Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 581 yazıçı və şairinin öz müstəqil yaradıcılığı və fərdi üslubu ilə ümumi ədəbi prosesi tamamladığı haqqında tənqidçilər sovet ideologiyasına əsasən fikirlərini bildirmişlər. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin tərkibində - Naxçıvan Yazıçılar Birliyi; Qazax bölməsi; Qarabağ bölməsi; Quba bölməsi; Gəncə bölməsi; Lənkəran bölməsi; Sumqayıt bölməsi; Şirvan bölməsi; Şəki bölməsi; Mingəçevir bölməsi; Aran bölməsi; Moskva bölməsi; Borçalı bölməsi; Göyçə-Zəngəzur bolməsi, Türkiyə bölməsi - fəaliyyət göstərir». Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin tərkibində olan zona bölmələri, Ədəbiyyat Fondu, Tərcümə Mərkəzi, Ədəbiyyatı Təbliğ və Müəllif Hüquqları Bürosu, Şüvəlan Yaradıcılıq Evi, redaksiyalar və digər idarə və müəssisələr Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin rəhbər orqanlarına öz fəaliyyəti barədə hesabat verir. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi katibliyinin bölmələri, digər yaradıcı təşkilatları, yeni ədəbi orqanları və sair yaratmaq, tər- kibində olan dərgiləri, qəzetləri və qurumları bağlamaq hüququ var». XX əsr Azərbaycan xalqının həyatında ən yüksək mərhələ təşkil edən əsrdir. Bu əsrdə baş verən tarixi hadisələrin məngənəsində Azərbaycan xalqı ən çətin, ən şərəfli illərini ya- Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 582 şadı. Dünyanı məhvərindən tərpədən sosializm quruculuğu ideyaları dünyanın bir çox ölkələrini tufan kimi qoynuna al- dıqda Azərbaycanın da qismətinə 70 il sosialist ideologiyasına xidmət etmək düşdü. Nə qədər çətinlik içərisində yaşamış olsaq da, yenə qazandıqlarımızı da unuda bilmərik. Heç vaxt unutmamalıyıq ki, Azərbaycan 70 ildə böyük nailiyyətlər əldə etmişdir. Bu əsrdə Azərbaycanda boyük bir ziyalı ordusu yetişmişdir. Onun yüksək ixtisaslı kadrlarının səsi dünyanın beynəlxalq konqreslərindən gəlir. Əvvəlki əsrlərdə biz tariximizin çox şanlı və eyni za- manda acınacaqlı taleyinin üstündən sükutla ötüb keçmişik. XX əsr isə bütün varlığıyla gözümüzün önündədir. Onun tarixini tarixçilər yazacaq. Özü də bu şərəfli işin öhdəsindən inanırıq ki, ləyaqətlə gələcəklər. Bəşər tarixində XX əsr Sovet ədəbiyyatı deyilən bir ədə- biyyatın yaradıcılarının öz fikir və duyğularını ifadə etməkdə çəkdikləri çətinliklər göz qabağındadır. Lakin sovet ədəbiyyatı deyilən ədəbiyyatın yaradıcılarının gərgin əməkləri sayəsində yaratdıqları qüdrətli sənət əsərləri bir daha sübut edir ki, bu ədəbiyyatın nümayəndələri psixoloci və cismani gərginliklər içərisində yaşayıb–yaratmışsalar da, ədəbiyyat aləmində öz sözlərini deməyi bacarmışlar. Milli-mənəvi sərvətlərimizin ən nadir nümunələrini yaratmış, yüksək bəşəri ideyaları tərənnüm etmiş və mənsub olduqları xalqlara da azadlıq, müstəqillik ideyalarının nə qədər şirin olduğunu anlada bilmişlər. Bu kitabda XX əsrdə yazıb-yaratmış şair, yazıçı və ədə- biyyatşünaslarımızın həyatından, sənətindən çox az miqdarda olsa da söhbət açdıq. Bir əsr ərzində yazılan əsərləri tərəzinin bir gözünə qoysaq, onların bu sənət əsərlərini yazarkən başlarına gətirilən müsibətləri də bir gözünə qoysaq tərəzi öz tarazlığını itirməz. Hamımızın böyük hörmət və məhəbbətlə Sənət, sənətkar və zaman 583 əsərlərini oxuduğumuz, tamaşalarına bax-dığımız şairlərimiz, yazıçılarımız, tənqidçilərimizin bu əsrdə onların başına gətirilən əzablara, işgəncələrə mətanətlə dözərək ədəbiyyatımızın inkişafı üçün nələr etdiyi göz qabağındadır. Onlar ləyaqətlə