Gülxani pənah salatin əHMƏdli azərbaycan ədəbiyyatı
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan ədəbiyyatı məsələləri 569 həmişə diqqətlə yanaşıb. Əsərlərinin nəşri, yaradıjılığının tədqiqi ilə yanaşı onların Bakının, şairlərin doğulduğu bölgələrin mərkəzi yerlərində möhtəşəm abidələrini ujaltdırdı. Nizaminin, Füzulinin, Nəsiminin, N.Nərimanovun, C.Cabbarlının, S.Vurğunun, Ə.Vahidin, M.Ə.Sabirin, M.F.Axundovun, M.Müşfiqin və adını çəkmədiyim onlarja sənətkarımızın heykəlləri qoyulub, adlarına küçələr, bağlar, parklar salınıb. Ölkədən kənarda da adları əbədiləşdirilir. Dünya şöhrətli dahi sənətkar Nizaminin Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Sankt-Peterburqda abidəsi qoyuldu və təntənəli açılışı oldu. Onun Nizami haqqında dəyərli fikirləri ədə- biyyatımızın klassik dövrünə dəyəri kimi də qiymətləndirilə bilər: «Bütün Azərbayjan xalqı Nizami ilə fəxr edir. Onun yazdığı əsərlər bütün dünyada məşhurdur. Təsəvvür edin, 850 il bundan önjə bu qədər böyük əsərlər yaratmaq!.. Bu əsərlər təkjə şeirdən ibarət deyildir, onların hər birində böyük elm var, böyük fəlsəfə, dahi fikirlər var. Buna görə onun əsərləri də yaşayır. Özü də yaşayır». Şəhərin mərkəzində abidəsi ujaldılan Nizami Azərbayjan ədəbiyyatının dahi ustadıdır. Heydər Əliyev Məhəmməd Füzulinin irsinin tədqiqi, nəşri sahəsində çox iş görüb, onun qüdrətli bir sənətkar kimi dünyada tanınmasıyla fəxr edən dövlət başçısı idi. 1994-jü ildə Füzulinin 500 illik yubileyi təkjə Azərbayjanda deyil, dünyanın çox yerində keçirildi, İranda, İraqda keçirilən, Bağdad və Kərbəlada keçirilən yubiley tədbirlərində Ədəbiyyat və İnjəsənət xadimlərimizin böyük bir qrupu və prezident Heydər Əliyev Rusiyada, Türkiyədə keçirilən tədbir-lərdə şəxsən özü iştirak etdi. Orta Asiya respublikalarında, Avropanın bir sıra ölkələrində, Danimarkada, Kanadada keçirilən şairin 500 illik yubileyində xarijdə yaşayan soydaşlarımız da yaxından iştirak edirdi. YUNESKO-nun xətti ilə keçirilən Füzulinin əsərlərinin Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 570 sərgisi dünya xalqlarına Azərbayjan ədəbiyyatının nələrə qadir olduğunu sübut edən faktlar idi. Yubileyin təşkilat komissiyasının ijlasında H.Əliyev böyük sənətkarın layiqli qiymətini verdi: «...Mə-həmməd Füzulinin həyatı da, bütün yaradıjılığı da həm yüksək mənəviyyat, həm yüksək fəlsəfədir, həm də insanlara mənəvi, estetik qida verən bir mənbədir... Biz Məhəmməd Füzuli ilə fəxr edirik. ... biz millətimizdən danışarkən deyirik ki, 500 il bundan önjə yaşamış azərbay-janlı Məhəmməd Füzuli dünya mədəniyyətinə öz böyük töhfəsini veribdir. Məhz Füzulinin yaradıjılığı və əsərləri ilə göstəririk ki, xalqımız hansı zənginliyə, hansı mədəniyyətə, hansı mənəviyyata, hansı elmə malikdir». Heydər Əliyev şairin 500 illik yubileyi ilə bağlı «Füzuli adına Beynəlxalq Mükafatın təsis edilməsi haqqında», «Füzuli ensiklopediyasının yaradılması haqqında», «Azərbayjan Respublikası Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutuna Məhəmməd Füzulinin adının verilməsi haqqında çox mühüm sənədləri imzalamaqla ədbiyyatımıza, klassik irsimizə öz hörmət və ehtiramını ifadə etmiş oldu. Böyük tarixi şəxsiyyət Azərbayjan elminin, mədəniyyə- tinin, maarifinin, eləjə də ədəbiyyatının inkişafında müstəsna xidmətləri olan C.Məmmədquluzadə kimi xadimlərimizin ədəbi irsinə, həyatına, fəaliyyətinə yüksək dəyər verir. Cəlil Məmmədquluzadənin Bakıda böyük təntənə ilə qeyd olunan 125 illik yubileyində çıxış edərkən dövlət başçısı fəxrlə «C.Məməmdquluzadə Azərbyajan tarixində görkəmli yer tutmuş dahi bir insan, yazıçı, publisist, filosof, mütəfəkkir, xalqımızın mədəniyyətini çox zənginləşdirmiş bir şəxsiyyətdir. O, ədəbiyyatımızın, mədəniyyətimizin klassikidir. Eyni zamanda o, bizim müasirimizdir, o, bu gün də bizimlədir, bizim sıralarımızdadır. Bizimlə bərabər Azərbayjanın müstəqilliyinə Azərbaycan ədəbiyyatı məsələləri 571 sevinir və bizimlə bərabər Azərbayjan Respublikasının daim müstəqil dövlət olması uğrunda öz yaradıjılığı ilə, qoyduğu mənəvi irslə çalışmaqdadır»,- deyir. Onun «Molla Nəsrəddin» curnalı ilə bağlı fəaliyyətini, bu curnalın dünyada məşhurluğunu, yaratdığı ölməz səhnə əsərlərinin kamil ideya- məzmun keyfiyyətlərinin bir ədəbiyyatşünas kimi də düzgün təhlilini verən prezident H.