GiRİŞ Çarlik rusyasi dönemi Öncesi karakalpak türkleri ve karakalpakistan tariHİ
Yüklə 14,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tablo 29: Karakalpakistan’ın sağlık bakımından değerlendirmesi
486
bırakılmıştır. 2003 yılında yaptığımız ankete göre Karakalpakistan’da yapılan sağlık reformları halkın görüşlerini şöyle şekillendirmiştir 1029 :
Tablo 29: Karakalpakistan’ın sağlık bakımından değerlendirmesi
Hiç kat ılm
ıyorum
Çok az kat ıl ıyorum
K ısmen
kat ıl ıyorum Büyük ölçüde
kat ıl ıyorum
Tama men
kat ıl ıyorum 1- Karakalpakistan’da hastaneler yeterlidir. Katılım % 15 17,4 11
12,8 26
30,2 21
24,4 7 8,1 2- Karakalpakistan’da hastalıkların çoğu çevre problemlerinden dolayı çıkmaktadır. Katılım % 4 4,7 1 1,2 12 14,0
23 26,7
41 47,7
3- Karakalpakistan’da hastalıkların çoğu yeterli beslenememekten ortaya çıkmaktadır. Katılım
% 7 8,1 10 11,6
6 7,0
25 29,1
35 40,7
4- Karakalpakistan’da hastalandığımız zaman ihtiyacımız olan ilâçları bulabiliyoruz. Katılım
% 18
20,9 18
20,9 21
24,4 19
22,1 7 8,1 5- Karakalpakistan’daki doktorlar hastalıklar konusunda yeterli bilgiye sahiptirler. Katılım % 15 17,4 22
25,6 24
27,9 19
22,1 3 3,5 Tablonun genel değerlendirmesi şöyledir: • Karakalpaklar, hastalıkların çevre problemlerinden ve yetersiz beslenmeden kaynaklandığı konusunda hemfikirdirler. Hastanelerin ve ilâç temininin yeterli olduğunu fakat doktorların bilgisinin yetersiz olduğunu vurgulamışlardır. • Bu ankete katılan Ruslar, Karakalpakistan’daki hastalıkların daha çok çevre problemlerinden kaynaklandığını kabul etmektedirler. Yine yeterli beslenememenin büyük oranda hastalıklara neden olduğunu kabul etmişlerdir. Ruslar ayrıca istedikleri ilâçları bulamadıklarını ve doktorların hastalıklar konusunda yetersiz olduğunu kabul etmektedirler. • Başkırt bir denek ise hastalıkların genelde yetersiz beslenmeden kaynaklandığı fikrindedir.
1029 Türk boyları ve millet değişkenine göre ilgili veri ve istatistikler kitabın sonundaki Ek-I’de verilmiştir. 487
• Koreli katılımcı Karakalpakistan’da hastalıkların çevre problemlerinden ve yetersiz beslenmeden kaynaklandığını düşünmektedir. Hastanelerin ve doktorların ise yetersiz olduğu kanısındadır. • Türkmenler Karakalpakistan’da doktorların yeterli olduğunu fakat hastanelerin ve ilâç temininin yeterli olmadığı görüşündedirler. • Kazaklar, Karakalpakistan’daki hastalıkların sebebini yeterli beslenememe ve çevre problemlerine bağlamaktadırlar. Birçoğu doktorların yetersizliği fikrine katılmaktadır. • Özbekler, hastanelerin yeterli olmadığını ve hastalıkların genelde çevre problemlerinden ve yetersiz beslenmeden kaynaklandığını belirtmişlerdir.
