Rəy verən: f.ü. f d. dos. Fazil Rüstəmov

Yaşar Əhmədov AzərHətəmov 

-

 

Etnik, irqi dini və mədəni müxtəlifliklər dövlət tərəfindən 

düzgün  tənzimlənmədikdə  cəmiyyətin  inkişafimn  müxtəlif 

sahələrində ciddİ problemlərə və münaqişələrə səbəb olur. 

-

 

Azərbaycan  Respublikası  multikulturalizm  siyasətinin 

həyata  keçirilməsində  BMT,  ATƏT,  Avropa  İttifaqı,  İslam 

Əməkdaşlıq  Təşkilatı  və  digər  nüfuzlu  təşkilatlarla  əməkdaşlıq 

edir. 

-

 

Belə  sənədlərdən  biri  Avropa  Şurasına  üzv  olan  ölkələrin 

imzaladığı  Avropa  İnsan  Hüquqlarının  Konvensiyasıdır- 

Konvensiya 4 noyabr 1950-ci ildə Romada qəbul edilmişdir: 

-

 

Konvensiyanın  fəaliyyətinin  əsas  istiqamətlərindən  biri 

insan hüquq və azadlıqlarmın qorunmasıdır; 

*

 

Konvensiyaya daxil olan 47 üzv dövlət və həmin ölkələrdə 

yaşayan  800  milyondan  artıq  vətəndaşın  hüquqlan  müdafiə 

olunur; 

*

 

Azərbaycan Konvensiyanı 15 aprel 2002-ci ildə ratifikasiya 

etmiş və Avropa Məhkəməsinin yurisdiksiyasını tanımışdır - 1, 4, 

6,  7,  14  saylı  protokolları  Azərbaycan  dövləti  ratifikasiya 

etmişdir; 

-

 

Konvensiyanın  14-cü  maddəsi  ayn-seçkiliyin  qadağan 

olunması ilə bağlıdır - burada göstərilir: 

♦“bu konvensiyada təsbit olunmuş hüquq və asazdlıqlardan 

istifadə cins, irq, dərinin rəngi, dil, din, siyasi və digər baxışlar, 

milli  və  ya  sosial  mənşə,  milli  azlıqlara  mənsubiyyət,  əmlak 

vəziyyəti,  doğum  və  digər  hər  hansı  əlamətlərinə  görə  ayrı- 

seçkilik olmadan təmin olunmalıdır”. 

-

 

Konvensiyaya  üzv  olan  dövlətlər  beynəlxalq  və  milli 

qanunvericilikdə  ayn-seçkiliyİn  aradan  qaldmiması  ilə  bağlı  öz 

üzərinə  öhdəlik  götürsə  də  son  zamanlar  bəzi  ölkələrdə  bu 

prinsiplər pozulur. 

-

 

İngiltərənin  baş  naziri  D.  Kameron  və  Almaniya  federal 

kansleri  A.  Merkelin  multikulturalizmin  iflasa  uğraması  ilə 

bəyanatlan ictimaiyyət tərəfindən birmənalı qarşılanmadı - həmin 

ölkələrin bəzi siyasətçiləri bildirirlər ki: 

168 

---

Multikulturalizm -• fəlsəfi lüğət 

*

 

bizim  ərazimizdə  digər  millətlər  miqrasiya  nəticəsində 

yaşamağa  gəlmişlər,  oturaqlaşmışlar  -  ona  görə  də  onlann 

dillərinin,  milli  mədəniyyətlərinin  qorunması,  inkşaf  etdirilməsi 

bizim üçün maraqlı deyildir; 

*

 

Almaniyada əhalinin 19 faizini qeyri almanlar təşkil etsələr 

də alman olmayanlar “xaricilər“ adlandınlırlar - əslində miqrasiya 

yolu İlə ölkəyə gəlib sonradan vətəndaşlıq hüququ əldə edənlər də 

ölkənin  çoxluğunu  təşkil  edən  vətəndaşlarla  eyni  hüquqa  malik 

olmalıdırlar. 

-

 

Konvesiyanm  üzvü  olan  ölkələr  üzərlərinə  götürdükləri 

öhdəlikləri yerinə yetirməyə borcludurlar. 

-

 

Avropa  İnsan  Hüquqları  Konvensiyasınm  yerləşdiyi 

Fransamn  özündə  yaşayan  milliyyətcə  qeyri  -  fiansızlar  irqi  və 

dini ayn-seçkiliyə məruz qalırlar: 

*

 

hicabın qadağan olunması 14-cü maddənin kobud surətdə 

pozulması ilə müahidə olunmuşdur. 

