GiRİŞ Çarlik rusyasi dönemi Öncesi karakalpak türkleri ve karakalpakistan tariHİ
Yüklə 14,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tablo 24: Karakalpakistan’ın eğitim bakımından değerlendirmesi
447
dışında dört yıllık bölüm bitirebilen ilk öğrenci Victoria Bilge Yılmaz (Razakberdieva) olmuştur. Bu Karakalpakistanlı kız öğrenci Türkiye’de Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İngilizce Öğretmenliği bölümünü 2004 yılında yüksek başarıyla bitirmiştir.
Yılmaz (ortada), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İngilizce Öğretmenliği. Ankara–2004. (Fotoğraf: Salih Yılmaz)
Karakalpakistan, bağımsızlığını kazandıktan sonra bilimsel çevrelerde ve mekânlarda da yeni değişiklikler olmuştur. 1991–1997 yılları arasında bilimsel organizasyonlarda artışlar yaşanmıştır. Yeni bilimsel kurumlar tesis edilmiş, bazıları ise yeniden düzenlenmiştir. Karakalpakistan Bilimler Akademisi, N. Davkarayev Tarih, Dil ve Edebiyat Enstitüsü 1991 yılında iki ayrı enstitüye ayrılmıştır. Bunlardan ilki Tarih, Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü diğeri ise N. Davkarayev Dil ve Edebiyat Enstitüsüdür. İki ayrı enstitünün kurulması bilimsel çalışmalara daha çok imkân ayrılmasını sağlamıştır. 965
965 Karakalpakistannın Jana Tariyhı, s. 513. 448
Resim 94: Karakalpakistan Berdak Üniversitesi, Tarih kürsüsünden öğrenciler. Nökis–1996. (Fotoğraf: Salih Yılmaz Arşivi)
Özbekistan Bilimler Akademisi, 1992 yılında yapmış olduğu genel kurul toplantısında Karakalpakistan Bilimler Akademisinin bölüm hâline getirilmesi kararını almıştır. 1992 yılında itibaren Karakalpakistan Bilimler Akademisi, Özbekistan Bilimler Akademisinin bir bölümü hâline gelmiştir. Böylece eskiden akademiye bağlı bir kol olarak hizmet eden akademi bağımsız bir bölüm olmuştur. Her ne kadar Özbekistan Bilimler Akademisine bağlı olsa da kendi kararlarını kendisi alması açısından yeni bir teşkilâtlanma içerisine girmiştir. Karakalpakistan Bilimler Akademisi başkanı, 1992 yılından sonra Özbekistan Bilimler Akademisi başkan yardımcısı statüsünü almıştır. 1994 yılında Biyoekoloji Araştırma Enstitüsü kurulmuştur. Günümüzde Akademi bünyesinde Doğa Bilimleri Enstitüsü, Biyoekoloji Enstitüsü, Tarih, Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü, N. Davkarayev Dil ve Edebiyat Enstitüsü, Aral Gölü Sosyal-Ekonomik Meseleler Enstitüsü, Botanik Bahçesi olmak üzere altı bilimsel örgüt vardır. 1991 yılında bu sayı sadece üç bilimsel örgütle sınırlıydı. Çimbay Ş. Musayev Tarım Enstitüsü ise yeniden teşkilâtlandırılarak yeni bilimsel çalışmalar yapmasına olanak sağlanmıştır. 966
966
Karakalpakistannın Jana Tariyhı, s. 513. 449
Özbekistan Sağlık Bakanlığı bünyesinde bulunan Karakalpakistan Klinik ve Deneysel Araştırma Enstitüsü, Karakalpakistan Bilimler Akademisi bünyesine geçmiştir. 1991–1997 yılları arasında Karakalpakistan’dan gelen uzman ve doktora öğrencilerinin yetiştirilmesi için Özbekistan’ın diğer bölgelerindeki bilim adamlarından destek alınmıştır. Bağımsızlıktan önce bilimler akademisine üye olarak seçilebilen S. Kamalov (1979), Ç. Abdirov (1989) dışında 2000 yılında J. Bazarbayev, A. Bahiyev ve H. Hamidov da akademik olarak seçilmiştir. 967
Karakalpak tarihinin öğretilmesi için çalışmalar başlatılmıştır. Yıllarca yalancı tarihi öğrenen halkın, vatanının gerçek tarihini öğrenmesi amacıyla kitaplar hazırlanmıştır. İslâm felsefesine önem verilmiştir. Eskiden yaşamış din âlimlerinin kitapları yeniden basılmıştır. İslâm Kerimov’un fermanıyla her yıl 9 Mayıs Anma ve Saygı günü olarak kutlanmaktadır. Bu günün anlamı, vatan için hayatını kaybeden şehitlerin anısına ithaf edilmesinden kaynaklanmaktadır. 2003 yılında yaptığımız ankete göre Karakalpakistan halkının eğitim ile ilgili görüşleri de şöyledir 968 :
Tablo 24: Karakalpakistan’ın eğitim bakımından değerlendirmesi
Hiç kat ılm
ıy orum
Çok az kat
ıl ıy orum K ısmen
kat ıl ıyorum Büyük ölçüde
kat ıl ıyorum
Tama men
kat ıl ıyorum 1- Karakalpakistan’da eğitim Rusça yapılmalıdır. Katılım % 11 12,8 9 10,5 27 31,4
26 30,2
9 10,5
2- Karakalpakistan’da eğitim Özbekçe yapılmalıdır. Katılım % 23 26,7 11
12,8 26
30,2 16
18,5 3 3,5 3- Karakalpakistan’da eğitim Karakalpakça yapılmalıdır. Katılım % 3 3,5 9 10,5 12 14,0
27
31,4 31
36,0 4- Karakalpakistan’da ilköğretim ve orta öğretimde eğitim yeterlidir. Katılım
% 20
23,3 13
15,1 19
22,1 21
24,4 9 10,5 5- Karakalpakistan’da üniversitelerde eğitim kalitelidir. Gençler yeterli düzeyde eğitim almaktadır. Katılım
% 13
15,1 18
20,9 29
33,7 14
16,3 7 8,1 6- Karakalpakistan’da üniversite hocaları yeterli bilgiye sahiptirler. Katılım % 13 15,1 15
17,4 31
36,0 14
16,3 7 8,1 7- Karakalpakistan’da ilköğretim ve orta Katılım 7 23 30 15 5
967
Karakalpakistannın Jana Tariyhı, s. 517. 968
Türk boyları ve millet değişkenine göre ilgili veri ve istatistikler kitabın sonundaki Ek-I’de verilmiştir. Yüklə 14,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|