Yazılmış bir kitabın üstündə bir dəfə gözəl epiqraf oxudum: "Xatirələr faydalı olsun deyə səmimi ya zılmalı, gerçəkliyə tən gəlməlidir."
Yüklə 3,51 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1980 Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 543 Kövkəb Səfərəliyeva
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 542
Cavid əfəndi mənim onu müşahidə etdiyimi, oturub dərs oxu- mağımı görməzdi. Gündüzlər onların evinə gedəndə o, heç bir vaxt soruşmazdı ki, niyə mən dərslərimi gecə hazırlayıram. Mən inanıram ki, ilham saatlarında mən onun bir dəfə də olsun nəzə- rinə çarpmamışam. Arabir Cavid əfəndi yerindən qalxıb dəhlizdə qoyulan əlüzyuyana yaxınlaşar, üzünü sərin su ilə yuyar və sonra yenə də işinə davam edərdi. Belə vaxtlarda mən hiss edirdim ki, o, özünün təzə bir əsərini yaradır. Belə vaxtlarda fikrimdən keçən o olurdu ki, görün böyük sənətkarın böyük və dahiyanə əsərləri necə də kiçiçik, hətta üstündə yer olmayan bir masanın ətrafında yaranır. Mən dərslərimi hazırlayıb qurtarandan sonra yatmağa gedərdim. İlhama gəlmiş şair isə gecənin keçməsinə baxmayaraq, sənət aləminə qərq olub yazmaqda davam edərdi... 1980 Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 543
Kövkəb Səfərəliyeva Úàâèä ýåúÿñè
922-ci il. Keçmiş Marinski gim- naziyasının əsasında yaradılmış 3 nömrəli sovet məktəbi. Bu məktəb üç növbəliydi. Hər partada üç-dörd şagird oturardı. Qışda sinif otaqları soyuq olardı. Böyük tənəffüsdə hərəmizə 100 qram çörək verilərdi. Çar hökuməti dövründə bizi öz doğma ədəbiyyatımızla tanış etməzdi- lər. Təbiidir ki, Azərbaycanda Sovet ha- kimiyyəti qurulduqdan sonra bizim doğma ədəbiyyatımıza marağımız qat-qat artdı. İndi böyük min- nətdarlıq hissilə xatırladığım ədəbiyyat müəllimimiz İbrahim Axundzadə bizi dahi Azərbaycan sənətkarlarının əsərlərilə tanış edər, əsərlərini bizə sevdirərdi. Deməliyəm ki, o zamanlar bizim məktəbdə oxuyan azərbaycanlı qızlar çox az idi. Cəmi beş nəfər. Biz xüsusilə Mirzə Ələkbər Sabirin, Hüseyn Cavidin yaradıcılığı ilə çox maraqlanardıq, şeirlərindən parçalar əzbərlərdik. Məktəbdə ədəbiyyat müəllimimizin təşəbbüsü ilə ədəbiyyat dərnəyi yaratdıq, ədəbi gecələr keçirməyə başladıq. Birinci ədəbi gecə Mirzə Ələkbər Sabirin, ikincisi isə Hüseyn Cavidin yara- dıcılığına həsr olundu. M.Ə.Sabirin xatirə gecəsindən sonra bizə dedilər ki, sizi Xalq Komissarlar Şurasına çağırırlar. Məlum oldu ki, bizi Xalq Komissarlar Şurasının sədri Nəriman Nərimanov yoldaş öz yanına çağırır. Ancaq nə üçün? Bu, heç birimizə aydın deyildi. Biz, qızlar onun kabinetinə yaxınlaşarkən həyəcanımız daha da artdı. Kabinetə girərkən özümüzü o qədər itirdik ki, Nəriman Nərimanov yoldaşa ağıllı-başlı salam da vermədik. Lakin o, bizi 1
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 544
çox səmimi qarşıladı. Hamımızı diqqətlə nəzərdən keçirdi. Sonra dedi:
