Haci fuad iZZƏt oğlu nurullayev şeyxüLİslamliq ziRVƏSİ: haci allahşÜKÜr paşazadə
Yüklə 3,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
120 ŞEYXÜLISLAMLIQ ZIRVƏSI: Allahşükür Paşazadə 1949-cu ilin 26 avqustunda Azər bay- canın cənub şəhərlərindən biri olan Lənkəranın Cil kəndində ana dan olmuşdur. Dünyəvi təhsilini Veravul kənd məktəbində, ilk ruhani təhsilini isə dövrünün görkəmli din xadimi olan Şeyx Qüd rətin evində almışdır. Gənc yaşlarından iti zəkası və dərin hafizəsi ilə kəskin fərq- lənən Allahşükür Paşazadə qısa müddətdə Qurani-Kərimi mə- nim səyərək şəriətin tələblərini dərindən öyrənir. Ateist ideologi- yanın təbliğ olunduğu, uşaq və yeniyetmələrin tamamilə başqa ruh da böyüdüldüyü bir şəraitdə o, orucunu batil etmir, namazla- rını da vaxtlı-vaxtında qılaraq qəzaya saxlamır. 1966-cı ildə Quranın bilicisi kimi Özbəkistanın Buxara şə- hə rinə gedən Allahşükür Paşazadə “Mir Ərəb” mədrəsəsinə, 1972-ci ildə isə SSRİ-də yeganə ali dini məktəb olan Daşkənd Ali Ruhani İnstitutuna qəbul olur. O, 1975-ci ildə təhsilini ta- mamlayıb mükəmməl bir ruhani kimi Azərbaycana qayıdır. Allahşükür Paşazadə 1975-ci ildən 1978-ci ilə kimi Qafqaz Müsəlmanları Ruhani İdarəsində Şeyxülislam Əliağa Süley- man zadənin əmri və məsləhəti ilə məsul katib vəzifəsində fəa- liy yət göstərir. Onu bu vəzifəyə təyin etdiyi zaman Şeyxülislam Əliağa Süleymanzadə idarə işçilərinə belə deyir: “Mən olma- yanda, çətin bir işiniz olanda ona müraciət edin”. Allahşükür Paşazadə 1978-ci ildə Təzəpir məscidinin axun- du təyin edilir. Gənc axundun mühakimələri, İslam fəlsəfəsinə özünəməxsus münasibəti görüşünə gəlmiş ziyalıları və xarici qonaqları heyrətə gətirirdi. Xüsusi qabiliyyətinə və qeyri-adi mü hakimələrinə, təşkilati bacarığına görə çox keçmir ki, o, Qaf- qaz Müsəlmanları İdarəsinin sədr müavini seçilir. 1978-ci ildə Şeyxülislam Əliağa Süleymanzadə vəfat et dik- dən sonra onu bu vəzifədə əvəzləyən Mirqəzənfər İbrahimov da Qafqaz Müslmanlar İdarəsinin əsas işlərini gənc və bacarıqlı Allahşükür Paşazadəyə həvalə edir. Mirqəzənfər İbrahimovun vəfatından sonra isə bu vəzifəyə Allahşükür Paşazadədən başqa layiqli namizəd yox idi. ŞEYXÜLISLAM ALLAHŞÜKÜR PAŞAZADƏ 121 1980-cı ildə çağrılan Qafqaz müsəlmanlarının qurultayında 30 yaşlı Allahşükür Paşazadə Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri, yəni sayca on ikinci şeyxülislam təyin edilir. Sovet hakimiyyəti illərində Azərbaycanda fəaliyyət gös tə- rən 1700 məsciddən 1683-ü məhv edilmişdi. Dağıldılmış məs- cid lərdən biri də XII əsrdə Şirvanşah II Fərruxun memar Mah- mud ibn Sadın layihəsi əsasında tikdirdiyi Bibiheybət məscidi idi. 1936-cı ildə dağıldılan məscidin yerində Stalinin heykəli qo- yulmuşdu. Onuncu Şeyxülislam Əliağa Süleymanzadənin im zası ilə məscidin bərpası üçün Mərkəzi Komitəyə müraciətlər olun sa da bu sahədə lazımi irəliləyiş olmamışdı. XII Şeyxülis lam Allah- şükür Paşazadə məlum məsələ ilə bağlı mövcud çə tin liyi yaxşı başa düşür, dövlət orqanları tərəfindən ciddi xə bər darlıqlar alma- sına baxmayaraq Bibiheybət məscidinin bərpası üçün daha ciddi cəhdlər göstərməyə başlayır. 