Hazirlayanlar
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
299 Arş. Gör. Hasan BAKTIR çıkarılabilecek özen isteyen bir iştir. Geertz detaylı tasvir ile neyi kastetti- ğini Ryle’ın La Penseur adlı çalışmasına dayanarak açıklamıştır: İki çocuğun sağ göz kapaklarını hızlıca açıp kapadıklarını düşünün. Bu iki çocuktan biri göz kapağını arkadaşına kasıtlı olarak açıp kaparken, diğeri refl eks ile açıp kapamaktadır. Her iki göz açma hareketi de aynıdır ancak bir kamera açısı ile bakılacak olursa bu iki hareketten hangisinin seğirme, hangisinin göz kırpma olduğunu anlamak imkânsızdır. Ancak bir- çoğumuz birbirinden çok farklı bu iki göz hareketinden hangisinin seğirme veya göz kırpma olduğunu bakarak göremeyiz, anlayamayız ve ayırt ede- meyiz. Gözünü bilinçli olarak açıp kapayan çocuk çok farklı şekilde (1) bir arkadaşı ile, (2) kasıtlı olarak, (3) bir mesaj iletmek amacı ile, (4) toplum tarafından kabul görmüş bir yöntemle ve (5) başkalarının anlamasını is- temediği bir şekilde iletişim kurmaktadır. Ryle’ın da söylediği gibi gözünü açıp kapayan kişi yalnızca bir hareket yapmış, gözünü açıp kapamıştır. Toplumsal olarak göz açıp kapamanın gizli bir iletişim olarak kabul edil- diği durumlarda göz açma hareketi göz kırpma anlamına gelir. (göz seğir- mesi ise hiçbir anlam ifade etmez) işte her şey burada düğümlenmiştir; bir hareketin inceliği, bir kültürün örgüsü ve bir jest 6 . Göz kırpma ve seğirme hareketlerinin basit tasviri göz açıp kapayan veya gözü seğiren kimsenin hareketini tekrar etmek olacaktır. Olayı ba-
öğrenir. Anlam yapısını çözmek ve anlamı ait olduğu sosyal yapı içinde değerlendirmek isteyen bir kültür araştırmacısı ilk bakışta anlamı birbiri içine geçmiş, oldukça karmaşık bir yapıda, tuhaf, anlamsız ve çok dağınık görür, ama anlamı ait olduğu bağlama yerleştirdiğinde bütün bu karmaşık yapı ona oldukça doğal gözükür. Anlamın, insan davranışlarının keyfi liği- ni ortadan kaldıran ve bu davranışların yaşamın yapısına göre öneminin belirlendiği detaylı tasvir edilebilen toplumsal bir yapısı vardır. Detaylı tasvir insanların kültürünü anlamak demektir ve insanları normal olarak, ayrıntıları atlamadan, incelemektir 7 . Geertz’in teorisi idealist ya da metafi ziksel bir yaklaşım değildir. Geertz insan düşüncesinin ve bilincinin fonksiyonunu, uygulamasını ve kaynağını toplumdan aldığını savunur. Düşünmek toplumsal bir eylemdir
6 Geertz, a.g.e., s.6. 7 Geertz, a.g.e., s.9-14.
300 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER şadığımız mekândır. Sosyal eylemlerin organizasyonu, kurumsal yapısı ve fi kirler sistemi insanın doğal yaşam alanında ortaya çıkan kültür mo- delleridir. Bu yüzden birbirine sıkıca geçmiş şekillerden oluşan kültürün incelenmesi bireyin kendisini topluma ancak kültür ile uyum sağladığı ger- çeğini kabul etmekle başlar. Aynı topluma ait olan insanlar bu semboller
8 . Bir kültürün incelenmesi, yorumsal bir çalışmadır; kültür yorumu an- lamı tahmin etmek, tahminleri değerlendirmek ve doğru olan tahminlerden çıkarımlar yaparak başlayabilir. Ancak bu bilinmeyen bir kıtanın keşfi ya
9 . Tahmin etmek ve bu tahminlerden çıkarımlar yapmak insanların yaşadığı ve iletişim kurdu- ğu dünyaya bir adım atmaktır. Geertz bunu şu şekilde açıklar: Bu tuhaf görünen sembolik eylemler dünyasının içine girme arzusu ile kültür teorisinin teknik anlamda ilerleyebilmesini amaçlayan kavrama ve analiz etme gereksinimi arasındaki gerginlik, sonuçta, zorunlu ve kaçı- nılmazdır... (aynı şekilde) tasvir ile açıklama, yazma ve belirtme, eylemi gerçekleştiren kişi için eylemin anlamını ortaya koyma ve bu ortaya konan eylemin ortaya çıktığı toplum ve toplumsal hayatı olabildiğince anlatabil- me arasındaki ayırımlar (da bu sürecin ayrılmaz parçasıdır) 10 . Kültür yorumculuğunun görevi insanların düşüncelerini ve davranış- larını oluşturan kavramsal yapıyı sembolik eylemlerin toplumsal boyutu-
inceleme anlaşılması zor olan sorulara cevap bulmaktan çok, insanların söylediklerini anlaşılır kılmayı amaçlar 11 . Aslında, bir şişe içine konulan not metaforu kültür incelemesinin amacının ne olduğuna iyi bir örnektir 12 . Kültür analizi, toplumsal zemini belirleyen anlam yapısını ortaya koyma tasarısıdır. Bu açıdan bakıldığında metafor yabancı bir kültüre ait olanı ve bireyin ait olduğu kültürün ötesindeki ufku göstermektedir. Araştırmacı için öteki kültür işlenmemiş bir cevher gibidir. Kültür tercümanı detaylı tasvir yöntemini kullanarak bütün sosyal kodları ve eylemleri ifade eden sembolleri bulur ve bulduğu bu sembolleri eylemi belli bir amaç için ger- çekleştiren bireyin ait olduğu sosyal dokuya yeniden yerleştirir. 8 Geertz, a.g.e., s.360-364. 9 Geertz, a.g.e., s.20. 10 Geertz, a.g.e., s.20-27. 11 Geertz, a.g.e., s.30. 12 J. S. Greenblatt, Learning to Curse: Essays in Modern Culture, London 1990, s.1-2. Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|