-

 

Fransa cəmiyyəti belə hesab edir ki, qarşıdakı şəxsin hicab 

geyimində olması onlann təhlükəsizliyim üçün təminat vermir: 

*

 

hicab geyimi vasitəsilə hansısa terror hadisəsi törədilə bilər 

-  fikrimizcə  bu  ölkənin  təhlükəsizlik  qüvvələri  ilə  bağlı  olan 

problemdir. 

-

 

Tez-tez  mətbuatda,  qəzet  və  jurnallarda  islam  dini 

liderlərinin karikaturaları yer alır: 

*

 

bu 

kimi 

hadisələr 

millətlətarası 

münasibətlərin 

pozulmasına, kütləvi iğtişaşlara və münaqişələrə səbəb olur; 

*

 

eyni  zamanda  burada  konvensiyanın  fikir,  vicdan  və  din 

azadlığı olan 9-cu maddəsi pozulur. 

-

 

9-cu maddə də göstərilir: 

*

 

“Hər kəsin fikir, vicdan və din azadlığı hüququ vardır; bu 

hüquqa öz dinini və ya əqidəsini dəyişmək azadlığı öz dininə və ya 

əqidəsinə  həm  təkbaşına,  həm  də  başqalan  ilə  birlikdə  etiqad 

etmək  və  açıq  yaxud  şəxsi  qaydada  ibadəti,  təlimləri  dini  və 

mərasim ayinlərini yerinə yetirmək azadlığı daxildir”. 

169 

---

Yaşar Əhmədov Azər Hətəmov 

-

 

Azərbaycanda  yaşayan  digər  etnik  xalqlar,  millətlər  üçün 

bərabər  imkanlar  özlərini  təsdiq  etmək  mədəniyyətlərini  inkişaf 

etdirmək üçün hər cür şərait yaradılmışdır. 

-

 

Bu  gün  dünyada  sülhün  və  ədalətin,  sabitliyin  təmin 

olunması üçün bərabər hüquqların təmin edilməsi, ayn-seçki- liyin 

qadağan olunması mühüm prinsiplərdən biridir. 

-

 

Azərbaycanın  dünya  ölkələrinə  təqdim  etdiyi  multu- 

kultural  model  xalqların  dostluq  və  mehriban  şəraitdə  birgə 

yaşamasını təmin edən modeldir. 

-

 

Dünyada  azərbaycanlılar  kimi  soyqınma  məruz  qalan 

yəhudilər  Azərbaycanı  İsraildən  sonra  ikinci  ən  təhlükəsiz 

yaşadıqlan ölkə kimi qeyd edirlər. 

-

 

Demokratiyadan  danışanlar  ərəb  ölkələrindən  qaçqın 

düşənlərin xarici ölkələrə keçməsinə ciddi əngəllər yaradırlar. 

-

 

Bütün  bunlar  deməyə  əsas  verir  ki,  Azərbaycanda  multi- 

kulturalizm  sahəsində  yaradılan  şərait  nəinki  regionda,  hətta 

dünyada heç yerdə yoxdur. 

-

 

Azərbaycanda bütün xalqlar bərabər şəkildə yaşayır. 

-

 

Həm  dövlətin,  həm  də  bu  xalqların  nümayəndələrinin 

özlərinin  irəli  sürdüyü  təşəbbüslər  sayəsində  Azərbaycanın 

multikulturalizm siyasəti uğurla davam edir. 

-

 

Azərbaycanda multikulturalizm siyasətinin coğrafi arenası 

daha  da  genişləndiriləcək,  ölkəmizdə  yaradılan  birgəyaşayış 

modeli  həm  ölkə  daxilində  inkişaf  etdiriləcək,  həm  də  digər 

ölkələrə  də  sirayət  edəcək  -  biz  artıq  bu  məsələdə  Azərbaycan 

reallığı ilə məhdudlaşmalı deyilik. 

-

 

Azərbaycanda multikulturalizm siyasəti dövlət siyasəti elan 

edilmişdir. 

-

 

Azərbaycanda  dövlət  səviyyəsində  multikulturalizm 

siyasəti yürüdülür, multikulturalizrain təbliğatı İlə bağlı müxtəlif 

beynəlxalq və yerli əhəmiyyətli tədbirlər təşkil olunur. 

-

 

Azərbaycan bölgədə multikulturalizm dəyərlərinin üstünlük 

təşkil etməsinin tərəfdandır. 

170 

---