Heydər Əliyevin müdrikliyi, siyasi iradəsi və titanik
səyləri
sayəsində
ölkəm izdə
müasir
cəm iyyətin
formalaşması, sabit, demokratik, hüquqi
dövlətin
qurulması Azərbaycanın həm bütün dünyada, xüsusilə də
regionda mövqelərinin möhkəmləndirilməsinə gətirib
çıxardı. Böyük insan faciəsinə, dağıntılara və qeyri-
sabitliyə səbəb olan Azərbaycan-Ermənistan, Dağlıq
Qarabağ münaqişəsini nizama salmaq imkanlarını
genişləndirm ək məqsədilə atəşkəs haqqında sazişin
imzalanması regionda sülh və sabitlik üçün ilkin bünövrə
yaratmış oldu. Cənubi Qafqaz dövlətləri və bu regiona
yaxın olan dövlətlərin qarşılıqlı m ünasibətlərində
prinsipcə yeni mərhələ başladı.
Heydər Əliyevin səyləri nəticəsində Cənubi Qafqaz
beynəlxalq təhlükəsizlik sisteminin mühüm məntəqəsinə
çevrildi. Azərbaycanın ümummilli liderinin şəxsi nüfuzu
və xidmətləri nəticəsində irimiqyaslı beynəlxalq enerji və
nəqliyyat-kommunikasiya
layihələrinin
həyata
keçirilməsi dünyanın iri dövlətlərinin diqqətini cənubi
Qafqaza yönəltməklə onların maraqlarını balanslaşdıra
bildi. Bununla da regionda sülh və təhlükəsizliyin etibarlı
təməli qoyuldu.
Azərbaycanın bəşəri bəlaya çevrilmiş terrorizmə qarşı
koalisiyada iştirakı, insanlığa qarşı çevrilmiş hədələrin dəf
edilməsində beynəlxalq qüvvələrlə həmrəyliyi və xarici
siyasət konsepsiyasının digər fundamental əhəmiyyət
daşıyan müddəalarından irəli gələn praktik addımları
Heydər Əliyevin müasir beynəlxalq həyatda güclü
114
mövqeyi ilə seçilən dövlət rəhbəri olduğuna dəlalət edir.
Qeyd edildiyi kimi, böyük tarixi şəxsiyyətlərin rolu və
həyata keçirdiyi missiya adətən xronoloji çərçivəyə
sığmır. Onlar tarixin gələcək inkişaf perspektivlərini
müəyyənləşdirir və öz ideyaları ilə ona əhəmiyyətli,
həlledici təsir göstərir. Azərbaycanın müasir tarixini,
müasir Azərbaycanı yaradan Heydər Əliyev artıq həyatda
yoxdur. Lakin onun ideyaları, əməlləri yaşayır və bununla
da Azərbaycanın inkişafına, ölkədə ictimai-siyasi həyatın
bütün sahələrinə həlledici təsirini göstərir. Ümummilli
liderimizin
əsasını
qoyduğu,
qurduğu
müasir
Azərbaycanın, müstəqil Azərbaycan dövlətinin tarixinin
yeni-yeni səhifələri yazılır. Bu tarixin müəllifi də, heç
şübhəsiz, Heydər Əliyevdir.
Heydər Əliyevin formalaşdırdığı müasir Azərbaycan bu
gün yaşayır, təkmilləşir və bununla da ümummilli liderin
ideyalarının həmişəyaşarlığının təzahürü kimi çıxış edir.
Ölkəmizin çağdaş tarixinə çevrilmiş siyasi xətt, onun
əsasını təşkil edən prinsiplər ardıcıl surətdə həyata
keçirilməkdədir. Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulan
islahatlar, yeni neft strategiyası, balanslaşdırılmış xarici
siyasət konsepsiyası, ölkənin iqtisadi potensialı ilə yanaşı
xalqın zəngin milli-mənəvi dəyərlərinin qorunub
saxlanması və daha da gücləndirilməsi xətti davam
etdirilir.
Tariximizin Heydər Əliyev mərhələsinin bu gün də
davam etməsinin digər bir göstəricisi ümummilli
115
liderimizin ideya və baxışlarının ümummilli m əfk u rə
olaraq ictimai düşüncədə dərin kök salmasıdır. M üstəqil
dövlətçilik, azərbaycançılıq, dünyəvilik, müasirlik v ə s.
kimi ideya prinsipləri cəmiyyətin dünyagörüşü sistem inin
ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilərək müasir A zərbaycanın
mövcudluğunun və inkişafının ideya əsasını təşkil edir.
Azərbaycanın son 35 illik tarixində uğur faktoru kim i
özünü təsdiqləmiş Heydər Əliyev yolu onun ardıcılları və
xalqı tərəfindən uca tutulur. Dönmədən həyata keçirilən
bu yolun bundan sonra da tariximizin Heydər Ə liyev
mərhələsinin davamlılığını təmin edəcəyi şəksizdir.
116
Azərbaycan və İslam dünyası
117
Azərbaycanın müasir dünya dəyərləri fonunda atdığı
addımlar, İslam dünyası, bu sahədə keçmiş vəziyyət,
reallıqlar və perspektivlər barədə xalqımızın ümummilli
lideri 1994-cü ilin fevralın 9-da Türkiyə Böyük Millət
Məclisindəki çıxışında bildirirdi:
"Azərbaycan 200 il ərzində Rusiya imperatorluğunun
tərkibində
olmuşdur.
Şübhəsiz
ki,
bu
dövrdə
Azərbaycanın həyatında keşməkeşli mərhələlər, hər cür
çətinliklər olmuşdur. Qeyd etdiyim kimi, nəhayət, 1918-ci
ildə
Azərbaycanda
ilk
demokratik
cümhuriyyət
yaradılmışdır. Əlbəttə, bu, tarixi proseslərin nəticəsi idi.
Rusiya imperatorluğu dağılmış, Rusiya ərazisindəki
xalqlar öz həyatını istədikləri kimi qurmağa çalışmışlar.
Eləcə də Azərbaycan xalqı müstəqil dövlət qurmaq
arzusunu həyata keçirməyə çalışmış və buna 1918-ci ildə
nail olmuşdur. Bu müstəqil Azərbaycan Cümhuriyyəti iki
il yaşamışdır. Həmin dövr çox ağır, ziddiyyətli və çətin
dövr olmuşdur. Azərbaycan xalqı ilk dəfə müstəqilliyin
qürurunu yaşamış, onda müstəqilliyə nail olmaq inamı
yaranmışdı. Azərbaycan xalqı demokratik prinsiplər
əsasında dövlət qurmağa başlamışdı".
Məlum olduğu kimi bu dövlət süquta uğradı. O vaxtlar
Rusiya imperatorluğu ərazisində Sovetlər İttifaqı
yaradılmış, 70 il ərzində Azərbaycan bu ittifaqın
tərkibində olmuşdur. Bu dövr haqqında da doğru-düzgün
məlumat vermək və onu obyektiv qiymətləndirm ək
lazımdır.
Şübhəsiz
ki,
Azərbaycan
xalqının
öz
müstəqilliyini itirməsi ona böyük zərbə olmuşdur. Lakin
tək Azərbaycan xalqı deyil, keçmiş Rusiya imperator-
119