Qulu məHƏRRƏMLİ

 

199 

çünki çox vaxt nəinki bütün əsərin, həm də   

operamn, baletin, dram 

əsərinin ayrıca bir pərdəsinin, şəklinin sonuncu 

səhnəsi F. adlanır. 

      FİRMA ÜSLUBU (firm style) - şirkətin reklam 

müraciətlərində 

daimi istifadə olunan bədii və mətn elementləri 

(konstant). 

      FM (frequency modulation) - bax Tezlik 

modulyasiyası. 

      FM DALĞASI (FM -    Frequency Modulation) 

- tezlik modul- 

yasiyası (TM);    şüalandıncı ilə antenamn mərkəzi 

arasında məsafə. 

FM-də dalğanın eni və daşıyıcı siqnalm tezliyi 

sabitdir. 

      FOKUS (focus) - optik sistemin baş oxuna 

paralel istiqamətdə 

düşən işıq şüalarının həmin sistemdən keçdikdən 

sonra cəmləşdiyi 

nöqtə, hər optik sistemin iki q a b a q    və a r x a 

fokusu olur. TV- 

də və kinoda təsvirin keyfıyyətü alınması, ilk 

növbədə, dəqiq fokus 

nöqtəsi tapılmasından asılıdır. 

      FOKUS MƏSAFƏSt (focal length) - optik 

sistemin baş (əsas) 

nöqtəsindən onun baş fokusuna qədər olan məsafə. 

Linzanın, yaxud 

optik güzgünün    F.m.    onun    optik    mərkəzindən 

baş fokusunadək 

---

 

200 

olan məsafədir. Linzanm və ümumiyyətlə, optik 

sistemin iki -    q a - 

b a q     və    a r x a     F.m. olur. Cisim və xəyal 

fazalannın sındırma 

əmsallarından asılı olaraq bu məsafələr bir-birinə 

bərabər, yaxud 

fərqli ola bilər. Optik sistemin işıq    qüwəsi, 

böyütmə dərəcəsi və s. 

F.m.-ndən asılıdır (baxObyektivinfokus məsafəsi). 

      FOKUS MƏSAFƏSİNİN DƏYİŞDİRİLMƏSİ 

(focal distance 

change) - fasiləsiz, uzunmüddətli plan    çəkilişi 

zamanı kameranın 

obyektə tərəf, ya da obyektdən həqiqi, yaxud 

güman edilən hərəkəti. 

Canlı hərəkətin çəkiliş zamanı, adətən,    hərəkətsiz 

kamerada fokus 

məsafəsinin variyoobyektivinin dəyişdirilməsi 

hesabma əldə olunur. 

      FOKUS-QRUP (focus-group) - tədqiqatçılann 

bu və ya    digər 

informasiya verilişlərinə reaksiyanı    rəy    sorğusu 

ilə öyrənmək üçün 

seçdiyi auditoriyanın bir hissəsi.    F.-q.-dan sonra 

isə kontent-təhlil 

keçirilir. 

      FOKUSUN MÜƏYYƏNLƏŞDtRtLMƏSİ 

(focus definition) - 

hər    hansı    məsafədən    kameranın obyektivinə 

salmmış təsvirdəki 

yayğınlığın, qeyri-müəyyənliyin    aradan 

qaldınlması. Fokusun    tez 

---

 

201 

müəyyənləşdirilməsi refleksə    çevrilir. Əwəlcə,   

ən kəskin görüntünü 

götürür,    sonra görüntüdə «yayğınhq»    gördükcə 

onu    düzəltməyə 

çalışır. F.m. iki    üsulla: əllə (zumdan istifadə) və 

avtomatik üsulla 

gerçəkləşdirilir. 

      FON    (background/hum)    -      1)    bəzən   

teleradio verilişlərini, 

kinofilmlərin    nümayişini müşayiət edən kənar səs 

effektləri; 2) səsin 

ucalıq səviyyəsinin vahidi. 

      FON    İŞIĞI (backgraund light)    - çəkiliş 

prosesində zaman və 

ovqatı    bildirmək üçün    istifadə    edilən    işıq.   

