H akġMLƏRĠn d avraniġI ÜZRƏ b anqalor p rġNSĠPLƏRĠ

Məhkəmə iclasında bütün tərəflərə bərabər münasibətin təmin edilməsi hakim tərəfindən öz 
vəzifələrinin lazımi qaydada icra edilməsi üçün birinci dərəcəli əhəmiyyət kəsb edir. 
Tətbiqi: 
5.1.  Hakim  cəmiyyətdəki  müxtəlifliyi  və  irqi  mənsubiyyət,  dərinin  rəngi,  cins,  din,  milli  mənĢə,  silk, 
əmək  qabiliyyətsizliyi,  yaĢ,  ailə  vəziyyəti,  cinsi  orientasiya,  sosial-iqtisadi  vəziyyət  və  sair  oxĢar 
səbəblərin  (“iĢə  aidiyyəti  olmayan  əsaslar”)  daxil  olduğu,  lakin  bunlarla  məhdudlaĢmayan  müxtəlif 
mənbələrdən irəli gələn fərqləri bilməli və anlamalıdır.  
5.2. Hakim öz vəzifələrini icra edərkən sözlə və ya hərəkətlə hər hansı Ģəxsə və ya Ģəxslər qrupuna qarĢı 
iĢə  aidiyyəti  olmayan  səbəblərə  əsaslanaraq  qərəzlilik  və  ya  qabaqcadan  formalaĢmıĢ  yanlıĢ  fikir 
nümayiĢ etdirməməlidir. 
5.3.  Hakim  məhkəmə  funksiyalarını  bütün  Ģəxslərin,  xüsusilə  iĢ  üzrə  tərəflərin,  Ģahidlərin,  vəkillərin, 
məhkəmə  iĢçilərinin  və  məhkəmə  tərkibinə  daxil  olan  həmkarlarının  maraqlarını  lazımi  Ģəkildə 
nəzərə  almaqla,  iĢə  aidiyyəti  olmayan  və  bu  funksiyaların  lazımi  qaydada  həyata  keçirilməsi  üçün 
əhəmiyyət kəsb etməyən hər hansı əsaslara görə fərqləndirmə etmədən yerinə yetirməlidir. 
5.4.  Hakim  məhkəmə  iĢçilərinin  və  ya  onun  təsiri,  tabeçiliyi  və  ya  nəzarəti  altında  olan  digər  Ģəxslərin 
hakimin  baxdığı  iĢlə  bağlı  olan  Ģəxsləri  hər  hansı  iĢə  aidiyyəti  olmayan  əsaslara  görə 
fərqləndirmələrinə bilə-bilə yol verməməlidir.  
5.5. Hakim məhkəmə prosesində iĢtirak edən vəkillərdən məhkəmə araĢdırmasının predmeti üçün hüquqi 
əhəmiyyət kəsb edən və qanuni Ģəkildə əsaslı ola bilən hallar istisna olmaqla, iĢə aidiyyəti olmayan 
əsaslara  qərəzli  və  ya  qabaqcadan  formalaĢmıĢ  yanlıĢ  fikirlərini  sözlə  və  ya  hərəkətlə  nümayiĢ 
etdirməkdən çəkinmələrini tələb etməlidir. 
 
