YüZÜNCÜ yil üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

 
145
 
1 
 
 
 
5 
 
 
 
 
10 
 
 
 
 
15 
 
 
 
 
20 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
el-BÀbü’å-åÀliå èaşere fí keyfiyyeti ümmeten vusùÀ  
ﻢﻳﺣرﻟاﻦﻣﺣرﻟاﷲاﻢﺴﺑ
 
1
ًادﻳﻬﺷ ﻢآﻴﻟﻋ ﻞﻮﺴرﻟا نﻮآﻳﻮ ﺲﺎﻧﻟا ﻰﻟﻋ ادﻬﺸ اﻮﻧﻮآﺘﻟً ﺎطﺴوً ﺔﻣا (
A94b
) ﻢﻜﺎﻧﻟﻌﺠ ﻚﻟاذﻜﻮ yaèní Óaú 
taèÀlÀ eydür ümmet-i Muóammedi sırrı ümmet-i vasaù eyledüŋ dir tÀ ki şehíd ola 
sırr-ı nÀs üzerne  ve daòı resÿl sizüŋ üzerŋüze şehíd ola dir iy ùÀlib-i esrÀr-ı ilÀhí 
ve óaúÀyıú-ı nÀ-mütenÀhí bil ki Óaú taèÀlÀ ümmet-i Muóammede (
N44b
) ümmet-i 
vasaù didi ve vasaù iki maènÀya gelür biri òıyÀr maènÀsına gelür ki ﺊﺷﻟاﻂﺴﻮ yaèní 
ﺊﺷﻟارﺎﻳﺧ biri daòı orta maènÀsına gelür ki vasaù-ı arø-ı Kaèbedür ki maúÀm-ı vech-i 
Àdemdür ümmet-i Muóammed vasaù olduàı oldur ki ol evüŋ  sırrına irişdiler ki  
vücÿd-ı Àdemüŋ  (
M74a
) vech-i òilúati vasaùda vÀúiè(
H71a
) olmışdur ve daòı 
cemíè-i mevcÿdÀtuŋ òaùù-ı istivÀsı  sırrına bu ümmet irişdi  şöyle ki Òalílullah 
saçını iki pÀre eyledi ve Muóammed a.s. daòı iki pÀre eyledi dedem İbrÀhím 
peyġamber a.s. sünnetidür didi ol iki pÀre eyledüġinüŋ  sırrını bu ümmet-i vasaù 
bildi pes vasaù oldı ve daòı cemíè-i óayvÀnÀtuŋ òaùù-ı istivÀsı  sırrına bu ümmet 
irişdi ve daòı cemíè-i dÀnalaruŋ òilúati ki òaùù-ı istivÀ üzerne maòlÿúdur ki   ﷲا   نا 
2
ىﻮﻧﻟاﻮ  بﺣﻟا    ﻖﻟﺎﻔ    sırrına  bu ümmet irişmişdür pes ümmet-i vasaù ola şöyle ki 
cemíè-i eşyÀnuŋ òilúati kündendür kÀf ile nÿn izÀsında maòlÿúdur şöyle ki baş 
kitÀbeti òaùù-ı istivÀ üzerinde iki pÀre oldı kÀf ile nÿn izÀsında iki  ebrÿ daòı  kÀf 
ile nÿn izÀsında  iki kirpik yuúarı iki kirpik aşaġa her bir kÀf ile nÿn izÀsında 
(
M74b
) iki daòı burun kitÀbeti kÀfla nÿn izÀsında (
H71b
)(
N45a
) iki  èÀrıø daòı 
kÀfla nÿn izÀsında iki daòı şÀribdür kÀf ile nÿn izÀsında ve iki daòı aşaàa ùuùaúda 
òaùù-ı istivÀ üzerine ki aŋa èArab èanfete (
A95a
) dirler ol daòı iki pÀre olur kÀf ile  
 
 
 
 
 
3-5. yaèní Óaú taèÀlÀ eydür ümmet-i Muóammedi sırrı ümmet-i vasaù eyledüŋ dir tÀ ki şehíd ola 
sırr-ı nÀs üzerine ve daòı resÿl sizüŋ üzerŋüze şehíd ola dir : -A,H,N 
6-7. ümmet-i vasaù : ümmet-i vasaùan A  
7. ve  vasaù : ve daòı vasaù A /biri òıyÀr maènÀsına gelür : - N 
9. vasaù : - A 
10. vücÿd-ı Àdemüŋ vech-i òilúati vasaùda : óavvÀ vücÿd-ı Àdemde A / vech-i òilúati vasaùda vÀúiè 
olmışdur : vechi òilúatinde vasaù vaúiè olmışdur M 
11. cemíè-i mevcÿdÀtuŋ : mevcÿdatuŋ M
 
