Rəy verən: f.ü. f d. dos. Fazil Rüstəmov

Yaşar Əhmədov AzərHətəmov 

-

 

Multikuİturalizmin müasir dünyada alternativi yoxdur: 

*multikultura!izmin alternativi yalnız ayn - seçkilik, irqçilik, 

ksenoföbiya, islamafobiya və antisemitizm ola bilər. 

-

 

Münasibətlərin  qurulmasında,  ünsiyyətdə,  əməkdaşlıqda 

insan faktoru əsas şərt kimi götürülmüşdür. 

-

 

Milli, irqi, dini tərəflər nəzərə alınmadan şəxsi keyfiyyəti 

qiymətləndirmək  hər  zaman  Azərbaycan  xalqımn  milli 

xasiyyətinin aynimaz tərkib hissəsi olmuşdur. 

-

 

Müasir  multimədəni  cəmiyyətlər  kulturoloji  strate^yalara 

əsaslanan  düşünülmüş  multukulturalizm  siyasəti  olmadan  sabit 

inkişaf edə bilməzlər. 

-

 

Azərbaycan 

Respublikasında 

Azərbaycanın 

milli 

mədəniyyətinə  müvəffəqiyyətlə  inteqrasiya  olan  müxtəlif 

xalqlann nümayəndəlləri harmonik inkişaf edirlər. 

-

 

Azərbaycan  dünyanın  multikulturalizm,  tolerantlıq, 

dözümlülük, humanitar əməkdaşlıq mərkəzinə çevrilmişdir. 

-

 

Azərbaycanda  bütün  xalqlann,  toplumlann  ürəyi  eyni 

ritmdə  vurur,  fərqli  dil  və  din  mənsublan  ortaq  məxrəcə  gələ 

bilirlər. 

-

 

Azərbaycan  minilliklər  boyu  müxtəlif  xalqların  azad, 

sərbəst  və  heç  bir  maneə  ilə  rastlaşmadan  yaşadığı  bir 

məmləkətdir: 

*

 

bu  tarixin  bütün  dönəmlərində,  mərhələlərində  eyni  xətt 

üzrə inkişaf etmişdir, 

*

 

ölkəmizdə  tarixi  ənənəyə  söykənən  və  uzun  əsrlik 

tolerantlıq mühiti formalaşmışdır; 

*

 

bu mühitin ab - havası yüz illərdir ki, xalqlann nəfəsliyinə 

çevrilmişdir - bunun nəticəsidir ki, Azərbaycanda yaşayan hər bir 

xalqın nümayəndəsi özünü azad və firavan hiss edir. 

-

 

Çoxmillətli Azərbaycan artıq dünyanın nəzərində, gözündə 

nümunəvi bir dövlətdir. 

-

 

Azərbaycan  dünyanın  multikulturalizm,  tolerantlıq, 

dözümlülük, humanitar əməkdaşlıq mərkəzinə çevrilib və bundan 

xalqımız da, dövlətimiz də qürur hissi duyur. 

156 

---

Multikulturalızm - fəlsəfi lüğət 

-

 

Multikulturalizmin məhvə doğru getdiyini qeyd edənlər bu 

hissdən, bu tərzdən məhrum olanlardır. 

-

 

Multikulturalizm Azərbaycanın aynimaz parçasıdır. 

-

 

Müxtəlif  siyasi,  iqtisadi  və  coğrafi  şəraitlərdə  yaşayan 

xalqların  ədalətə  çıxışı məhz,  ilk  növbədə  çoxmədəniyyətliliyin 

təmin edilməsindən asılıdır. 

-

 

Multikulturalizmin  olması  cəmiyyətdə  bərabərliyin, 

demokratiyanın,  tərəqqinin,  sosial  rifahın,  başqa  sözlə,  ədalətin 

bərqəran deməkdir. 

-

 

Multikulturalizm  haqqında  diskursun  təşkil  edilməsi  isə 

dünyada ədalətə və sülhə çağırşdır. 

-

 

Multikulturalizmi 

bir 

dəyər 

sisteminə 

çevirmiş 

Azərbaycanda  çoxmədəniyyətliliyin  inkişafı  istiqamətində 

apanimış  məqsədyönlü  siyasətin  nəticəsində  bu  gün  müxtəlif 

mədəniyyətlərin  təmsilçiləri  Azərbaycanın  siyasi,  iqtisadi  və 

mədəni  elitasında  təmsil  olunur,  ölkənin  həyatında  əsaslı 

dəyişikliklər və inkişaf prosesində yaxından iştirak edirlər. 