Əliyev onun ev muzeyinin açılmasıyla bağlı verdiyi fərmanın yerinə yetirildiyini, heykəltaraş Mirqasımovun yaratdığı abidəsini layiqinjə dəyərləndirdi və Bakıda da onun heykəlinin qoyulmasının vajibliyini söylədi. Əliağa Vahidin-Füzuli ədəbi irsinin əsrimizdə davamçısı qəzəlxan şairin, qüdrətli qəzəl ustası kimi tanınmış sənətkarın 1996-jı ilin avqustunda 100 illik yubileyi dövlət səviyyəsində qeyd edildi. «Vahid böyük xəzinədir. Xalqımız Vahidi həmişə sevibdir. Onun sağlığında da, o, həyatdan gedəndən sonra da Vahidin qəzəllərinə çox gözəl mahnılar bəstələnibdir» sözlərini hörmətli prezident yubiley gejəsində çıxışında söyləyirdi H.Əliyevin əsrimizin böyük dramaturqu C.Cabbarlının 1982-ji ildə abidəsinin açılışında dediyi dəyərli fikirlər C.Cabbarlı haqqında yazılmış jild-jild kitablara bərabərdir: «Cəfər Cabbarlının simasında Azərbayjan mədəniyyəti elə bir yeni sənətkar tapdı ki, onun üçün ədəbiyyat və sənət yalnız real həyatı əks etdirmək vasitəsi deyildi. Həm də həyatın mürəkkəb inkişafına fəal müdaxilə etmək vasitəsi idi. Şair, nasir və dramaturq C.Cabbarlının yaradıjılığı çoxşaxəlidir. Onun gördüyü işlər sözün əsl mənasında yorulmaz əmək fədaisinin hünəridir». Nəriman Nərimanovun, Nəsiminin, Vaqifin Şuşadakı məqbərəsinin, Naxçıvanda Hüseyn Cavidin məqbərəsinin açı- lışında şəxsən özü də iştirak edən dövlət başçısı həmişə ədəbi Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 572 mühitlə sıx əlaqə yaratmış, Azərbayjan mədəniyyətinə, ədəbiyyatına bağlı olduğunu işiylə, fəaliyyətiylə sübut etmişdir. XX əsrin böyük ədibi, repressiyaya məruz qalmış Sibirdə vəfat etmiş, böyük irsi talanmış, məhv edilmiş, böyük sənətkar Hüseyn Cavid irsinə, şəxsiyyətinə prezidentin göstərdiyi qayğı və diqqət repressiyaya məruz qalmış yüzlərjə ədib və şairlərimizə hörmət və ehtiram kimi dəyərləndirilməlidir. Sovet imperiyasının qılınjının kəskin dövründə belə ədəbi irsimizə, mədəniyyətimizə, ədəbiyyatımıza çətinliklə də olsa öz qayğı və köməyini əsirgəməyən Prezident müstəqil Azərbayjan dövlətinin rəhbəri kimi yenidən hakimiyyətə gələndə sanki illərlə ürəyində yatıb qalmış arzularını həyata keçirmək üçün yorulmadan işə girişdi. Hələ 1982-ji ildə Cavidin jənazəsini Azərbayjana gətirdən, onun Naxçıvanda da dəfnini məsləhət bilən prezident H. Əliyev 1981-ji ildə onun 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında qərar qəbul etmişdi. Şairin məzarı üstündə tikiləjək məqbərənin kağız üstündə qalmasına səbəb ölkə başçısının 1982-ji ildə Mos-kvaya aparılması, orada işləməsi oldu. Dəfələrlə bu məsələylə bağlı müəyyən işlər görsə də, Azərbayjanda rəhbərlik edən kəslər «bunun mahiyyətini, əhəmiyyətini dərk edə bilmədiyindən» məsələni yubatdılar. Bunu təəssüflə qeyd edən dövlət başçısı 1996-jı ildə özünün fəaliyyəti dövründə Hüseyn Cavidə qoyulan məqbərənin açılışında iştirak etdi, bu böyük sənətkarın XX əsr ədəbiyyatının inkişafında xidmətlərini dilə gətirdi, onun Azərbayjan xalqını, mədəniyyətini, ədəbiyyatını, elmini «yüksəklərə qaldıran böyük şəsiyyətlərdən biri» kimi amal və məqsədini yaratdığı əsərlərdə yaşatdığını söylədi: «Hüseyn Cavidin bütün yara-dıjılığı, bütün fəaliyyəti Azərbyajan xalqının mədəniyyətini yüksəklərə qaldırmaqdan, xalqımızı azad, müstəqil etmək-dən ibarət olubdur. Onun bütün Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|