Geologiyasi
Yüklə 1,78 Mb.
|
| 18.2-rasm. Ikki o’tkazuvshan
qatchalarning foydali qalinligi yig’indisi xaritasini foydali qalinlik xaritasi ustiga qo’yib tuzish metodikasiga misol. Foydali qalinlik izoshiziqlari: 1 – birinshi qatcha; 2 – ikkinshi qatcha; 3 – foydali qalinlik yig’indisi izoshiziqlari 386
almashinganda) ekanligi topiladi, ulardan foydalanib A PQ =0,5 qiymatli nuqtani topish mumkin; bu nuqta ko’rilayotgan burg’ quduqlar orasidagi kollektorlarning tarqalish chegarasi holatini aniqlaydi. Demak, kollektorlarning tarqalish chegarasi parametr qiymati A PQ =0,5 bo’lgan nuqtadan o’tishi haqqoniy bo’ladi, chunki bu nuqtaning holati qatlamning kollektorlik xususiyatining o’zgarishi bilan bog’liq bo’lgan geoelektrik tafsilotlarining o’zgarishini hisobga olib aniqlangandir. Yuqorida bayon etilgan metod karbonatsiz terrigen jinslardan tarkib topgan qatlamlar uchun qo’llanganda eng yaxshi natijalar beradi; bu qatlamlarda nisbiy qarshilik anomaliyasi va kollektorlik xususiyatlari orasidagi bog’liqlik eng aniq namoyon bo’ladi. Karbonatliligi yuqori yoki darzli kollektorlarda bu metodikadan foydalanib bo’lmaydi, chunki bu qatlamlarning salbiy qarshilik PS anomaliyasi jinslarning kollektorlik xususiyatlarini aniqlovchi miqdoriy o’lchovi (mezoni) bo’laolmaydi. Agar kollektor qalinligining o’zgarishida qonuniylik aniqlangan bo’lsa, unda qalinlik qiymati o’zgarishi ma’lumotlaridan foydalanib, interpolyatsiyani qonuniylik aniqlangan uchastkadan boshlash kerak. Bu usul, ya’ni qalinlik o’zgarishidagi qonuniylikni hisobga olib interpolyatsiya qilish eng ishonchli hisoblanadi. Qalinlik o’zgarishi qonuniyatlari haqidagi ma’lumotlar yo’qligida maydonni razvedka qilinganlik darajasini hisobga olish kerak. Uni razvedka qilish bosqichida (hattoki maydonni razvedka qilishning yakuniy bosqichida) faqat nochiziqli interpolyatsiyani qo’llash kerak. Razvedka ishlari tamom bo’lgandan so’ng (ishlatish quduqlarini burg’ilash bosqichida) chiziqli interpolyatsiyani (nolga) yoki maydon bo’ylab qatlamning kollektorlik xususiyatlarini o’zgarish qonuniyatlari haqidagi ma’lumotlar bo’yicha interpolyatsiyani o’tkazish kerak. Jinslar fatsial o’zgaruvchan bo’lganda va kollektorlar kollektor bo’lmagan jinslar bilan fatsial almashinganda (18.3 rasm), yuqorida ko’rsatilganidek, nochiziqli interpolyatsiyani o’tkazish kerak. Agar jinslar nisbatan fatsial va o’zgaruvchan qatlam aralash-quralash tuzilishga ega bo’lsa (kollektorlar joylashishiga nisbatan) u holda litologik xarita tuziladi. Bu holda har qaysi quduq ma’lumotlari bo’yicha kollektorning joylashish chegarasi o’tkaziladi, bunda kollektor qalinligi qo’shni quduqqacha bo’lgan masofaning yarmisigacha ekstrapolyatsiya qilinadi yoki qatlam qalinligining o’zgarish gradienti hisobga olinadi. Natijada ushbu quduq atrofidagi yoki bir necha quduqlar guruhi atrofidagi kollektorning tarqalishini ifodalovchi lokal maydonlar chegaralanadi. Har qaysi bunday maydon uchun o’rtacha arifmetik qalinlik aniqlanadi (agar uchastka o’lchamlari katta bo’lsa, u holda bunday maydon uchun izopaxit xaritasi tuziladi va ushbu uchastka maydoni bo’yicha kollektor qalinligi o’rtacha qiymati aniqlanadi). Maydon yuzasi qiymatini o’rtacha qalinlikka ko’paytmasi ushbu uchastkadagi qatlam hajmini aniqlashga imkon beradi. Ayrim uchastkalar hajmlarining yig’indisi litologik xaritada qayd qilingan qatlamning to’liq hajmini ifodalaydi. 387