-

 

Azərbaycan  bu  sahədə  dünyaya  örnək  bir  dövlət  kimi 

özünü təsdiqləyə bilmişdir. 

-

 

Multikulturalizm  anlayışı  Azərbaycanda  əsrlər  boyu 

mövcud olub, bu gün də mövcuddur və möhkəmlənməkdədir. 

-

 

Azərbaycan hazırda burada yaşayan bütün xalqların, bütün 

səmavi dinlərə tapmanların azad yaşadığı bir dövlətdir: 

*

 

əsrlər boyu formalaşan və bu gün də özünün yüksək həllini 

tapan məsələlər xalqların firavan taleyi ilə bağlıdır. 

-

 

Müasir multimədəni cəmiyyətlər kulturoloji strategiyalara 

əsaslanan  düşünülmüş  multukulturalizm  siyasəti  olmadan  sabit 

inkişaf edə bilməz: 

*

 

bunun  sübutlarından  biri  Azərbaycan  Respublikasının 

inkişafıdır  ki,  burada  Azərbaycanın  milli  mədəniyyətinə 

müvəffəqiyyətlə 

inteqrasiya 

olunan 

müxtəlif 

xalqlann 

nümayəndələri harmonik inkişaf edir. 

-

 

Multikulturalizmdən imtina etmək yaxşı heç nə vəd etmir, 

çünki bu, təəssüf ki, bütün dünyada getdikcə artan anlaşıl 

157 

---

Yaşar Əhmədov AzərHətəmov 

mazlığa, fobiyaya, qarşıqoymaya və qarşıdurmaya, milli və dİRİ 

münaqişələrə aparıb çıxaran yoldur. 

-

 

Azərbaycan  sivilizasiyaların,  mədəniyyətlərin  və  dinlərin 

kəsişməsində yerləşir - biz Avropa və Asiya arasında yerləşirik: 

^əlbəttə  ki,  bu  coğrafi  yerləşmə  Azərbaycanın  mədəni 

müxtəlifliyində öz rolunu oynamışdır. 

-

 

Əsrlər boyu bütün mədəniyyətlər, dinlər və etnik qrupların 

nümayəndələri  Azərbaycanda sülh  və ləyaqət  şəraitində bir ailə 

kimi yaşamışlar - biz fəxr edirik ki, bu müsbət meyllər müstəqillik 

illərində daha da güclənmişdir. 

-

 

Bizim tarixi abidələrə nəzər salarkən Azərbaycamn mədəni 

müxtəlifliyi aydın  görünün - biz tarixi və mədəni irsimizlə fəxr 

edirik. 

-

 

SSRİ  dağıldıqdan  sonra  gəlmə  əhalinin  tarixi  vətənlərə 

qayıtması gücləndi - ona görə ki, təkcə Azərbaycan dilli mühitdə 

deyil, digər respublikalarda və etnik qruplarda da eyniləşmə baş 

verirdi. 

-

 

Rus dilinin və mədəniyyətinin baş roluna əsaslanan sovet 

şəxsiyyətlərarası  münasibətlər  sistemi  milli  və  dini  qrupların 

eyniləşməsi  şəraitində  artıq  mədəni  maraqların  balansım  təmin 

edə bilmirdi: 

*  ilk  növbədə  buna  rus  məsiha  özünüdərkinin  Rusiyanın 

hazırki  sərhədləri  ilə  məhdudlaşan  ümumiləşən  özünüdərkə 

keçməsi səbəb olurdu. 

-

 

Maraqlıdır  ki,  Rusiya  prezidenti  Vladimir  Putin  “Sovet 

İttifaqının dağılmasının əsrin ən böyük qəzası olduğu” haqqında 

etirafını Rusiyanın hüdudlanndan kənarda 25 mln. rusun qalması 

ilə izah etmişdir: 

*dövləti  təşkil  edən  millətin  liderinin  bu  etirafı  milli 

eyniləşmə  probleminin  hətta  ruslar  üçün  də  bu  günə  qədər 

kəskinliyini nə dərəcədə qoruyub saxladığını göstərir; 

158 

---