sübut etmişlər ki, Nizami, Füzuli, Vaqif, Ələsgər kimi sənət dahilərindən dərs almışlar. Onlar böyük əqidə sahibləridir. Onlar qürbətin də acısını dadıblar, Onlar haqq sözünə görə Nəsimi tək diri–diri soyulublar, gördükləri dəhşətlər içərisində dəmir kimi döyülüblər, bərkiyiblər. Dünya ədəbiyyatında ən aparıcı mövzu olan bəşəri duyğuları tərənnüm ediblər, ədəbiyyat, sənət aləmində layiqli yerlərini tutublar, xalq içərisində seviliblər, sevilirlər. Azərbaycan ədəbiyyatı özündən əvvəlki sənətin özülü üzərində qurulub. Bunlar ədəbiyyatın, sənətin təməl daşını şifahi şəkildə qoyan Azərbaycan xalqının övladlarıdır. Onlar özlərindən əvvəlki irsi qoruyub saxlayan, bu irsə hörmətlə yanaşan, öz sələfləri olan Dədə Qorqud, Nizami, Füzuli, Vaqif irsini dünya xalqlarına çatdıran, bu irsə böyük hörmətlə yanaşan, onların yubileylərinin dünya dövlətlərinin mədəniyyəti səviyyəsində təntənəli şəkildə qeyd edilməsinin təşkilatçılarıdırlar. Bu insanlar öz yaradıcılıqlarında dönə-dönə qələmiylə dünya mədəniyyətinə əvəzsiz töhfələr verən Nizami, Füzuli, Sabir sənətinə bağlı olan, bu yolda canını qurban verən Almaz İldırım, Əhməd Cavad, Hüseyn Cavid, Mikayıl Müşfiq kimi şəhid sənətkarların sənəti, sözü, əqidəsi qarşısında baş əyən oğullardır. Azərbaycanın qüdrətli qələm sahibləri Azərbaycan ədə- biyyatını XX əsrdə elə bir zirvəyə qaldırmışlar ki, artıq dünya onun bu əsrdə yetişmiş neçə-neçə sənətkarlarını tanıyır, sevir. Bu da bir daha sübut edir ki, bu millətin qələmi güclü, bədii təfəkkürü zəngin, ürəyi bütün azadlıq sevən insanlara açıqdır. Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 584 İllər ötəcək, nə vaxtsa XXI əsrə də beləcə ötəri nəzər salınacaq, bu dövrdə yazıb-yaradan şəxsiyyətlərdən, onların yaradıcılıq yolundan söhbət açacaq və fəxrlə deyəcəklər ki, XX əsr sənətinin davamçılarının belə uğurlu yolu olmalıydı. Hər kəs öz fikrini azad surətdə ifadə etmək, könlü istəyəni yazmaq uğrunda ən çox qurbanlarını məhz XX əsrdə verib və onu da unutmayacaqlar ki, məhz elə bu əsrdə də söz azadlığı uğrunda mübarizədə əziliblər, təhqir olunublar, həm cismən, həm də mənəvi zərbələr alıblar və yenə bu yoldan çəkinməyərək qələbələr əldə ediblər. Azərbaycan Demokratik Respublikasının azadlıq, müstəqillik uğrunda apardığı mübarizəni tərənnüm edən ilk sənət əsərlərini də onlar yazıblar. Buna görə də onlar unutmayacaqlar ki, onlar da milli müstəqillik uğrunda mübarizə aparan sənət sahiblərinin bu yolda çəkdikləri əzab-əziyyətləri qiymətləndirməli, onların irsini gələcək nəsillərə çatdırmaq üçün göz bəbəyi kimi qoruyub saxlamalıdır. Zaman öz axarındadır, onu geri qaytarmaq, tutub sax- lamaq olmur. Ancaq zaman insan həyatında, taleyində elə şı- rımlar açır ki, tarix bunu özü də bilmədən öz dəftərinə qeyd edir. XX əsrin şair, yazıçı, sənətkar taleyi də tarixin dəftərindədir. Bu da bir yazı, qismət idi. Yazıya isə pozu yox- dur. Bu gün sənətinə hörmət etdiyimiz, ideyalarını özümüzə doğma bildiyimiz şairlərimiz, sənətkarlarımız dönə-dönə yad edilir, dövlət onların əməyini yüksək qiymətləndirir, xalq onları sevir. Gələcəyə ümidlə baxa bilərik. XXI əsrin yazarlarının da bu gün dövlət qayğısına böyük ehtiyacı vardır. Keçid dövrünün çətinliklərini yaşayan orta nəsil sənətkarlarının əsərlərinin işıq üzü görməsi üçün, onların az da olsa yaşayış imkanlarının yaxşılaşdırılması üçün görülə biləcək hər bir xeyirxah iş də tarixdə qalandır, unudulmayandır. Yazıçının, şairin, sənətkarın Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|