220
H
HAKER (hacker) - kompüterdə dağıdıcı
proqramlar hazır-
layaraq informasiya sistemlərini və ya şəbəkələri
bilərəkdən, qəsdən
sıradan çıxarmaq məqsədi güdən fərd.
HALOGENLI (KVARS) LAMPA (quartz
lamp) - həm közərən
volfram naqilinə, həm də kvars şüşədən
hazırlanmış kolbasına
halogen doldurulan işıq cihazı. Halogen volfram
naqilin əriyib
buxarlanmasının qarşısım alaraq volfram
hissəciklərinin kolbanm
dibinə çökməsinə imkan vermir. Bu çöküntü
işığın rəng tempera-
turuna təsir edir. Halogenli volfram lampaları
sənaye standartına
əsasən buraxıhr. Peşəkar işıq cihazlanmn çoxu H.l.
ilə təchiz edilir.
HAMI ÜÇÜN KANAL (fullacces channel) -
ABŞ-da Federal
Rabitə Komissyasınm (FRK) müəyyən etdiyi
qaydalara görə,
221
ictimai sahələr, hökumət və təhsil müəssisələri
üçün nəzərdə tutulan
KTVkanah.
HARMONİK SlQNAL (harmonic signal)
- dəyişməyən,
maksimum amplitud və tezliyə malik
arasıkəsilməz sinusoidal dalğa
prosesi.
HARMONİYA (harmony) - kino, TV və
radionun ifadə
vasitələrinin uyarlığı, ahəngdarlığı. Təzahür və
proseslərin daxili və
zahiri nizamı, uyğunluğu, bütövlüyü. Predmet və
hadisələrin ayn-
ayn tərəflərinin mütənasibliyi, ahəngdarlığı;
müxtəlifliyin daxili
spesifik vəhdəti. İncəsənətdə - harmoniya
bədii əsərin bütün
komponentlərinin qarşılıqlı üzvi əlaqəsidir.
Estetikada - gözəlliyin
ən mühüm əlamətlərindən biri olub, estetik
obyektlərin məzmun və
formasının uyğunluğu və bütövlüyünü xarakterizə
edir. Televiziya
və radio sənətində - bədii formanın təşkili
prinsipi kimi sənətkarın
222
estetik idealından, onun həyat həqiqətinə
sədaqətindən asılıdır.
(Musiqidə - əsas ifadə vasitələrindən biri olub,
musiqi tonlarının
qanunauyğun şəkildə h ə m a h ə n g
birləşməsinə və bu
ardıcıllıqdakı qarşılıqlı əlaqəyə əsaslanır. H.-ya
təkcə bir tonallıq
daxilində həmahəngliklərin qarşılıqlı əlaqəsi
deyil, tonalhqlann
qarşılıqlı nisbəti də daxildir. H. çoxsəsli musiqidə
(homofoniya,
polifoniya) səslərin hərəkət prosesi zamanı yaranır.
223
HƏQİQİ SƏS (real sound/voice) - mənbəyi ya
ekrandan eşidibn,
ya da kadrarxası şərhin əksinə olan şəraitdən
bilinən səs.
HƏQtQt TƏSVİR (real image) - təsvir
məkanında kəsişən
qarşılıqlı şüa axınlannm əmələ gətirdiyi görüntü.
Xəyali təsvirdən
fərqli olaraq H.t. həmişə ekrana gətirilə bilər.
Əşyalann H.t.-lərini
kinoçəkiliş və proyeksiya aparatlannın obyektivləri
yarada bilir.
HƏLLEDİCİ SÖZ (keyword) -
informasiya mətnindən
eyniləşdirilmək üçün semantik əsas kimi
seçilən söz və ya söz
birləşməsi. Həlledici sözlərin indeks
funksiyalanndan kompüter
proqramlaşdırılmasının dilində və müxtəlif
mətnlərin kontent-
analizlərində kod deskriptorları kimi istifadə
olunur.
HƏRƏKƏT (development) - 1) ekranda,
səhnədə hadisələrin və
şəraitin vizual inkişafı; personajlann öz aralarında
və ətraf şəraitlə
qarşılıqlı münasibəti; 2) gerçəkliyin verilişdə
doğru, düzgün inikası;
həqiqilik xarakteristikası şeylərin özünə və onlan
dillə ifadə etməyin
vasitələrinə deyil, məhz fikirlərə aiddir.
224
HƏRƏKƏTLƏ BÖYÜTMƏ (dollying in) -
telekameranm təsviri
böyütməsi; hər hansı predmetin xırda, yaxud orta
plandan iri plana
gətirilməsi.
HƏRƏKƏTLİ ÇƏKİLİŞ (dollying) - eyni
çəkiliş daxilində
(zamanında) kameranın müxtəlif yerdəyişmələri.
HƏVƏSKAR (amateor) - hər hansı sənət
sahəsində peşəkar
olmayan, könlü istəyəndən-istəyənə yaradıcılıqla
məşğul olan şəxs.
Məs., həvəskar operator, həvəskar bəstəkar, kino
həvəskan və s.
HİBRİD MONTAJ (hybrid editing) - müxtəlif
formatlara malik
videomaqnitofonlann bir-birinə calanması yolu
ilə yaradılmış
montaj komplekti. Məs., VHS və BETAKAM tipli
maqnitofonlann
bir pulta qoşularaq materialın (səs və təsvirin)
birindən digərinə
yazılmasını təmin edən (köçürülməsi, montajı)
sistem H.m.-a
nümunə ola bilər. H.m. istehsalat
ehtiyaclannı ödəmək üçün
yaradılır.
HİPERAKTİVLİK (hyperactivity) - teleekranda
reklam kliplə-
rinin göstərilmə tezüyiinin artması. H. mütləq
qiymətlərin artınlması
225
ilə müşayiət edilir və heç də həmişə
dəyərlərin qiymətlənməsi
baxımından reklam sifarişçisinin və telekanalın
xeyrinə olmur.
HİPERFOKAL MƏSAFƏ (SONSUZLUĞUN
BAŞLANĞICI)
(hyperfocal distance) - obyektivin sonsuzluğa
qurulması zamam hələ
də kəskin təsvir edilən, obyektivə ən yaxın plana
qədər olan məsafə.
HİPERMƏTN (hypertext) - bu və ya başqa
sənədə, həmin
sənədin bir hissəsinə, başqa sənədlərə, qeyri-mətn
təbiətli digər
mənbələrə (səs, görüntü, video) istinad edən
mətn, həmçinin bu cür
mətni oxumaq, istinadlara nəzarət etmək,
şəkillərin təsvirini əks
etdirmək, səs və videoəlavələri yenidən
səsləndirmək imkanına malik
olan sistem. Bu sistemdə qeyri-mətn komponentli
H. h i p e r m e d i
a adlanır. Əslində, informasiyanın H. şəklində
təsvir olunmasma
əsaslanan Ümumdünya hörümçək torunun
(WWW) son məqsədi
şəbəkə resurslannı (fayllar, mətnlər, verilənlər
bazası, proqram-
serverlər) ümumi bir şəkildə birləşdirilib, vahid
Ümumdünya H.-i
yaratmaqdır.
Dostları ilə paylaş: |