 
12-13. dedem İbrÀhím peyġamber a.s. : dedem İbrÀhím A, M ; dedem H 
13. eyledüġinüŋ : olduġınuŋ N, M 
13-14. ol iki pÀre eyledüġinüŋ sırrını bu ümmet-i vasaù bildi pes vasaù oldı : - A / ümmet-i vasaù 
bildi pes vasaù oldı: ümmet buldı M 
15. ve daòı : H / cemíè-i dÀnalaruŋ : mecmÿè-ı dÀnalaruŋ M 
16. sırrına bu ümmet :  bu ümmet A ; sırrına  H 
17. maòlÿúdur şöyle ki baş kitÀbeti iki pÀre oldı kÀf ile nÿn izÀsında : - A 
18. òaùù-ı istivÀ üzerinde : -A, H, N 
18-19. iki  ebrÿ daòı  kÀf ile nÿn izÀsında : - H ; ve iki daòı ebrÿlar kÀf ile nÿn izÀsındadur A , M 
18-17. iki kirpik yuúarı iki kirpik aşaġa her bir kÀf ile nÿn izÀsında . – A ; iki kirpik aşaġa her biri 
kÀf ile nÿn izÀsında H 
20. iki daòı burun kitÀbeti kÀfla nÿn izÀsında : -M /  
20-21. iki  èÀrıø daòı kÀfla nÿn izÀsında :- H 
21. iki daòı şÀribdür kÀf ile nÿn izÀsında : - A 
22. èArab : - H, M/ òaùù-ı istivÀ üzerine ki aŋa èArab èanfete dirler : altında èanfete  dirler òaùù-ı 
istivÀ üzerinde ola A 

---

 
146
 
 
25 
 
 
 
 
30 
 
 
 
 
35 
 
 
 
 
40 
 
 
 
