Yazıçı-publisist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü m əsləhətçi redaktor
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Görkəmli pedaqoq, yazıçı və publisist A.S.Makarenko uşağı tərbiyə etmək yolları bar ədə belə demişdir: “Uşağı düzgün və normal tərbiyə
- Yeniyetm əlik-adlanan yaş dövrü.
- Bu yaş dövrünü g ələcəkdə gənclər tərəfindən qurulacaq həyatın təməlinin qoyulması mərhələsi də adlandırmaq olar
126 Dil açıb danışarkən “Ana” oldu ilk sözü. Boya- başa çatarkən Zirv ələr açdı özü. Sönm əz ümid çırağı, Arzu çeşməsi oldu. Elin arxa, dayağı, Haqqın gur səsi oldu. Körp əlik-adlanan yaş dövrü. Bu dövr uşağın 1 yaşından 3 yaşinadək olan yaş müddətini əhatə edir. Bu yaş m ərhələsində uşaqlar əsasən hərəkət etmək, danışmaq və s. kimi v ərdişlərə yiyələnirlər. Görkəmli pedaqoq, yazıçı və publisist A.S.Makarenko uşağı tərbiyə etmək yolları bar ədə belə demişdir: “Uşağı düzgün və normal tərbiyə etm ək, yenidən tərbiyə işindən çox asandır”. M əktəbəqər mərhələni əhatə edən yaş dövrü. Uşaqlar 3- 6 yaş arasında olanda mütləq bu mərhələni keçirlər. Bu dövr öz spesifik xüsusiyy ətlərinə görə məktəbə hazırlıq dövrü də adlanır. M əktəbdə təhsil alan kiçik yaşlı uşaqların yaş dövrü. Uşaqlarda bu yaş mərhələsi 6 yaşda başlayıb 10 yaşda başa çatır. Həmin dövrdə bəşərin gələcəyi hesab olunan uşaqlarda əsas etibarı ilə elmlər haqqında ilk şüurun, təfəkkürün, hafizə- nin inkişafına meydan açılır. Bu zaman uşaqlar evdə valideyn- l ər, digər ailə üzvləri, qonşu və qohumlarla, eləcə də dostlarla, m əktəbdə isə müəllim və şagirdlərlə ünsiyyət əlaqəsi yarat- mağa nail olurlar. Bu yaş mərhələsi əsas etibarı ilə ilk məktəb ill ərini əhatə etməklə ibtidai təhsil dövrünə təsadüf edir. Yeniyetm əlik-adlanan yaş dövrü. Bu mərhələ yetişmək- d ə olan nəslin 10 yaşından 15 yaşınadək olan dövrünə aiddir. Yeniyetm əlik adlanan bu vaxtlarda özünü dərk və mənlik şü- 127 uru formalaşmaqda davam edir. Həmin dövrdə demək olar ki, t ədris, əmək, ədəbiyyat və incəsənət, idman və bədii özfəaliy- y ətdən tutmuş özünə inam, ünsiyyət və müstəqillik kimi f əaliyyətlər bu insanlarda getdikcə möhkəmlənir və inkişaf edir. G ənclik vaxtını əhatə edən yaş dövrü. Bu mərhələ 15 yaşla 25 yaş arasındadır. Həmin yaş mərhələsində gənclər t əkcə tədris sahəsində deyil, əmək, peşə və başqa gələcək planlarının icrasına da çalışırlar. İrəlidə onları gözləyən ailə h əyatını daha mükəmməl qurmaq üçün əməli axtarışlar aparır, ist ək və arzularına çatmaq uğrunda çalışırlar. Bu yaş dövrünü g ələcəkdə gənclər tərəfindən qurulacaq həyatın təməlinin qoyulması mərhələsi də adlandırmaq olar. Yunan filosofu Diogen Stobeyli (e. ə. 404-323) göstərib ki, “Bütün dövlətin əsası nədən ibarətdir? Gənclik tərbiyəsindən.” Boyük rus yazıçısı N.V.Qoqol isə demişdir ki, “Gənclik ona görə xoş- b əxtdir ki, onun gələcəyi var.” Azərbaycanın dahi şairi Əfzələddin Xəqani (1120-1199 ) ömrün bu bahar çağına daha yüks ək qiymət verir. Onun başqa şeylə əvəz olunmasını müm- künsüz sayır. Gənclik çağının onu belə erkən tərk etməsinə bol-bol t əəssüflənir, hətta göz yaşı tökür. O, bu mövzuda yaz- dığı şeirində gənclik haqqında öz fikirlərini bədii boyalarla bel ə ifadə edir: “G ənclik bir qızıldır, ömrün əlindən Düşərək torpağa yox oldu birdən Tapmaq h əvəsilə həmin qızılı Torpağı yuyuram göz yaşımla mən”. Türkiy ə yazıçısı Nazim Hikmət (1902-1963) isə gənclik haqqında belə bir ifadə işlədib: “Gənclik-arzu, inam, igidliyə h əvəs deməkdir. Gənclik lirika və romantikadır. Bu gələcək üçün tük ənməz arzulardır. Bütün yaxşı əməllərin başlan- ğıcıdır”. 128 Ömrün ən xoşbəxt çağı sayılan gənclikdən, cavanlıqdan söhb ət açarkən yunan alimi və filosofu Aristoteldən (e.ə. 384- 322) sitat g ətirməmək zənnimcə yersiz olardı. Bu dahi insan is ə h əyatın gənclik illərini belə təsvir edib: “Cavanlıq da dəliliyin bir növüdür. Ona gör ə cavana dəliqanlı deyirlər.” G ənclik - yerin təkindən çıxan qaynar bulağa bənzəyir. Çünki g ənclərin gələcək həyat yolu, onların ürəklərində yığılıb qalmış min-min arzuları əsasən bu mərhələdə çin olmağa başlayır. Bu yaş dövründə bir çox gənclər orta təhsilini başa vurur. Ali v ə ya orta ixtisas məktəblərində təhsil aldıqdan sonra diplom alırlar. Orduda hərbi xidmət borcunu başa vurduqdan sonra işə daxil olurlar. Çox gənclər hətta bu dövrdə özl ərinə ailə qurmağa da müvəffəq olurlar. İş-güc başımızı o qədər qarışdırdı ki, illəri nə vaxt yola saldığımızı heç əməlli başlı görə bilmədik. Gənclik adlı h əyatıın bu qaynar və gözəl çağı heç bilmədik nə vaxt gəldi, n ə vaxt getdi. Bir də ayılıb gördük ki, artıq “lələ köçüb, yurdu qalıb”. Bizə ancaq ömrün bu mənalı çağının ardınca baxmaqdan savayı heç nə qalmayıb. Necə mənim 40 il bundan önc ə öz gəncliyimi yola salarkən aşagıdakı şerimdə keçirdiyim hissl ər kimi: GETMƏ, DAYAN GƏNCLİYİM S ən gələndə ömrümə Asta addımla gəldin. Kövr ək xatirələrlə Gözl ərimdə yüksəldin. Aşıb-daşan, gəncliyim, X əyallaşan gəncliyim. Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|