GiRİŞ Çarlik rusyasi dönemi Öncesi karakalpak türkleri ve karakalpakistan tariHİ

 

507

10 Ağustos 1919:  Çimbay Ayaklanması’nı batırmak için Petro-Aleks’ten Çimbay’a 

80 kişilik askerî bölüğün gönderilmesi. 

Ağustos 1919: Amuderya Kolu’nun kuzeyinde Urallı Kazak M. Filçev başkanlığında 

yeni halk hükûmetinin ilân edilmesi. 

17 Ağustos 1919: N. A. Şaydakov ve G. M. Rıjov başkanlığında kızıl ordunun 

Amuderya Kolu’na gelmesi. 

2 Ekim 1919: Ural Kazakları Atamanı Tolstov’un Cüneyt Hana 120 kişilik yardım 

göndermesi.   

11 Kasım 1919: N. A. Şaydakov bölüğünün Nökis Kalesi’ni alması. 

1 Şubat 1920: Bolşevik ordusunun Hive’yi ele geçirmesi. 

2 Şubat 1920: Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti’nin kurulması. 

26 Nisan1920: Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti’nin ilân edilmesi. 

10 Ekim 1920: Amuderya Bölümü’nün Amuderya Kolu’na dönüşmesi. 

3 Aralık 1920: Türkistan ÖSSC’de Türk parasının tedavülden kaldırılarak Rus 

parasının tedavüle çıkarılması. 

Şubat 1921: Çimbay bölgesinde çıkan ayaklanmada yakalanan 24 ayaklanmacının 

sürgüne gönderilmesi. 

1921: Karakalpakistan köylerinin Sovyetleştirilmesi çalışmalarının başlatılması. 

Eylül 1921: Pamuk tarımında devlet tekelinin ilân edilmesi. 

Ağustos 1921: Karakalpak topraklarında sel felâketinin yaşanması. 

17 Haziran 1922: Yoksul ailelerden alınan vergilerin artırılmasına dair kararın kabul 

edilmesi. 

Ekim 1923: Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti’ne bağlı Kazak-Karakalpak Özerk 

Vilâyeti ve Türkmen Özerk Vilâyetinin kurulması. 

1924: Amuderya suyunun taşması sonucu sel felâketi. 

1924: Erkin Karakalpakistan gazetesinin kurulması. 

1924: Birinci Adım gazetesinin kurulması. 

18 Haziran 1924: Orta Asya Pamuk İşletim Başkanlığının kurulması. 

14 Ekim 1924: Kazakistan Özerk Cumhuriyeti içerisinde Karakalpak Özerk 

Bölgesi’nin kurulması hakkında kararın kabul edilmesi. 

1925: Törtkül köy ekonomisi meslek yüksekokulunun açılması.  

---

 

508

12–19 Şubat 1925: Karakalpak Özerk Bölgesi’nin kurulmasıyla ilgili deklarasyonun 

kabul edilmesi.  

1926: Kızketken Kanalı’nın yapımına başlanması. 

1926–1929: N.A. Baskakov ve A. Devlet tarafından oluşturulan bilimsel gezi 

grubunun Karakalpakistan’da çalışmalar yürütmesi. 

17 Ağustos 1928: Karakalpakistan’daki din adamlarının ve yoksul ailelerin 

ellerindeki topraklara devlet tarafından el konulması. 

27 Eylül 1929: Barlıkbay önderliğinde Tahtaköprü Ayaklanması’nın çıkması. 

1929: Karakalpakistan’da Sovyetler tarafından temizlik operasyonu adı altında bütün 

muhaliflerin öldürülmesi.   

20 Temmuz 1930: Karakalpak hükûmeti daimî vekilliğinin Moskova’da açılması. 

20 Temmuz 1930: Karakalpakistan’ın Rusya Federasyonu’na bağlanması. 

20 Ağustos 1930: Karakalpakistan Araştırma Enstitüsünün açılması. 

Kasım 1931: Çimbay Pamuk Fabrikasının açılması. 

