H.ƏLİyev adina neft emali zavodunun modernizasiyasi və yeniDƏnqurulmasi layiHƏSİNİN Əmtq səNƏDİ

 
“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması” 
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf 
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
28 
 
Şəkil 3. 4. Koks naftasının hidrotəmizlənməsi prosesi 
3.6.  Kükürdün alınması qurğusu (SRU - 41) 
Yenidənqurma və Modernizasiya Layihəsi üçün nəzərdə tutulan Kükürd alınması qurğusu aşağıdakılardan 
ibarətdir: 
o
  İki eyni paralel Klaus bölməsii (hər biri 30T / D) 
o
  Kükürdün birləşdirilməsi və saxlanması bölməsi (40T / D) 
o
  Bir kükürdün formalaşması bölməsi (40T / D) 
o
  RAR texnologiyasına əsasən hazırlanmış bir ümumi Tail Gas emalı bölməsi (40T / D) 
o
  Bir İnsenerator (40T / D) 
o
  Bir Amin emalı bölməsi (40T / D). 
Claus bölməsi üçün əsas xammalı, Amine emalı qurğusu və Turş suların emalı qurğularında (1-ci mərhələ) 
yaranan turşu qazlarıdır. Hər bir Claus qurğusunun dizayn qabiliyyəti 30 T / D-dir və bir termal mərhələdən 
ibarətdir (burada H
2
S qismən havada və ya zənginləşdirilmiş hava ilə yanmışdır) və sonra iki adi katalitik 
Klaus reaktorundan ibarətdir. 
Klaus reaksiyası qidalanma qazı içərisində hava / H
2
S nisbəti 2: 1 nisbətində H
2
S və SO
2
 ehtiva edən bir 
quyruq qazının alınmasına imkan verən istilik konversiya mərhələsinə uyğun olaraq əldə edilir. 
Hər  iki  Tullantıların  Klaus  hissəsindən  və  kükürd  barabanından  gələn  süpürmə  qazından  gələn  quyruq 
qazının emalı üçün TGT bölmə qabiliyyəti 40 T / D (1 Klaus Train @ 30 T / D və 1 Klaus @ 10T / D ilə 
dizayn). 
Bu  qazlar  istilik  paylayıcıda  qızdırılan  qazı  azaldaraq  qarışdırılır  və  kükürd  olan  bütün  komponentlər 
azaldılır və ya H
2
S-ə hidroliz olunduqda Hidrogenləmə Reaktorunə göndərilir. 
Quyruq qazı daha sonra yuyulma suyu ilə boşalma Sütununda söndürülür və nəticədə H
2
S-ni əmələ gətirən 
Formalin Amin həlli (ağırlıqça 40%) ilə yuyulur. 

---

 
“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması” 
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf 
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
29 
H2S ilə zəngin olan Amine, xüsusi Amin Regenerasiya bölməsində ardıcıl olaraq bərpa edilir. 
Termiki  yandırıcı  qalıq  kükürdün  birləşmələrini  SO
2
-ye  çevirmək  və  quyruq  qazının  bir  yığın  vasitəsilə 
atmosferə atılmadan əvvəl Turş suların emalı qurğusunda 2-ci mərhələdən çıxarılan ammonyakı yandırmaq 
üçün istifadə olunur. 
Kükürdün saxlanması və qatılaşmaya göndərilməzdən əvvəl yerinə yetirilməsi lazım olan maye kükürdün 
əvəzləşdirilməsi, Degasifikasiya texnologiyası ilə əldə edilir. 
Claus və TGT hissələrinin ümumi kükürdün bərpası səmərəliliyi 99.99% -dən yüksəkdir. 
 