– Eşitmişəm ki, Sabirə həsr olunmuş xatirə gecəsini siz təşkil etmisiniz? Sizə bu ideyanı kim verdi? Bunu sizə kim tapşır- mışdı?.. Biz etiraf etdik ki, heç kim. Bu, bizim öz təşəbbüsümüzlə olmuşdu. Böyük Sabirə məhəbbətimizdən irəli gəlmişdi. Nəriman Nərimanov bizi diqqətlə dinlədi. Sonra bizə mənalı- mənalı baxdı və dedi: – Qoçaq qızlar, bilirsinizmi siz nə eləmisiniz? Siz çox böyük və xeyirxah iş görmüsünüz!.. Nəriman Nərimanovun bu sözləri nə qədər səmimiyyətlə və bir qədər də həyəcanla dediyini indi də xatırlayıram. O, bizim təşəbbüsümüzü bəyəndi. Ona yüksək qiymət verdi. Sonra məsləhət gördü ki, növbəti ədəbi gecəmizi görkəmli Azərbaycan şairi və dramaturqu Hüseyn Cavidə həsr edək. Nəriman Nərimanovun səmimi sözləri, qayğısı və təşəbbü- sümüzü bəyənməsi bizi daha da ürəkləndirdi. Biz “Hüseyn Cavid gecəsi”nə daha inamla və həvəslə hazırlaşmağa başladıq. Onun şeirləri, dram əsərləri ilə daha yaxından tanış olandan sonra biz başa düşdük ki, Nəriman Nərimanov nə üçün bizim diqqətimizi məhz Hüseyn Cavidə cəlb etmişdi. Yeni sosializm quruculuğunda biz onun əsərlərindən çox şey öyrənə bilərdik: insanpərvərlik ideyaları, ədalətsiz müharibələrə nifrət, humanizm, qadın hüquq- suzluğuna qarşı üsyankar çıxış, ümumbəşəri problemlər. Bunlar hər bir oxucunu maraqlandıran məsələlər idi. Şairin qadınlara həsr etdiyi bir şeir isə məni çox tutmuşdu:
Úàâèäè õàòûðëàðêÿí 545
Biz Hüseyn Cavidə həsr edilmiş gecədə həm onun şeir- lərindən, həm də dram əsərlərinin birindən parçalar göstərmək qərarına gəldik. Şeirlərindən parçalar söyləmək nisbətən asan, dram əsərlərindən bir parça göstərmək isə çox çətin idi. Biz bunu rejissorsuz edə bilməzdik. Bəxtimiz gətirdi, Çox keçmədi ki, rəfiqəmiz Hənifə xanım o zaman məşhur olan rejissor və aktyor Abbas Mirzə Şərifzadəyə ərə getdi. Onu bizim məktəbə gətirdi. Niyyətimizi A.M.Şərifza- dəyə bildirdik. Qərara gəldik ki, gecədə “İblis” mənzum faciə- sindən bir parça göstərək. Lakin aramızda İblis rolunu oynayan “aktyor” yox idi. Ona görə də həmim faciənin dördüncü pərdəsin- dən İblis səhnəyə çıxana qədərki yeri seçdik. Buna baxmayaraq, yenə həmin parçanı göstərməkdə biz olduqca çətinlik çəkirdik. Sevimli rejissorumuz Abbas Mirzə Şərifzadə bu işdə bizə kömək etdi. Biz obrazların öhdəsindən imkan daxilində gəlməyə hazır- landıq. Onun məşq zamanı “İblis”dən göstərdiyi parçalar bizi lap heyran edirdi. Abbas Mirzə Şərifzadə göstərəcəyimiz parçada müəllif fikirinin açılmasında, hərəkətlərimizin və sözlərimizin təbii və inandırıcı alınmasında bizə çox kömək elədi. Hüseyn Cavid gecəsinin keçirilməsi yaxınlaşdıqca bizim həyəcanımız da artırdı. Açıq deyim ki, heç biz Sabir gecəsində belə həyəcan keçirmirdik. Hüseyn Cavidin gecədə iştirak edəcə- yini eşidəndə isə həyəcanımız daha da çoxaldı... Gecənin proqramı hazırlanmışdı. İpək lentlər üzərində zərif hərflərlə “Cavid gecəsi” sözləri yazılmışdı. Gecənin iştirakçıları lentləri döşlərinə vurmuşdular. Cavid gecəsi 1922-ci il martın 27-də keçirildi. Gecə keçirilən sinif otağı o qədər də böyük deyildi. Otaq gecədə iştirak edənləri tutmadı. Gecəyə gələnlər ayaq üstündə durmalı oldular. Bir çoxları isə səhnəyə yaxın olan pənçərələrdə oturdu. Hüseyn Cavid öz həyat yoldaşı Mişkinaz xanımla gecəyə gəlmişdi. Onlar ön sırada oturmuşdular. Gecə başlandı. Sürəyya Talıbxanbəyli azərbaycanca və rusca Hüseyn Cavidin tərcümeyi-halı və Azərbaycan ədəbiyyatına xid- Yüklə 3,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|