Gistologiya, stitologiya va

poliribosomalarni yoki polisomalarni
hosil qiiadi. Polisomalar ham alohida ribosomalar kabi erkin yoki 
membrana bilan birikkan boMishi mumkin. Erkin polisomalar 
odatda hujayraning ichki ehtiyojlari uchun moMjallangan oqsillar 
va fermentlami sintezlasa (konstitutiv sintez), endoplazmatik to ‘ r 
membranalari bilan birikkan ribosomalar ko'proq hujayrada 
to‘ planuvchi va tashqariga chiqariluvchi oqsillami sintezlaydi 
(eksport uchun sintez, rasm 2.6). Ribosomalar uchun zarur boMgan 
rRNK va ribosomal oqsillar sintezi D N K tomonidan kodlash- 
tirilgan holda yadrochada amalga oshiriladi. Shu yerda ular 
q o ‘ shilib, kichik va katta subbirliklami tashkil etadi va yadro 
teshiklari kompleksi orqali sitoplazmaga chiqariladi. Ribosoma 
subbirliklarining birlashishi sitoplazmada ro‘ y beradi.
Ribosomalaming asosiy vazifasi 
translyatsiya,
ya’ ni, yadrodan 
informatsion RNK (i-RNK) orqali berilgan genetik axborotni 
o ‘ qish va shunga asosan aminokislotalar kondensatsiyasini, hamda 
ularning polipeptid zanjirga terilib, ma’ lum bir oqsilning 
sintezlanishini ta'minlashdir. Bu erda matritsa rolini i-RNK 
(mRNK) bajarib, u o ‘ z navbatida yadroda DNK matritsasida 
joylashgan genetik axborotning RNK nusxasi boMib hisoblanadi 
(,
transkripsiya
). Informatsion RNK yadrodan chiqib, ribosoma- 
larga o ‘ tadi. Ribosoma yuzasida transport RNK (t-RNK) va 
aminokislotalar kompleksi bilan i-RNK ning komplementar 
nukleotidlari o ‘ zaro ta’ sir qiiadi. Shunday qilib, ribosomalar 
hujayra oqsillari sintezida eng muhim o'rin tutadi.
61

---

Mliliuio: ClAllUl 
/ |
\
Эммообдо Pno&tivTOt y»ko
N<
4
.*'j t: »i
v< '
мМШфрГ
>^.:J
S«»wr»’*'*r» *ЛА '. .*•
С«гИ»| kcoipkV'.iU 
v»
M r»Uc
/
X