Geologiyasi

18.3-rasm. Mahsuldor qat-
lamning nokollektor qatlam 
bilan o’rin almashinishiga 
misol. 
1 – qumtosh; 2 – gil
jins

---

---

388
Umumiy-statistik kesimni tuzishda ordinatalar o’qiga hajmi hisoblanayotgan

mahsuldor gorizontning tanlangan qalinligi odatda 1:200 masshtabda qo’yiladi.
Mahsuldor qatlamning qalinligi (N) ixtiyoriy olingan teng oraliqlar (b) bo’yicha
tanlanadi. SHu oraliqlar bo’yicha quduqlar soni qiymati (n) belgilanib, ular egri
chiziq bilan tutashtiriladi. Natijada mahsuldor gorizontning qalinligi bo’yicha
kollektorlarning nisbiy miqdorining taqsimlanishini differentsial egri chizig’i yoki
umumiy-statistik kesimi tuziladi (18.4

rasm).
Tuzilgan egri chiziq bo’yicha har qaysi oraliq uchun konditsion (neftga
to’yingan) kollektorlar qalinligining o’rtacha qiymati (h
o’r
) quyidagi formula bilan
aniqlanadi:
100
bn
h
ur

,
(18.5)
bunda b

oraliq qalinligi, m; n

quduqlar soni, kesimdagi oraliq neftga
to’yingan kollektor sifatida qaraladi, %.
Barcha oraliqlar yig’indisi (H):






i
1
i
i
2
1
n
100
b
100
bn
...
bn
bn
H
.
(18.6)
Va nihoyat, neftlilik chegarasida mahsuldor maydon yuzasi (F)ni o’lchab,
mahsuldor hajm aniqlanadi:
100
Fb
V
1



i
i
n
.
(18.7)
Bunday umumiy-statistik kesimni qumtosh va alevrolitlar uchun alohida-alohida
tuzish kerak.
18.5

rasmda tanlangan maydonda mavjud turli tipdagi kollektorlar hajmlarini
solishtirma (qiyosiy) hisoblashga misol keltirilgan. Olingan natijalar tahlili
kollektorlar hajmlarining eng aniq qiymatlari umumiy-statistik kesim bo’yicha
hisoblanganda olinganligini ko’rsatdi.
Bajarilgan hisob-kitob ishlari kollektorlar hajmlarini hisoblashda quyidagi
tavsiyanomalarga amal qilishni taqazo etadi:
1. To’liq burg’ilangan maydonlar uchun deyarli bir xil natijalar beruvchi
litologik xaritalardan, chiziqli interpolyatsiyali izopaxit xaritasidan, o’rtacha
arifmetik metoddan va umumiy-statistik kesimdan foydalanish mumkin. SHu
metodlarning har birini qo’llash mumkin.
2. Kam burg’ilangan maydonlar uchun:
a) quduqlar bir me’yorda joylashganda agar qatlamlar qiyiqlansa chiziqli
interpolyatsiyali izopaxit xaritasidan, agar qatlam qalinligi keskin o’zgarsa, u holda
o’rtacha arifmetik metoddan yoki umumiy-statistik kesim metodidan foydalanish
mumkin.

---

---

389
b) quduqlar notekis joylashgan bo’lsa va qatlam qalinligi keskin o’zgarsa,

o’rtacha arifmetik metoddan va chiziqsiz interpolyatsiyali izopaxit xaritalaridan,
jinslar o’zaro o’rin almashingan hollarda esa, litologik xaritadan foydalanish
maqsadga muvofiq.