Şəkil 3. 5. Kükürdün alınması qurğusu 
3.7.  Katalitik Riforminq qurğusu (CCR - 31) 
Hidrotəmizlənmiş nafta UOP Nafta Hidrotəmizləmə Ünitesindəki qurğusundan gəlirr və hidrogen zəngin 
təkrar qaz axını ilə qarışır. Qarışıq istilik və buxarlandığı yerdə birləşdirilmiş Feed - effluent Exchangers (2 
paralel  VCFE)  daxil  olur.  Kombinə  edilmiş  qidalma  Reaktor  №  1-ə  daxil  edilməzdən  əvvəl  Şarj  İstilik 
Sistemində daha çox qızdırılır. Reaktor No 1 axını bir sıra interyer və reaktorlardan aşağıdakı ardıcıllıqla 
keçir: 
Reaktor № 2,  2 nömrəli reaktor, 2 nömrəli reaktor, 3 nömrəli reaktor və  Reaktor № 4.  4 saylı  Reaktör 
atqıdırılan Kombinə edilmiş Yem - Çirkab suyunu dəyişdiricilərində, sonra Reaktor Məhsulları Konnektorlar 
və Reaktor Məhsulları Aşağı Basınç Ayırıcısına girməzdən əvvəl Soğutucu Təmizləmə. 
Aşağı təzyiqli ayırıcıdan olan ümumi hidrogen zəngin qazı sabit sürətlə idarə olunan Geri Qaytarma Qaz 
Kompressorunun suyuna daxil olur, burada sıxılır və Yüksək təzyiqli ayırıcı soyuducuda soyuduqdan əvvəl 
aşağı təzyiq ayırıcısından maye ilə qarışdırılır. Qaz yüksək təzyiqli Separator Trim Cooler-da soyudulur və 
daha sonra Yüksək təzyiqli Separatora daxil olur. Yüksək təzyiqli Separator qazının bir hissəsi VCFE-yə 
daxil  olan  maye  qidası  ilə  birləşən  təkrar  qaz  kimi  reaktor  hissəsinə  qaytarılır.  Qalan  Yüksək  təzyiqli 
Separator qazı Net Qaz Kompressorunda sıxılmış, Net Qazlı Soyutucuda süzülmüş olan xalis qazdır və 
sonra qismən qatılaşdırılmış maddə Net Qaz Separatoruna axır. Yüksək təzyiqli Separator mayesi və Net 
Qaz  Separator  mayesi  birləşir  və  Stabilizator  Feed  -  Bottoms  Exchanger'a  göndərilir.  Net  qaz 
Separatorundan buxar, CNHT vahidinə və emalı zavoduna makiyaj qazı kimi göndərilir. 

---

 
“H.Əliyev adına NEZ-in modernizasiyası və yenidənqurulması” 
layihəsi çərçivəsində qurğuların tikintisi və istismarı üzrə Ətraf 
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi 
 
