Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 569 Azərbaycan xalqını, mədəniyyətini, ədəbiyyatını, elmini «yüksəklərə qaldıran böyük şəsiyyətlərdən biri» kimi amal və məqsədini yaratdığı əsərlərdə yaşatdığını söylədi: «Hüseyn Cavidin bütün yaradıcılığı, bütün fəaliyyəti Azərbyacan xalqının mədəniyyətini yüksəklərə qaldırmaqdan, xalqımızı azad, müstəqil etməkdən ibarət olubdur. Onun bütün yaradıcılığı Azərbaycan xalqını milli azadlığa, müstəqilliyə çağırıbdır. O, həmişə öz iradəsi ilə yaşamış, öz iradəsinə, millətinə sadiq olmuşdur, millətini, xalqını həddindən artıq sevmiş və millətinə həddindən artıq xidmət edən bir insan olmuşdur». Nizaminin, Füzulinin, Nəsiminin yaradıcılığının tədqiqi, nəşri, adlarının əbədiləşdirilməsi sahəsində tarixi qərarlar imza- lamış Heydər Əliyev müasiri olduğu çağdaş ədəbi prosesinə də eyni diqqət və qayğıyla yanaşıb. Zəmanəsinin ədəbi prosesini düzgün və yüksək qiymətləndirib: «Müasir Azərbaycan ədəbiyyatında cərəyan edən proseslər mühüm və diqqətəlayiq proseslərdir. Onlar özləri ilə yenilik gətirir, bütövlükdə ədəbiyyat üçün ümumi olan inkişaf qanunlarını bu və ya digər yollarla təsdiq edirlər. Bədii söz sənətkarlarının gerçəkliyi tam əhatə etməyə, həyatı daha dolğun şəkildə təsvir etməyə, adamlar və zaman haqqında həqiqəti bər-bəzəksiz deməyə səy göstərdiklərini xüsusilə nəzər çarpdırmaq istəyirəm. Azərbyacan xalqının ən əsas, ümdə arzu və istəkləri, ən nəcib əməlləri bədii əsərlərdə getdikcə daha tez-tez və daha dərindən təsvir olunur». S.Vurğunun 95 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbirdə şairin yaşadığı dövrün «həddindən artıq mürəkkəb, qarışıq, çətin» dövr olduğunu söyləyir: «XX əsr bəşər tarixində çox ziddiyyətli, mürəkkəb proseslər dövrüdür... Birinci dünya müharibəsi dünyaya nə qədər ziyanlar vurubdur. Ondan sonra Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 570 yer kürəsinin altıda bir hissəsində yeni bir quruluş, yeni bir ideologiya hökm sürməyə başlayıbdır. Çonra bəşəriyyət üçün ən təhlükəli olan faşizm meydana çıxıb, İkinci Dünya müharibəsi başlanıb, nə qədər insanlar qurban gedib. İkinci dünya müharibəsindən sonra «soyuq müharibə» başlayıb, yer üzündə yenə də gərginlik yaranıb, eyni zamanda sülhü müdafiə etmək üçün qüvvələr yaranıbdır. Bunlar o dövrün ən böyük tarixi hadisələridir. Belə bir dövrdə yaşamaq, yaratmaq və yüksək yaradıcılıq səviyyəsinə çatmaq hər insana nəsib ola bilməzdi». Belə bir dövrdə yazıb-yaradan S.Vurğunun Azərbaycaq ədəbiyyatını, mədəniyyətini, eləcə də dünya ədəbiyyatını zənginləşdirən yaradıcılığının böyüklüyünü, onun öz dövrünün «şairlərinin şairi» olduğunu söyləyən H.Əliyev onun yaradıcılığında ən mühüm bir məqama tarixi qiymət verir: «Səməd Vurğun Azərbaycan şeirinə çox böyük yeniliklər gətiribdir... Böyük şairimiz Molla Pənah Vaqif XVIII əsrdə şeir dilini xalq dilinə daha da yaxınlaşdırdı. Onun yazdığı şeirləri xalqın bütün təbəqələri həm anlaya, həm də qavraya bildi, həm də sevdi. Beləliklə, o, Azərbyacan şeirində yeni bir yol açdı. Səməd Vurğun Azərbaycan klassiklərinin ənənələrini davam etdirərək, bizim dövrümüzdə -məhz 20-ci, 30-cu, 40-cı illərdə Azərbaycan şeirini daha da yüksəklərə qaldırdı. S. Vurğunun şeiri Azərbaycan dilini zənginləşdiribdir, inkişaf etdiribdir. Azərbaycan dilini hər bir azərbaycanlı üçün doğma, sevimli, şirin edibdir. Bu da Səməd Vurğunun Azərbaycan xalqı qar- şısında göstərdiyi xidmətlərdən biridir». Şairin yaradıcılığının geniş təhlilini verən, «Vaqif» pyesi üzərində xüsusilə dayanır, onun poema yaradıcılığını, böyük alim, filosof kimi fəaliyyətini yada salır: «Səməd Vurğun Azərbaycan Elmlər Akademiyasının təsisçilərindən, yaradıcılarından biridir. Səməd Vurğun Elmlər Akademiyasının yaradılmasının Sənət, sənətkar və zaman 571 təşəbbüsçülərindən biridir. O, sadəcə akademik seçilmiş bir adam deyil. S.Vurğun və məhz onun kimi Ü.Hacıbəyov, H.Hüseynov, Y.Məmmədəliyev, M.Topçubaşov, M.