112
dərəcədə vəhşi bir xülyaya salmışdır ki, verəcəyi suyun
əvəzində onu almaq istəyir. Fəqət yenə də hadisələr
gərginləşdikcə Şərə qarşı yaranan nifrət hissinin hüdudları
görünməz olur.
Xeyir məətəl qaldı, necə işdi bu?
Su üçün axırdı gözünün suyu.
O, Şərə söylədi: – xəncərini al,
Onu öz əlinlə gözlərimə sal.
Odlu gözlərimi çıxarıb götür,
Sonra sərin su ver, odumu söndür.
Amma yenə də Şərin bu dərəcədə dəhşətli bir iş
tutacağını xəyal belə təsəvvürə gətirə bilmir. Hətta Xeyir özü
bu sözləri deyəndə güman edirdi ki, bu cəllad hərəkətinə
Şərin əli gəlməz, rəhmə gəlib ona su verər. Fəqət belə
deyilmiş:
Xeyir xəyal etdi bu işə yəqin,
Əli gəlməyəcək heç zaman Şərin.
Şər isə bu sözü ondan eşitcək
Cumdu üzərinə əsən səmum tək.
O iki çırağa saldı xəncəri,
Söndürdü çırağı nadan, sərsəri.
Zavallı Xeyirin gözünü dəldi,
Heç su da verməyib yola düzəldi.
Demək olar ki, hadisələrin ən gərgin və üzücü yeri
burdadır. Hətta bəzən adam fikirləşir ki, hadisə bununla bitdi
və Xeyirin məhvi, Şərin isə mənfur hərəkətinin əvəzsiz
qalacağı təəssüf hissi ilə sona yetdi. Bu maraqla da hadisələr
yenə ağır xülyalarla izlənilir:
– Dövlətli Kürd vardı, pulu, nökəri,
Tutmuşdu sürüsü onun hər yeri.
Bir qızı var idi günəş camallı,
Qızlar bulağından su içmiş bollu.
Naz, nemət içində bəslənən o qız,
Bulağa gedərdi həmişə yalqız.
Yoldan xeyli kənar bir bulaq vardı,
113
Hamı o bulaqdan su aparardı.
Qız da su doldurdu haman bulaqdan.
Sonra da o evə qayıdan zaman,
Eşitdi uzaqda kimsə inləyir,
Elə bil yaralı imdad diləyir.
Səs gələn tərəfə qaçdı durmadan
Gördü qan içində yanır bir cavan,
Təkrar edə-edə Allah sözünü,
Qız qoydu yerinə Xeyirin gözünü.
Burda isə oxucu və dinləyici əhvalı dəyişir, onun
qəlbinə güman gəlir. Doğrudanmı Xeyir yenidən görəcək,
şəfa tapacaq. Dünyada belə bir dərman mövcuddurmu?
– Sən demə ana torpaqda hər dərdin dərmanı tapıldığı
kimi, bunun da çarəsi varmış...
Qız onun gözünü bağladı möhkəm,
Sonra da xəstənin tutub əlindən
Apardı Xeyiri hey asta-asta
Gəlib düşərgəyə çatanda xəstə,
Çağırdı bir nəfər nökərlərindən
Qız dedi: – Xəstədən muğayat ol sən,
Əlindən yapışıb hey yavaş-yavaş
Bizim qapımıza sən gətir birbaş.
Kürd gördü gözləri ovulmuş adam,
Ağrıdan yerində olmayır aram.
Qopardı ağacdan bir ovuc yarpaq,
O idi bu dərdin dərmanı ancaq.
Gətirib qızına verdi o qoca,
Qız döydü yarpağı suyu çıxınca.
Sonra da tənziflə xıltını çəkdi,
Saf suyu xəstənin gözünə çəkdi.
Tənzif beşinci gün açıldı, fəqət,
Xəstəni sarğıdan etdilər rahat.
Gəlmişdi gözlərin nuru yerinə,
Xeyir əvvəlki tək görürdü yenə.
114
Lakin əsərdə Xeyirin xeyirə çatması və Şərə qalib gəlməsi
bununla bitmir. Şərin öz əməlinin əvəzini alması qeyri-adi bir
maraqla izlənilir. Hadisələrin bundan sonrakı təsvirləri Xeyirin
Şərə sona qədər qalib gələcəyi, hətta intiqam ala biləcəyi
təsəvvürə gəlir.
Taleyin qismətilə gözəl Kürd qızı Xeyirə bir könüldən
min könülə vurulur, atasının razılığı ilə ona ərə gedir. Ailə
qurub xoşbəxt həyat sürürlər.
Amma Xeyir öz el-obasına qayıtmaq istəyini
qayınatasına açıb deyir. Ondan rüsxət alandan sonra həyat
qurduğu adamla, ailəsi ilə birlikdə öz ata yurduna qayıdır.
Hadisələrin təsviri bu andan sonra yeni bir məcraya yön alır.
Məlum olur ki, məmləkətin şahının qızı sağalmaz bir
dərdə düçar olub, heç bir təbib onu sağalda bilmir. Xeyir özü
ilə gətirdiyi həmin ağacın yarpağından götürüb şahın
hüzuruna gedir və onun qızını sağaldır. Şahın xahişi ilə bu
qızla da evlənib yeni, daha xoşbəxt bir həyata başlayır. Artıq
qocalıq yaşına çatmış şah ölkənin böyüklüyünə Xeyiri layiq
bilir, tac-taxtını ona tapşırır.
Yaman gətirmişdi Xeyirin baxtı,
Ona qismət oldu şahlığın taxtı.
Qəzadan bir gün də o bağa gəldi,
Orda məclis qurdu, bir az dincəldi.
Şər ki bir vaxt onla çıxmışdı yola,
Salmışdı özünü özü pis hala.
Gördü yəhudiylə eyləyir söhbət,
Xeyir yəhudini tanıdı əlbət.
Dedi: bu adamı asudə vaxtda,
Gətir, gözləyirəm mən sizi bağda.
Xeyir dedi: Ancaq, ey haramzada,
Hamıya halaldır qanın dünyada.
Sən deyilsənmi səhrada bir gün
Ovdun bir təşnənin gözün su üçün.
Xeyiri sözündən tanıyan kimi
Düşdü ayağına ölü can kimi.
115
“Mənə nə eləsən haqqın var sənin,
Adına layiq iş görərsən yəqin”.
Xeyir işarəni anlayıb həmən,
Şəri azad etdi o an ölümdən.
Elə ki ölümdən nicat tapdı Şər,
Şadlıqdan az qala tapdı balu-pər.
Kürd isə tez Şərin düşüb dalınca,
Qılıncla başını qopardı qoca.
Dedi: Xeyir əgər xeyir iş tutdu,
“Şərdən şər törəyər”, bunu unutdu!
Xeyir xeyir işlər görürdü tamam,
Razılıq edirdi ondan hər adam.
Ariflər ölkəyə olanda rəhbər,
Tikan xurma verər, çaxmaq daşı zər.
Beləliklə, dahi Nizaminin ülvi kamalı, əqidəsi bu
əsərində də həyat arzularına dönür. Xeyir Şərə qalib gəlir,
ölkəyə ariflər rəhbərlik edir. Gün o gün olsun ki, cəmi yer
üzündə “tikan xurma versin, çaxmaq daşı zər”.
Dostları ilə paylaş: |