 
EKOLOGİYA İDARƏSİ 
30 
Stabilizatordan  tıxanmış  buxar  Stabilizator  Üstbaşlı  Kondenserdə  qatılaşdırılmış  və  Stabilizator 
qəbuledicisinə keçir. Alıcının sıxının bir hissəsi geri çəkilmək üçün sütuna geri salınır və təmiz maye LPG 
Recovery-ə göndərilir. Stabilizator qəbuledicisindən qaz yanacaqdoldurma qazı qızdırıcısına göndərilir. 
Stabilizatordan ümumi dip sətiri iki hissəyə bölünür. Bir hissəsi Stabilizator Reboiler Pompaları vasitəsilə 
pompalanır  və  Stabilizator  Reboiler  Qızdırıcısındakı  istilik  nəzarətinə  əsasən  qızdırılır.  Digər  tərəf  isə 
Stabilizator  Feed-Bottoms  Exchanger-da  yem  ilə  istiliklə  mübadilə  edən  və  daha  sonra  saxlanmağa 
göndərilməzdən əvvəl Stabilizator Bottoms Cooler-da soyuduqdan sonra təmiz dipli axındır. 
3.8.  Katalitik krekinq (FCC - 55) 
Reaktor tərəfi  
• 
Reaktor üst başlığı və daxili kamerası  
• 
VSS yükseltici sonlandırma cihazı  
• 
Siklonlar  
• 
Klapanlar 
• 
Stripper 
• 
Optimix feed distribyutorları və lift buxar distribyutoru ilə təchiz olunmuş xarici reaktor yükseltici 
Regenerator tərəfi 
• 
İki mərhələli siklonlar 
• 
Plenum 
• 
Klapan 
• 
Hava dağıtıcı 
Maye Katalitik Kreking (FCC) prosesi ağır xam neft fraksiyalarını daha yüngül, daha qiymətli karbohidrogen 
məhsullarına yüksək temperaturda və orta səviyyədə bir təzyiqə çevrilir, yüngül bölünmüş silika / alümina 
əsaslı  katalizator.  Kiçik  molekullara  böyük  karbohidrogen  molekullarını  çatdırmaq  zamanı  katalizatorda 
çöküntüyə  bənzər koka deyilən qeyri-uçucu karbonlu bir maddə  yerləşdirilir.  Kataloq katalizatorun aktiv 
katalitik  sahələrə  girişini  maneə  törətməklə  katalizatorun  katalitik  krekinq  fəaliyyətini  söndürmək  üçün 
hərəkətə  keçirdi.  Katalizatorun  katalitik  fəaliyyətini  bərpa  etmək  üçün,  katalizatorda  yerləşdirilən  kola 
rejenerator gəmisində hava ilə yandırılır. 
Maye  katalitik  krekinqın  əhəmiyyətli  üstünlüklərindən  biri,  müvafiq  buxar  fazası  ilə  akışkanlaşdıqda 
katalizatorun  reaktor  və  rejenerator  arasında  asanlıqla  axmasına  imkan  yaradır.  FCC  birləşmələrində 
reaktorda  buxar  fazası  buxarlanmış  karbohidrogen  və  buxar  olur,  rejenerator  tərəfində  isə  fluidləşmə 
vasitələri hava və yanma qazlarıdır. Beləliklə, mayeləşdirmə isti rejenere edilmiş katalizatorun təzə yem ilə 
əlaqə  saxlamasına  imkan  verir;  isti  katalizator  maye  yemini  buxarlayır  və  daha  asan  karbohidrogen 
məhsullar yaratmaq üçün buxarlanmış yemləri katalitik şəkildə pozur. Qaz halında olan karbohidrogenlər 
sərf  edilən  katalizatordan  ayrıldıqdan  sonra  karbohidrogen  buxarı  soyudulur  və  sonra  istənilən  məhsul 
axınına ayrılır. Ayrılmış xərclənmiş katalizator reaktordan buxar mayeləşdirmə yolu ilə reaksiya gəmisinə 
axır, burada koksunun fəaliyyətini bərpa etmək üçün katalizatordan yandırılır. Koksanın yanması zamanı 
çox miqdarda istilik azad edilir. 
Yanma bu istilik çox rejenere katalizator tərəfindən absorbe edilir və prosesinin reaksiyanın tərəfi sürmək 
üçün tələb olunan istilik təmin etmək üçün akışkanlaştırılmış regenerasiya katalizatoru tərəfindən reaktora 
keçirilir.  Reaktora  və  rejenerator  arasında  davamlı  süzülmüş  katalizatoru  dövriyyə  qabiliyyəti  FCC-nin 
davamlı bir proses kimi səmərəli fəaliyyət göstərməsinə imkan verir. 
FCC birləşmələri müxtəlif rafinaj axını sxemlərindən ağır neft işləyir. Ümumiyyətlə, yem, istərsə də emalı 
xam vahidindən və  ya vakuumdan gəlir və xam qaynağının 650-1000 + ° F (350- 550 + C) arasındakı 
hissəsini  təşkil  edir.  FCC-nin  yuxarı  hissəsində  bir  hidrotəmizləmə  və  ya  asfaltsızlaşdırma  kimi  əlavə 
xammal hazırlama qurğuları ola bilər.  
3.9.  Hidrogenin alınması qurğusu (HPU - 33) 
Hidrogenin alınması qurğusu emal prosesinin ardıcıllığı nəzərə alınaraq layihələndirilib: 

  Xammalın sıxılması və ilkin qızdırılma 

  Hidrogenləşmə və kükürdsüzləşmə 

---