F.i.    bütövlükdə 

işıqqurmanın ən mühüm dəyişən tərkib 

hissələrindən biridir. Onun 

köməyi ilə çəkilən səhnənin zamanını və ovqatını 

seyrçiyə yetirmək 

və seyrçi qavrayışına təsir göstərmək mümkündür. 

F.i.-nı əks    işıqla 

eyniləşdirmək olmaz; işıq çəkiliş obyektini, fon 

işığı isə arxa planı 

işıqlandınr. 

      FON    MUSİQİSİ    (background    music) -   

videoaparatda    səsin 

(danışığm) dublyajı (əvəz edilməsi) zamanı 

materiala əlavə olunan 

səs effektləri. 

      FONOQRAF (phonograph/    phono record) - 

səsi    yazmaq və 

---

 

202 

səsləndirmək üçün cihaz; səsyazan. 

      FONOQRAM (phonogram/scanning) - 

sonradan səsləndirilməsi 

nəzərdə tutulan səs siqnallannın yazılışı; səsin   

(nitqin, musiqinin və 

ya şərti siqnalın) qramplastinkada, maqnit lentində, 

kinoplyonkada 

yazılması; audiolentə - diskə yazma. 

      FONOQRAMIN YERLƏŞDİRİLMƏSİ ÜÇÜN   

MAQNİTO- 

FON (layback recorder) - səs siqnallarının 

videolentə xüsusi effekt 

siqnalları və eyni zamanda mikşerlə yazılmasını 

təmin edən qurğu. 

      FONOTEKA (phono library/archieve) - 1) 

müxtəlif (bəzən nadir) 

-musiqi    yazıları    anbarının    xüsusi şəraitdə   

saxlandığı yer.    F.-lar, 

həmçinin məlumat-öyrədici xarakterli müxtəlif 

vəzifələri və tarixi 

sənədlər funksiyasını    da    yerinə yetirir; 2) 

fonoqramlarm,    səs 

yazılannın, lentlərin toplusu, arxivi. 

      FORMA    (form)    - 1) bədii    əsərin, sənətin 

mövcud növünün 

təsviri-ifadə vasitələrinin köməyi ilə bədii   

məzmunu ifadə etmək 

üçün yaradılan struktur, xarici çərçivə, forma. F. 

məzmunun əsərdə 

necə və hansı vasitələrlə təcəssüm etdiyini göstərir.   

F.-nın əsərin 

---

 

203 

məzmunundan asılılığı bunda ifadə olunur ki, 

məzmundan kənarda 

forma mövcud deyildir. Sənətkarın F. axtanşlarının 

məzmundan 

təcrid    edilməsi F.-m mənadan    məhrum edir    və   

məntiqi    olaraq 

formalizmə gətirib çıxanr. Hər sənət növünün 

özünəməxsus    forması 

var: r ə s  s a m l ı q d a  -kolorit, rəng; qrafikada 

-rəsm; musiqidə- 

melodiya və s. Amma bununla yanaşı, incəsənətin 

müxtəlif növləri 

[üçün ümumi olan    forma ünsürləri    də 

mövcuddur. Kompozisiya, 

süjet, fabula və s. bu qəbildəndir; 2) əşyanın xarici 

görünüşü, şəkli, 

biçim, şablon, nümunə; 3) tip, quruluş, təşkilat 

sistemi; struktur. 

      FORMALİZM    (formalism)    -    estetika və   

incəsənətdə    bədii 

əsərlərin ideya məzmununu inkar edən,    yalnız 

onlann formasına 

jrfıəmiyyət verən idealist cərəyan və bədii metod. 

Kinoda - kadrların 

montajının göstərilməsinə dəlalət edir. 

      FORMAT (format) -    TV      verilişlərinin   

daimi    əlamətlərinin 

məcmusu.    F. çap    formalannın    xətti ölçülərinin   

- uzunluğunun, 

eninin,    kağız vərəqi hündürlüyünün, kitab 

səhifələrinin, sütunlann, 

---