2 Mart 1932: Karakalpakistan’ın cumhuriyete dönüştürülmesi çalışmalarını 

yürütecek komisyonun kurulması. 

25–29 Mayıs 1932: Karakalpakistan ÖSSC Sovyeti’nin Törtkül’de düzenlediği 

birinci toplantı. 

30 Mayıs 1932: Karakalpakistan ÖSSC Bakanlar Kurulu ve Merkez Yürütme 

Komitesinin oluşturulması. 

18–25 Mart 1933: Karakalpakistan’ın ekonomik olarak değerlendirilmesine dair St. 

Petersburg (Leningrad)’da konferans düzenlenmesi. 

1933:  Sovetskaya Karakalpakiya, Jas Leninşi, Jetkinşek, Sovyet Muallimi 

gazetelerinin çıkması.   

1933: Moynak Balık Konserve Fabrikasının açılması. 

1934: Karakalpakistan’da yonca tohumu işleme ve üretme fabrikasının açılması.  

1934: Karakalpakistan’da ilk Yüksek Eğitim Enstitüsünün açılması. 

7 Nisan 1935: Kızketken Kanalı’nın açılması. 

1935: Törtkül Finans-Planlama Yüksekokulunun açılması. 

1935: Törtkül Tıp Yüksekokulunun açılması. 

1935: Çimbay Hemşire Okulunun açılması. 

23 Mart 1937: Karakalpakistan ÖSSC Anayasasının kabul edilmesi. 

---

 

509

1939: Konırat Pamuk Fabrikasının açılması. 

1940: Moynak Et-Balık İşleme Fabrikasının açılması. 

24 Mart 1941: Nökis Radyo İstasyonunun açılması. 

22 Haziran 1941: Almanya’nın SSCB’ye savaş ilân etmesi. 

1942–1943: Karakalpakistan’da sel felâketi. 

1946–1950: Konırat, Hocaeli, Çimbay yağ fabrikalarının açılması, Porlıtav Balık 

Fabrikasının açılması, Aktav İnşaat Fabrikasının açılması, Nökis Motor Fabrikasının 

açılması, Nökis Elektrik İstasyonunun açılması.   

1948: Şomanay Kanalı’nın yapımına başlanması. 

1950: Hocaeli-Pristan-Nökis-Halkabad-Çimbay kara yolunun yapılması. 

1951: Karakalpakistan yollarının asfaltlanması. 

24 Temmuz 1955: Çarcuy-Hocaeli-Konırat demir yolu hattının yapılması. 

1956: Tahiataş Elektrik İstasyonunun yapımına başlanması. 

25 Temmuz 1959: Özbekistan Bilimler Akademisi, Karakalpakistan kolunun 

oluşturulması. 

1960: Aral Gölü suyunun azalmaya başlaması. 

1962: Karakalpakistan’da tarım reformu. 

1 Haziran 1977: Nökis Devlet Üniversitesi (şimdiki Berdak Üniversitesi)nin 

açılması. 

1990: Karakalpakistan Basımevi yanında Bilim Yayınevi ve Basımevinin de 

kurulması. 

14 Eylül 1990: Nökis Eğitim Enstitüsünün açılması. 

20 Eylül 1990: Özbekistan’ın bağımsızlığını ilân etmesine dair deklarasyonun 

yayımlanması. 

14 Aralık 1990: Karakalpakistan’ın egemenliğine dair deklarasyonun kabul 

edilmesi. 

1991: Aral Kızları dergisinin yayına başlaması. 

31 Ağustos 1991: Özbekistan’ın bağımsızlığını ilân etmesi. 

1 Eylül 1991: Özbekistan’ın bağımsızlık günü. 

1 Ekim 1991: Taşkent Pediatri Enstitüsü, Nökis kolunun açılması. 

5 Kasım 1991: Özbekistan Demokratik Halk Partisinin kurulması. 

1992: Karakalpakistan Köy Ekonomisi Akademisinin kurulması. 

---