İbrahimov və başqa belə insanların təşəbbüsü nəticəsində 1945-ci ildə Azərbaycanın Milli Akademiyası yaranıbdır. Bu, böyük tarixi hadisədir. Burada S.Vurğunun xidmətləri böyükdür. Ən böyük xidməti ondadır ki, S.Vurğun ömrünün son illərində həmin akademiyanın vitse-prezidenti vəzifəsini daşımışdır və Azərbaycan elminin, ədəbiyyatşünaslığının inkişafında çox əvəzsiz xidmətlər göstərmişdir». Heydər Əliyev bir dövlət başçısı kimi fəaliyyəti dövründə yazıçılarımızı Sovet İttifaqının ən yüksək fəxri adı olan Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına (Süleyman Rəhimov, Sü- leyman Rüstəm, Mirzə İbrahimov, Rəsul Rza) layiq görmüş- dür. Süleyman Rüstəmi «nadir insan», Tanrının verdiyi «fitri istedad sahibi», onun yaradıcılığının nəsillərin «təhsilinə, mənəviyyatına, formalaşmasına böyük təsir» etmiş olduğunun danılmaz həqiqət olduğunu qeyd edir. Səməd Vurğun, Süleyman Rüstəm, Rəsul Rza kimi böyük sənətkarların, o dövrdə repressiyaya məruz qalmış nəslin nümayəndələri kimi ədəbiyyatımızı, mədəniyyətimizi inkişaf etdirmələrini təqdirəlayiq bilən prezident «əgər 30-cu illərdə o itirdiklərimizlə yanaşı, Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Süleyman Rüstəm və bizim o nəsildən olan görkəmli başqa şairlərimiz olmasaydı, onlar yazıb-yaratmasaydılar, o əsərlərimiz olmasaydı, indi bizim o dövr tariximizin, ədəbiyyatı, mənəviyyatı, mədəniyyəti nədən ibarət olardı? Mən bizim ədəbiyyatımızı Səməd Vurğunsuz da, Rəsul Rzasız da, Süleyman Rüstəmsiz də təsəvvür edə bilmirəm»,-deyir, «əgər kimsə 80-ci illərin axırları, 90-cı illərin əvvəllərində tariximizin böyük bir hissəsini cırıb atmaq istəyirdisə və bəzən Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 572 onlar buna nail olurdusa, özləri heç bir xidmət etməmiş adamlar xalqa sədaqətlə xidmət etmiş insanları aradan çıxarmağa çalışırdılarsa, bunlar keçici bir şeydir. Gördünüz ki, onlar keçdilər, getdilər. Bu gün onu deyə bilərəm ki, Süleyman Rüstəm, Səməd Vurğun, Rəsul Rza kimi böyük şairlərə, onların yaradıcılığında bugünkü uyğun olmayan hansısa nüansları tapıb irad tutmaq, hesab edirəm ki, mənəviyyatsızlıqdır. Belə adamların özləri xalq, millət, ölkə üçün heç nə etməyiblər, əgər bizim xalq dili ilə desək, onlar nə Səməd Vurğunun, nə Rəsul Rzanın, nə Süleyman Rüstəmin dırnağı belə ola bilməzlər». Ölkə prezidentini belə qəzəbləndirən amillər var idi. Öm- rü boyu tariximizin təhrif olunduğunu, düşmənlərimizin çoxluğunu, bizi bir millət, xalq kimi qiymətdən salmaq istəyən- lərin olduğu bir vaxtda düşmən dəyirmanına su tökənlərin içimizdə olmasından narahatlığını gizlətmir, «biz tariximizi, millətimizi, xalqımızı belə adamlardan qorumalıyıq»-deyir. 1975-ci ildə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq gö- rülmüş ilk nasir Süleyman Rəhimovun 90 illik yubileyi ilə bağlı kitablarının yenidən çap olunması, Azərbaycan ədəbi prosesində novator şair kimi tanınan, poeziyada yeni bir yol açan, onu zənginləşdirən R.Rzanın 90 illik yubileyinin təntənə ilə qeyd olunması, əsərlərin yenidən çapı haqqında verdiyi qərarlar, yazıçı, dramaturq kimi sevilən, tanınan, yüksək sənətkarlıqla yazılmış əsərləri ilə sevilən İlyas Əfəndiyevin müstəqil Azərbaycan respublikasının «Şöhrət» ordeninə layiq görülməsi, qadın yazarlarımıza hörmət və ehtiramı, Məhsəti, Ağabəyim, Heyran xanım, Natəvan kimi sənətkarlarımızla yanaşı Mirvarid Dilbazi, Nigar Rəfibəyli, Mədinə Gülgün, Hökümə Bülluri sənətinə, yaradıcılığına verilən yüksək qiymət dövlət başçısının nəcib keyfiyyətlərlə zəngin xarakterindən xəbər verir. Bir dövlət başçısı kimi qadın əməyinə, istedadına Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|