Karakalpakistan’da bağımsızlıktan sonra tıp alanında önemli gelişmeler olmuştur. Bu gelişmelerin başında yeni hastanelerin açılması ile doktor sayısında gözlenen artışlar gelmektedir. 1030 1991–1995 yılları arasında yapılan çalışmalar sonucunda hastanelerdeki 3.213 yatak, sıhhî açıdan uygun olmadığı gerekçesiyle iptal edilmiştir. Bunların yerine yenileri konmuştur. 23 Nisan 1996 tarihinde Nökis’te yapılan Sağlık Meclisi toplantısında “1996–1998 yılları arasında
1031
Ayrıca sağlık hizmetleri yeniden teşkilâtlandırılmıştır. Örneğin cüzam tedavisi yapılan bütün binalar tek bir yerde toplanmıştır. Doğumevleri hastanelerin birer bölümü hâline dönüştürülmüştür. Doğumevlerinin tamamı hastanelere devredilmiştir. Hastane hizmetlerinin artırılması amacıyla birçok yeni ambulans satın alınmıştır. Bu ambulansların bir kısmı ise yurt dışındaki misyoner kuruluşları tarafından hediye edilmiştir. Hastanelerde acil poliklinikler kurulmuştur. Son yıllarda sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi kapsamında eczaneler, diş poliklinikleri, check-up merkezleri açılmıştır. 1032
Ayrıca tıbbî malzeme satan ilâç şirketleri kurulmuştur. Tıp öğrenimine yönelik
1030 O. İ İsmailov, T. B. Eşanov, A. S. Babacanov, Razvitiya zdravoohraneniya v Respublike Karakalpakstan (Karakalpakistan Cumhuriyeti’nde Tıbbın Gelişimi), Nökis 1997, s. 83. 1031
Ayn. esr., s. 92. 1032
Ayn. esr., s. 87. 488
olarak Nökis ve Ellikkala’da yeni okullar açılmıştır. 1033
Sağlık hizmetlerindeki gelişmelere ek olarak sağlık alanında faaliyet göstermek üzere 1991 yılında Aral Bilimsel Araştırma Merkezi, 1996 yılında Özbekistan Sağlık Bakanlığı V. Vahidov Cerrahi Merkezi, 1996 yılında Dünya Sağlık Teşkilâtı Nökis Kolu hizmete girmiştir. 1992–1997 yılları arasında Bozatav’da bölge hastanesi, Kegeyli bölgesinde iki adet köy hastanesi, Kızketken’de sanatoryum, Moynak’a bağlı Kazakderya ve Şege yerleşim yerlerinde hastaneler yapılmıştır. 1 Eylül 1999 tarihinde Nökis’te dünya standartlarında teknik donanımlı ilk doğumevi açılmıştır. 1999 yılında yeni onkoloji merkezi hizmete girmiştir. Karakalpakistan ve Özbekistan’daki bu gelişmeler halkın sağlık hizmetlerinden aldığı kaliteyi ve hizmeti artırmaktır. Zaten 1998 yılında alınan bir kararla ülkedeki sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi ile sağlıklı bir neslin büyüyeceği vurgulanmıştır. 1034
2000 yılında Özbekistan Sağlık Bakanlığına bağlı Tıp Merkezinin Karakalpakistan kolu açılmıştır. Bu girişim Özbekistan’ın sağlık reformu yolunda attığı en büyük adımlardan olmuştur. Çünkü modern donanımlı bir tıp merkezinin Karakalpakistan’da açılması Özbekistan’ın Karakalpakistan’a verdiği önemi göstermiştir. Ayrıca bu tıp merkezinde araştırma ve geliştirme çalışmaları da yapılmaktadır. 2000 yılından sonra sağlık binalarında ve çalışanlarında artış olmuştur. Fakat 2003 yılı itibariyle salgın hastalıklar ve bulaşıcı hastalıklarda herhangi bir azalma görülmemiştir. Hatta hastalıklar eskiye oranla daha da artmıştır. Bu durumun en büyük sebebi de Aral Gölü’nün kuruması sonucu ortaya çıkan kuraklık ve ekolojik dengenin bozulmasıdır. Dünyadaki uluslararası gönüllü kuruluşlar ve sağlık bakanlığının çalışmalarıyla anne ve çocuk ölümlerinde biraz da olsa azalmalar olmuştur. Bu göstergeler şöyledir:
1033
T. B. Eşanov-O İsmailov, “Razvitiya meditsinskogo obrazovaniya v Karakalpakistane” (Karakalpakistan’da Tıp Eğitiminin Gelişmesi), Karakalpakstan Vestnik, No:6, Nökis 1998, s. 49. 1034 Halk Sözi Gazetesi, 11 Kasım 1998. Yüklə 14,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|