ko’rsatilgan bo’lsa, (masalan, qumtoshlar va alevrolitlar) u holda bunday jinslarning hajmlari alohida hisoblanadi. Litologik xaritalar yordamida har xil turdagi kollektorlar uchun zaxiralarni hisoblashda ularning har birini neft beraolishlik koeffitsientini hisobga olish muhimdir. Gaz uyumlaridan foydalinishda ishlatish quduqlari orasidagi masofa neftli uyumlardagiga nisbatan uzoq olinadi, shuning uchun ham gaz uyumlari hollarida razvedka va ishlatish burg’ilashining har qanday bosqichida ikkita qo’shni quduqlar orasidagi kollektor qiyiqlanganda ularning oralig’i interpolyatsiya qilinadi. Kollektorlarning neft va gazga to’yingan foydali qalinligini ajratishda kern va geofizika materiallarini muvofiqlashtirish kerak. Bunday muvofiqlashtirish kollektor turini va quduqlar bo’yicha foydali qatlam qalinligini aniqlash hamda bu qatlamdagi qalinlikdan gilli va suyuqlik o’tkazmaydigan qatchalar qalinligini hisobga olmaslik imkonini beradi. Karbonatli kollektorlarning neftga to’yingan qismining hajmini aniqlash eng murakkab masalalardan hisoblanadi. Hozir mavjud metodlar karbonat kollektorlarda lokal tarqalgan g’ovakli uchastkalarni etarli darajada to’g’ri aniqlanishini ta’minlamaydi, shuning uchun bu maqsadda maxsus izlanishlar o’tkazilishi lozim. Masalan, Ishimboy neft hududidagi rif massivlarining foydali hajmini (ya’ni, neft bor bo’lgan qatlam hajmini) aniqlash uchun kern namunalarini o’rganish ma’lumotlariga asoslanib quduq kesimida g’ovakli va g’ovakli bo’lmagan oraliqlarning o’zaro nisbati (foizda) o’rganilgan. V.I.Azamatov va N.M.Svixnushinlar kondagi 20 ta maydonlar bo’yicha jinslarning mahsuldor hajmlarini solishtirish yo’li bilan hisoblab chiqdilar. Unga ko’ra agar litologik xarita usuli bo’yicha hajm hisobini 100% deb qabul qilinsa, u holda o’rtacha arifmetik usulda hisoblangan hajm alohida olingan maydonlar bo’yicha 92-134% ni, chiziqli interpolyatsiyada 84-102% ni, nochiziqli interpolyatsiyada 73-93% ni tashkil qiladi. SHunday qilib, o’rtacha arifmetik usul bilan hisoblangan hajm qiymati litologik xaritalar yordamida hisoblanganidan 8-34% ga farq qiladi; nochiziqli interpolyatsiyada esa hajm qiymati 7-27% ga, chiziqli interpolyatsiyada 2-16% ga pasayadi. V.I. Azamatov va V.A.Badyanovlar mahsuldor jinslarning hajmini hisoblashda umumiy-statistik kesimlar tuzish metodini taklif qildilar. Metodning mohiyati quyidagicha: to’g’ri burchakli koordinatalar tizimida ordinata o’qi quduqning mahsuldor qismining chuqurligiga to’g’ri keladi. Abstsess o’qi bo’yicha esa quduqlar soni (foizlarda) qo’yiladi; ularda quduq kesimida joylashgan mahsuldor oraliqlar konditsion (neftga to’yingan) kollektordan iborat bo’ladi. Yüklə 1,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|