Yazıçı-publisist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü m əsləhətçi redaktor
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Orta yaş dövrü.
- Yaşlı insanların yaşadığı yaş dövrü
- Qocalıq müddətinə düşən yaş dövrü.
129 S ən arzular çeşməsi, Ümidl ər çırağısan. Ömür adlı evimin, Ən əziz qonağısan. Ötür zaman, g əncliyim, H ər an cavan gəncliyim. Coşqun yaşamaq eşqim, Sevincim d ə səndədir. Polad kimi əyilməz Var-gücüm d ə səndədir. Getm ə dayan, gəncliyim, Uzaqlaşan gəncliyim. Götür qolumun gücün, Apar, qoy s ənin olsun, Götür bu ömür payın, Qoyma, boynumda qalsın, Vaxtsız qalan gəncliyim, Quştək uçan gəncliyim. Gedirs ən, elə get ki, Ümidimi aparma, G ənclik məhəbbətimi Ür əyimdən qoparma, Sut ək axan gəncliyim, Geri baxan g əncliyim. Orta yaş dövrü. Bu dövr 25 yaşla 60 yaş arasındakı müdd əti əhatə etməklə insanın ümumi yaşının ən çox hissəsini (t əxminən 35 ilini) təşkil edir. Həmin yaş dövrünün başlanğı- cında adamlar xeyli dünya görüşünə, biliyə və iş təcrübəsinə sahib olurlar. Bu m ərhələdə onlar artıq öz valideynlərinin və 130 mü əllimlərinin köməyi olmadan sərbəst şəkildə həyatda öz sözl ərini demək bacarığına yiyələnirlər. Bu yaş dövründə yaşayan insanlar işləmək, qurub yarat- maq, ir əli getmək, çətin situasiyalarda sərbəst qərar vermək, bir sözl ə öz yaşayışlarını müstəqil şəkildə qurmaq imkanına malikdirl ər. Orta yaş dövründə əsas vəzifə yeni qurulmuş ail ələrin sosial və digər maddi-təminat məsələləri, onun heç kimin köm əyi və kənar müdaxiləsi olmadan idarə olunması vacib v əzifələrdən biridir. Bu yaş mərhələsində insanlar ailə büdc əsi qayğıları, ailənin inkişafı, ailədə uzunmüddətli normal münasib ətlərin qurulması və möhkəmlənməsi, xüsusilə müstə- qil liyin formalaşması kimi tələbləri yerinə yetirməyə borc- ludur. M ənim saydığlarım vəzifələr bu yaş dövrünü keçirən insanların qarşısında qoyulan tələblərin yalnız bir qismidir. Çünki t əzə qurulan gənc ailələrdə obyektiv və subyektiv s əbəblərdən boşanma halları, pis vərdişlərə qurşanmaq üzün- d ən işdən könüllü və məcburi çıxarılma halları, bir sözlə daya- ğı hələ möhkəm olmayan, bərkə-boşa düşməyən bəzi ailələrin ilk vaxtlarda dağılması prosesi insanların bu yaş mərhələsində tez- tez baş verir. Yaşlı insanların yaşadığı yaş dövrü. Bu yaş dövrü 60 yaşdan başlanıb 75 yaşda başa çatır. Həmin mərhələdə həqiqə- t ən də çox insanlar artıq istər sifət cizgilərindən, istərsə də hə- r əkət və davranışından yaşlı adamı xatırladır. Məhsuldar iş dövrü arxada qalsa da ail ə qayğıları və səhhətlərindəki müxtə- lif s əpkili problemlər onları rahat buraxmır. Bu yaş mərhələsi- nin ikinci yarısından başlayaraq yaşlı adamların yaxınları tərə- find ən göstərilən qayğıya xüsusi ehtiyacları get-gedə artıb çoxalır. Qocalıq müddətinə düşən yaş dövrü. Qocalıq yaş dövrü ömrün son m ərhələlərini əhatə edir. 75-90 yaşlı insanları yaş fizio logiyası adlı elmin tələblərinə əsasən biz hamımız qoca adlandırırıq. Qocalıq-orta yaşlı və yaşlı insanların yaş mərhə- 131 l əsindən sonra gələn yaş dövrüdür. Bu yaş dövründə əksər insanlarda bir çox orqan v ə sistemlər get-gedə zəiflədiyinə gör ə onlar öz üzərlərinə düşən vəzifələri tam şəkildə yerinə yetir ə bilmirlər. Bu zəifləmə ilə eyni zamanda insan orqa- nizmind ə böyük həyatı əhəmiyyət kəsb edən maddələr müqavil əsi pozulur. Və insan bədənində struktur, eləcə də bir sıra funksional dəyişiliklər baş verir. Oxuduğlarımdan və eşitdiklərimdən mənə gün kimi aydın oldu ki, h əyatın qocalıq adlı bu yaş dövrü barədə çox dahilər, şair və yazıçılar müxtəlif təyinatlı və səpkili dəyərli sözlər deyib. M əsələn: Azərbaycan şairi Əvhədi Marağalı (1274- 1358) bel ə söyləyib: “Qocalığa cavanlıqdan hazırlığı aparmaq lazımdır”. Fars ədəbiyyatının ən şöhrət qazanmış nümunəsi hesab edil ən “Qabusnamə” də (1082-1083) isə deyilir ki, “Cavanlıqda yaman fikir çəkirdim ki, heyf qocalığımda göz əllər məni sevməyəcəklər. İndi qocalmışam, mən özüm onları sevmirəm.” Qocalıq zamanı insanın xarici görkəmində, sifət qurulu- şunda ciddi dəyişiliklər əmələ gəlir. İnsan bədənində çoxlu x əstəliklər baş qaldırır. Bu səbəbdən insanın xarakteri dəyişir, coşqun iş qabiliyyəti sönməyə başlayır, eşitmə və görmə s əviyyəsi ifrat dərəcədə aşağı düşür. Boy qısalmaqda davam edir, ayaqlar, dizl ər, oynaqlar sözünə baxmır. Ardıcıl olaraq yuxu pozğuntuları əmələ gəldiyinə görə yaddaş da onunla yola getmir. Tez-tez yorulma, t əngənəfəslik, baş gicəlləməsi, başın fırlanması, gözlərin qabağına qaranlıq çökməsi halları baş verir. İnsan tez- tez tərləyir, qan təzyiqi artır və ya düşür. Ürək artıq sözə baxmır, əsəb sistemi get-gedə zəifləyir. Qara ciyər, böyr ək, dalaq, mədə, öd kisəsi və eləcə də digər mühüm hə- yatı əhəmiyyət kəsb edən əzalarda ağrılar, müxtəlif xəstəliklər öz funksiyalarını icra etməkdə bu mühüm orqanlara böyük əzab və işgəncə verirlər. İnsanın dərisi də ciddi dəyişikliklərə m əruz qalır. Bu zaman dəri səthində piqment ləkələri də Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|