə 

demokratiya və 

fikir plüralizmini inkişaf etdirən, milli və bəşəri 

dəyərləri yaşadan 

mühüm təsisat hesab olunur. 

      İCTİMAİ    YAYTM (public broadcasting) - hər 

cəhətdən müstəqil, 

özünün dəqiq prinsipləri olan, dövlətin də qismən 

maliyyələşdirdiyi, 

ancaq fəaliyyətinə və verilişlərinin məzmununa 

heç cür qanşmadığı 

yayım növü (bax İctimai televiziya). 

---

 

244 

      İDEAL (ideal) - 1) ən yüksək məqsəd; qayə, 

amal; 2) bir şeyin ən 

gözəl, ən yaxşı, ən mükəmməl nümunəsi. 

      tDEOLOGİYA (ideology)    - ictimai    şüurun 

müxtəlif forma- 

larında: fəlsəfədə, siyasətdə, hüquqda, əxlaqda,   

incəsənətdə, dində 

ifadə    olunan ideyalar,    təsəvvürlər, məfhumlar, 

baxışlar    sistemi; 

məfkurə. İ.-da insanların gerçəkliyə və bir-birinə 

münasibəti, sosial 

problemlər    və konfliktlər dərk edilir və 

qiymətləndirilir, həmçinin 

mövcud ictimai    münasibətlərin dəyişdirilməsinə 

yönəldilmiş sosial 

fəaliyyətin    məqsədi (proqramı) əksini tapır.    İ. 

üstqurumun tərkib 

hissəsi olub, nəticə etibarilə iqtisadi münasibətləri 

əks etdirir. 

      İDEYA    (idea/concept/notion) - 1) insanm 

şüurunda gerçəkliyi əks 

etdirən anlayışların,    təsəwürlərin    və 

dünyagörüşünün    məcmusu, 

insanm onlara münasibəti    və    yanaşmasmın   

əsas prinsipi; 2) yeni 

veriliş, yaxud film    yaratmaq barədə layihə (fikir); 

3) dünyagörüşün 

əsas və ən mühüm prinsipi; məfkurə, məslək, 

əqidə. 

      İFADƏLİ HƏRƏKƏT LƏR (expressive 

motion) - insanın xarici 

---

 

 

aləmin cisim    və    hadisələrinə, başqa adamlara 

bəslədiyi münasibət, 

keçirdiyi hissləri    ifadə edən    hərəkətlər. Üzün, əl 

və qolların müxtəlif 

hərəkətləri, həmçinin nitqin    ahəngi    adamın 

keçirdiyi    rəngarəng 

hissləri ifadə    edir.    Müxtəlif psixi (xüsusən 

emosional) hallarda üzə 

çıxan və    onlann xarici ifadəsi olan bu hərəkətlər 

mimikada (üzün 

ifadəli    hərəkətləri), pantomimikada (bədən 

hərəkətləri) və    v o k a 1 

m i m i k a d a  (səsin ahəngi və tembrində) təzahür 

edir. 

      İFADƏLİ QİRAƏT (elocution) - ədəbi qiraət 

normalanna riayət 

edib ucadan (əzbər və ya kitabdan) oxu üsulu ilə 

mətnin ideya-obraz 

məzmununu vermək; sözü bədii şəkildə ifadə 

etmək məharəti. 

      İXTİSASLAŞMIŞ KİV    (specialized   

mass-media)      - istehsalı 

(yayımı)    üçün xüsusi qaydalar müəyyən edilmiş 

və    konkret mövzu 

sahələri olan kütləvi informasiya vasitələri. 

      İKİ PROYEKSİYA    SİSTEMİ (double 

projection)    - biri səs, 

digəri    isə təsviri materiallann verilməsi və onlann 

birləşdirüməsi 

üçün iki proyektordan istifadə sistemi. 

ıoı 

---

 

246 

      İKİQAT EKSPOZİSİYA (double exposition) - 

kinolentlə eyni 

bir sahənin iki dəfə ekspozisiya edilməsi. Əwəlcə 

kinolentin hansısa 

bir kəsiyində ümumi kinoçəkiliş apanlır, sonra isə 

bir srra həvəskar 

kinoçəkiliş aparatlannda olan    əksinə sarıma 

dəstəyinin köməyi ilə 

lentin həmin parçası ötürücü bobinə sanmr və 

çəkiliş yenə, təkrarən 

lentin həmin kəsiyində apanlır. İ.e. müxtəlif 

vaxtlarda və ayn-ayn 

yerlərdə    baş verən iki    hadisəni    müqayisə üçün 

eyni zamanda 

göstərməyin arzu edildiyi hallarda bədii üsul kimi 

tətbiq edilir. 

      İKİNCİ    İŞIQ MƏNBƏYİ (auxiliary 

fflumination) -    işıqlan- 

madan asılı olmayaraq işıq şüalandıran birinci   

mənbədən fərqli 

olaraq inikas edən, yaxud    ondan keçən işıqla 

işıqlanan istənilən 

işıqlı    cismin şərti    adı.      İşıqsalanlar, işıq 

əksetdiricilər    İ.i.m.-nə 

nümunə ola bilər. 

      İKİSƏMTLİ MİKROFONLAR    (double sided 

microphones)    - 

yan tərəfdən deyil, yalnız öndən və arxadan gələn 

səslərə həssas olan 

mikrofonlar (bax Mikrofonun yönəlmə diaqramı). 

---

 

 

      İKİTƏRƏFLİ RABİTƏ XƏTTİ (two-way 

communicarion)    - 

birtərəfli formadan fərqli olaraq informasiyanın   

alınması (şəbəkə 

radiosu və TV-si ilə) telefon    qovşaqlan, KTV, 

İnternet və digər İSM 

ilə qarşılıqlı fəal ünsiyyət imkanmı nəzərdə tutur. 

      İKONA (icon/sacred image) - KİV 

semiotikasının işarələrindən 

biri;    xristian dinində Allahın, yaxud    övliyalann 

təsvirləri olan 

şəkil. 

      İKONOQRAFİYA (iconography) - müəyyən 

süjetin və ya üzün, 

insan sifətinə aid təsvirin sistemli öyrənilməsi,   

onlann mənasının, 

rəmzinin və atributlarının izahı. 

      İKONOMETR (iconometer) -    fotoaparatm   

müvafiq ikioxlu 

çərçivə    şəklində    videoaxtarıcısı; həmin   

oxlardan    biri    (böyüyü) 

obyektivin, digəri isə fotomaterialm müstəvisinə 

bərkidilir. 

      İKONOSKOP (iconoscope) - optik    təsviri 

elektrik siqnalına 

çevirmək üçün ötürücü TV borusu. 

      İKONOTEKA (iconotecs) - müəyyən mövzuya 

dair təsvirlərin 

toplusu, kolleksiyası. 

      İLKİN KADR (primary    frame)    - uzun, yaxud   

uzaq plandan 

---