 
45 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
nÿn izÀsında bu cümlesi münşaúú oldı kelime-i kün izÀsında tÀ ki Àdemüŋ 
vechinde otuz iki saùr otuz iki nuùú muúÀbilinde ôÀhir ola ve daòı buàday dÀnesi 
münşaúú olmışdur ve daòı òurmÀ çekirdegi münşaúú olmışdur ve cemíè-i 
nebÀtÀtuŋ varaúları münşaúú olmışdur ki sebeb otuz iki kelimenüŋ     ôuhrıdur    نا 
3
ﺎﻣه ﺎﻧﻗﺗﻔﻔ  ﺎﻗﺗر  ﺎﺗﻧﺎﻜ ﺾرﻻاﻮ ﺖاﻮﻣﺴﻟا Óaú taèÀlÀ eydür semavÀt daòı arø bitişik idi biz 
ol ikisini yarduú dir daòı tenzíh iderin şol Allah ki çift çift yaratdı ve     ىذﻟا   نﺎﺣﺑﺴ 
4
ﺎﻬﻟﻜ    جاﻮزﻻا  ﻖﻟﺧ  ki cemíè-i eşyÀ ve óayvÀnÀt u nebÀtÀt kelime-i künden vücÿd 
bulmışdur (
M75a
) ki  
5
ﻦﻮﻜﻳﻔ نﻜ  ﻪﻟ لﻮﻗﻳ نا ﺎﺋﻳﺸ  دارا اذا ﻩرﻣا ﺎﻤﻧا mecmÿè-ı eşyÀnuŋ òaùù-
ı istivÀsı üzerne geçsüŋ bir òaùù kÀf muúÀbilinde ve bir òaùù nÿn muúÀbilindedür  
bilÀ-ziyÀdetin ve’n-noúsÀnin  şöyle ki her bir yapraàı iki úısmet idesin kÀf ile nÿn 
èalem ola ki kün kelime-i Óaúdur münşÀ’-i cemíè-i mevcÿdÀtdur (
H72a
) şöyle ki 
kÀf u nÿn iki kelimedür her biri kendü (
N45b
) õÀtında otuz iki kelimeye 
mutaøımmındur pes kendü õÀtında otuz iki kelime bir kelime ola her ãıfat ki bir 
kelimede mevcÿd ola bir kelimede daòı hemÀn ol ãıfat mevcÿd ola meåelÀ baş 
kitÀbeti iki kelimenüŋ èilmidür hiç èilmiyyetde tefÀvüt yoúdur iki ebrÿlar daòı iki 
kelimenüŋ èilmiyyetidür hiç tefÀvüt yoúdur tÀ otuz iki òaùù tamÀm olınca şöyledür 
ki hiç èilmiyyetde tevÀvüt yoúdur 
6
ﺖﻮﺎﻔﺘ  نﻤ  نﻣﺣرﻟا  ﻖﻟﺧ  ﻰﻔ  ىرﺘﺎﻣ ve daòı  (
M75b
) 
Ádemüŋ dişi ki birbirine muúÀbil vaúiè olmışdur birbirinden hiç tefÀvüt yoúdur 
şol cihetden (
A95b
) ki her iki dişi iki kelime muúÀbilinde vÀúiè olmışdur ki 
birbirinden hiç tefÀvüt yoúdur pes ümmet-i vasaù eşyÀnuŋ òaùù-ı istivÀsı üzerne 
geçüp kitÀbet-i ilÀhí ve nÀme-i nÀ-mütenÀhí  bilen ümmet-i vasaù oldı  ﻢﻜﺎﻧﻟﻌﺟ  ﻚﻟاذآ  
7
ًﺎﻃﺴو ﺔﻣا  şöyle ki TevrÀtda gelmişdür ve daòı Úur’Àn ki kelÀm-ı ilÀhídür (
H72b
) 
bize şöyle òaber virmişdür ki  yÀ MÿsÀ نﻮﻗﺗﻳ  نﻳذﻟﻟ  ﺎﻬﺑﺗﻜ  ﺎﺴﻓ  ﺊﺷ   لﻜ   ﺖﻌﺳﻮ  ﻰﺗﻣﺣر  و 
ًﺎﺑﻮﺗآﻤ  ﻪﻧﻮدﺠﻳ  ىذﻟا  ﻰﻣﻻا   ﻲﺑﻧﻟا ﻞﻮﺴرﻟا نﻮﻌﺑﺗﻴ  ﻦﻳذﻟا / نﻮﻧﻣﺆﻴ   ﺎﻧﺗﺎﻴﺎﺑ   ﻢهنﻳذﻟاﻮ  ﺖﻮﻜزﻟا  نوﺘؤﻳﻮ  
8
ﺔﻳرﻮﺗﻠا ﻰﻔ  ﻢهدﻧﻋ Úur’Àna raómet didi ve daòı Óaú taèÀlÀ şöyle ki buyurur  
 
 
 
 
 
 
23. cümlesi : cümle H 
24. otuz iki : - H / buàday : buġda N ; gendüm H  
25. daòı òurmÀ :  òurmÀ A
 
26. olmışdur ki sebeb otuz iki kelimenüŋ : olmışdur ki maúãÿd òaùù-ı istivÀ N 
27. ﺎﻧﻗﺗﻔﻔ : ﺎﻧﻣﻬﻓﻓ H 
27-28. Óaú taèÀlÀ eydür semavÀt daòı arø bitişik idi biz ol ikisini yarduú dir daòı tenzíh iderin şol 
Allah ki çift çift yaratdı ve : -A,H,N 
29. cemíè-i : mecmÿè-ı H  
29-30.  vücÿd bulmışdur : mevcÿddur A; bulmışdur M 
31. muúÀbilinde : - A 
32. her bir yapraàı iki úısmet idesin : yapraàı iki fehm idesin H  
33. èalem : - A 
36. mevcÿd ola : mevcÿddur N  
36-37. baş kitÀbeti : kitÀbet A / èilmidür : èilmiyyetidür N 
37-38. iki ebrÿlar daòı iki kelimenüŋ èilmiyyetidür hiç tefÀvüt yoúdur : - A, H 
39. èilmiyyetde . – H, N 
40. vaúiè : - H/ birbirinden : - H 
41. muúÀbilinde vÀúiè olmışdur : muúÀbilindedür H, N / birbirinden : - N 
42. ümmet-i vasaù : - N 
45. bize şöyle : bize N, M 
47. ve daòı Óaú taèÀlÀ şöyle ki buyurır :  Óaú taèÀlÀ  N, M / şöyle ki buyurur : -A 

---