1990-cı ildə ye nidən hökumət or- qanlarına xahişlə müraciət edən Şeyxülislam həzrətləri, nəhayət tikinti üçün torpaq sahəsi ayrılmasına nail olur. 1995-ci ildə Stalinin abidəsinin qələbə tağı sökülərək yerində Xa nım Həkimənin (ə), yeddinci İmam Museyi-Kazimin (ə) üç nəvəsinin və Hacı Heybətin qəbirləri aşkar edildi. Məscidin bərpası üçün dövlət büdcəsindən 3 milyard manat ayrıldı. 1997- ci il iyulun 23-də, Həzrət Peyğəmbərin (s) mübarək Mövluduna təsadüf edən gündə Bibiheybət məscidinin tikintisinə başlanıldı, cəmi bir il sonra isə bərpa və tikinti işləri başa çatdırıldı. Fəaliyyətinin ilk günlərindən beynəlxalq aləmdə böyük nüfuz qazanan Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə 1983-cü ildə İordani- ya İslam Mədəniyyəti Kral Akademiyasının müxbir üzvü seçilir. Hazırda Ümumdünya İslam Konqresi Rəyasət Heyətinin üz vü olan Şeyxülislam həzrətləri həm də Qafqaz Müsəlmanları İda rəsi Qazılar Şurasının sədridir. Qafqaz xalqlarının sülhməramlı niyyətlərinin tərəfdarı və mü dafiəçisi olan Hacı Allahşükür Paşazadə 1986-cı ildə Bakıda keçirilən “Müsəlmanlar sülh uğrunda mübarizədə” Beynəlxalq İslam Konfransının təşəbbüskarı və onun daimi fəaliyyət gös- tərən Beynəlxalq Komissiyasının sədridir. 122 ŞEYXÜLISLAMLIQ ZIRVƏSI: Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə 1987-ci ildə Moskvada ke çirilən “Nüvə silahsız dünya, bəşəriyyətin xilası uğrunda” Bey nəlxalq Forumun təşəbbüskar qrupunun başçısı və həmsədri olmuşdur. O, 1988-ci ildə sülhsevər fəaliyyətinə görə SSRİ-nin “Xalqlar dostluğu” ordeni ilə təltif edilmişdir. 1989-cu ildə SSRİ Ali Sovetinin xalq deputatı seçilən Şey- xülislam Allahşükür Paşazadə 1990 - 1995-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı, 1991-ci ilə qədər isə SSRİ Sülhü Müdafiə Komitəsinin üzvü olmuşdur. 1991-ci ildə keçmiş sovet respublikaları arasında Azər- bay canın İslam Konfransı Təşkilatına birinci olaraq üzv qəbul olun masında Şeyxülislam Allahşükür Paşazadənin şəxsi təşəb- bü sünün böyük rolu olmuşdur. Şeyxülislamlıqla yanaşı, elmi fəaliyyətini də davam etdirən Ha cı Allahşükür Paşazadə 1992-ci ildən tarix elmləri doktoru el mi adını daşıyır, şərqşünas alim olaraq ərəb, fars, rus, puştu, türk və özbək dillərini mükəmməl bilir. Şeyxülislam həzrətləri 1994-cü ildə Azərbaycan Respubli- kasının “Şöhrət”, 1999-cu ildə “İstiqlal” ordenləri ilə təltif edil- miş, 2001-ci ildə Rusiyanın I dərəcəli “Müqəddəs Vladimir” və Gür cüstan Respublikasının “Şərəf” ordenlərinə layiq görülmüş- dür. Qafqaz müsəlmanlarının 2003-cü ildə keçirilmiş XI Qurul- tayında ömürlük şeyxülislam seçilən Hacı Allahşükür Paşazadə bundan bir il sonra Müstəqil Dövlətlər Birliyi ölkələrinin Din- lər arası Sülhyaratma Şurasının fəxri həmsədri də seçilmişdir. Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə Ümumdünya İslam Kon- qresi, Ümumdünya Xalq Rəhbərliyi, Ümumdünya Sülh Şurası, Avrasiya İslam Şurası, “Vicdana çağırış” Beynəlxalq Fondu və bir sıra digər beynəlxalq təşkilatların rəyasət heyətlərinin üz- vüdür. Dini-ictimai xadim kimi beynəlxalq aləmdə malik olduğu bö- yük nüfuzdan istifadə edərək Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə Azərbaycan həqiqətlərini, Qarabağ probleminin mahiyyətini ta- nınmış din və dövlət liderləri ilə yüksək səviyyəli görüşlərində, Yüklə 3,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|