6-cı göstərici 
S
ƏRĠġTƏLĠLĠK VƏ 
Ç
ALIġQANLIQ 
Prinsipi: 
SəriĢtəlilik və çalıĢqanlıq hakim tərəfindən öz vəzifələrinin icrasının zəruri Ģərtləri sayılır. 
Tətbiqi: 
6.1. Hakimin məhkəmə funksiyaları onun bütün digər fəaliyyət növlərindən üstündür. 
6.2. Hakim öz peĢəkar fəaliyyətini təkcə məhkəmə araĢdırmasında məhkəmə və xidməti vəzifələrinin icra 
olunması və qərarların çıxarılmasını deyil, həm də hakim vəzifəsinə və ya məhkəmənin fəaliyyətinə 
aid olan digər məsələləri əhatə edən məhkəmə funksiyalarının yerinə yetirilməsinə həsr etməlidir. 
6.3. Hakim öz biliklərinin qorunması və geniĢləndirilməsi, bu məqsədlərlə müvafiq təlim vasitələrindən 
və  məhkəmə  nəzarəti  Ģəraitində  hakimlərə  əlçatan  olan  digər  imkanlardan  istifadə  etməklə, 
vəzifələrinin  lazımınca  icra  edilməsi  üçün  zəruri  olan  iĢ  təcrübəsi  və  Ģəxsi  keyfiyyətlərinin 
təkmilləĢdirilməsi  üçün ağlabatan tədbirlər görməlidir. 
6.4. Hakim beynəlxalq  konvensiyalar və  insan hüquqlarına dair normaları müəyyən edən digər sənədlər 
daxil olmaqla, beynəlxalq qanunvericilikdəki müvafiq dəyiĢikliklər barədə daim məlumatlı olmalıdır. 
6.5. Hakim özünün bütün  vəzifələrini,  təxirə salınmıĢ qərarların  çıxarılması  da daxil olmaqla, ağlabatan 
və ədalətli Ģəkildə, mümkün qədər qısa müddətdə yerinə yetirməlidir. 
6.6.  Hakim  bütün  məhkəmə  araĢdırmaları  gediĢində  qaydanı  gözləməli,  etiketə  riayət  etməli  və  iĢ  üzrə 
tərəflərə, andlı iclasçılara, Ģahidlərə, vəkillərə və vəzifəsi  ilə bağlı ünsiyyətdə olduğu digər Ģəxslərə 
münasibətdə səbirli, ləyaqətli və nəzakətli davranmalıdır. Hakim eyni cür davranıĢı tərəflərin qanuni 
nümayəndələrindən,  məhkəmə  iĢçilərindən  və  hakimin  təsiri,  tabeçiliyi  və  ya  nəzarəti  altında  olan 
digər Ģəxslərdən də tələb etməlidir. 
6.7. Hakim məhkəmə funksiyalarının lazımi qaydada yerinə yetirilməsi ilə bir araya sığmayan fəaliyyətlə 
məĢğul olmamalıdır.  

---

 
P
RĠNSĠPLƏRĠN 
T
ƏTBĠQĠ 
Məhkəmə vəzifəsinin xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq, əgər onların yurisdiksiyası çərçivəsində belə 
mexanizmlər  hələ  mövcud  deyilsə,  milli  məhkəmə  orqanları  tərəfindən  bu  prinsiplərin  tətbiq  edilməsi 
mexanizmlərinin yaradılması üçün səmərəli tədbirlərin görülməsi zəruridir. 
 
A
NLAYIġLAR 
Prinsiplər barədə hazırkı bəyanatda istifadə olunan sözlər aĢağıdakı mənaları daĢıyır (məzmunun 
fərqli mənaya yol verdiyi və ya bunu tələb etdiyi hallar istisna olmaqla): 
“Məhkəmə  iĢçiləri”  –  hakimin  bilavasitə  tabeliyində  olan  Ģəxslər,  o  cümlədən  məhkəmə 
kargüzarları; 
“Hakim”  –  istənilən  Ģəkildə  təyin  olunmuĢ  və  hakimlik  funksiyalarını  həyata  keçirən  hər  hansı 
Ģəxs; 
“Hakimin  ailə  üzvləri”  –  hakimin  əri  (arvadı),  oğlu,  qızı,  kürəkəni,  gəlini  və  hakimin  evində 
yaĢayan hər hansı digər yaxın qohumu və ya hakimin partnyoru olan və ya ona muzdla xidmət edən Ģəxs; 
“Hakimin  əri  (arvadı)”  –  hakimin  həyat  yoldaĢı  və  ya  istənilən  cinsə  mənsub  və  hakimlə  yaxın 
Ģəxsi münasibətlərdə olan istənilən Ģəxs. 
 
 

---

 
 
 
 
 
BirləĢmiĢ Millətlər TəĢkilatının 
Narkotiklər və Cinayətkarlıq üzrə Ġdarəsi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
H
AKĠMLƏRĠN 
D
AVRANIġI ÜZRƏ 
B
ANQALOR 
P
RĠNSĠPLƏRĠNĠN 
K
OMMENTARĠYASI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sentyabr 2007-ci il 
 
 

---