Həyat bilgisi 8
Yüklə 373,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Boyda v ə ç ə kid ə artım, ə z ə l ə sistemind ə inkişaf; Cinsi yetişk
- Ailə planlaşdırılması
- Zorakılığın olmaması
- Cinslər arasında normal münasibət
- Cinsi yolla yoluxan xəstəliklərin (CYYX) olmaması
- Şəxsi gigiyena
tədbirli olmağı, bir iş görmək istəyəndə həmin işin nəticəsini düşünməyi məsləhət bilirdi (“Bir iş görmək istəsən, sonunu düşün, sonu xeyirdirsə, ondan yapış, şərdirsə, fikrindən daşın”).
Sağlam düşüncəli, sağlam əxlaqlı insanların yetişdirilməsi ailədən başlayır. Ailə kiçik bir dövlətdir. Hər bir dövlətin öz qayda-qanunu olduğu kimi, bir ailənin də öz mövcudluğunu qoruyub saxlaması üçün əxlaqi dəyərlər əsasdır. Hər bir valideyn övladma mükəmməl tərbiyə verməklə, onu əxlaqlı insan kimi yetişdirməyə çalışır. Öz sevgisi, şəfqəti, mərhəməti və məhəbbəti ilə nümunə olmağa çalışır. Ehtiyacı olan, qaçqın və məcburi köçkün ailələrinə yardım, böyüklərə hörmət və ehtiram, kiçiklərə qayğının özü də əxlaqi dəyərlərin nümunəsidir. Oxuduğunuz əsərlərdən nümunə gətirməklə insanlara edilən müxtəlif yardımların əxlaqi keyfiyyət olmasını əsaslandırın. Din insan təfəkkürünün məhsuludur. Dini ideyaların təbliğ olunduğu bütün kitablarda əsas təməl əxlaqi dəyərlərdir. Əxlaqi dəyərlərin isə daha çox qorunduğu və saxlandığı məkan ailədir. Bu baxımdan birgəyaşayış qaydalan insanları əxlaqi cəhətdən saflaşdıran ən önəmli ünsürdür. Din vasitəsilə insanların vəhdət halında yaşamasını və kollektivçiliyi, birgəyaşayışın insan üçün əhəmiyyətini öyrənirik. Əxlaq qaydaları insanların uzunmüddətli həyat təcrübəsindən qaynaqlanan davranış kodeksləridir*. “Nəyi etmək olar, nəyi etmək olmaz?” suallarına verilən cavablar hər bir xalqın milli əxlaqi ideyalarından doğan və mentaliteti təsdiq edən amillərdir. Böyüyən gənclik də istər dinlə, istər elmlə birgəyaşayışın faydalanın və əxlaqi dəyərlərin formalaşmasının mahiyyətini anlamalı və birgəyaşayış qaydalarına əməl etməlidir. 1. Xristianlıqda əxlaqi normalara münasibət bildirin. 2. İslam dinində əxlaqi normalara münasibət bildirin. 3. Ailəyə və yaxınlara hörmət, ehtiram və qayğıkeşliyin dini-əxlaqi dəyərlərə əsaslandığını izah edin. 4. Dində qadına, anaya hörmət əxlaqın bir hissəsidir fikrini faktlara əsasən şərh edin. * Kodeks — qanunların sistemə salınmış toplusu, məcəllə; digər bir mənası isə əxlaq, əqidə, görüş, adət normaları məcmusu. 1. SAĞLAM HƏYAT - SAĞLAM AİLƏ Sxemi necə tamamlamaq olar? Reproduktiv sağlamlığın qorunması nə üçün sağlam həyat tərzinin əsas şərti hesab olunur? Gənclərimizin təhsili, məşğulluğu, sağlamlığı daim dövlətin diqqət mərkəzindədir. Sağlamlığın şərtlərindən biri olan reproduktiv sağlamlıq yalnız tibbi anlayış olmayıb, eyni zamanda özündə sosial, mənəvi və psixoloji komponentləri birləşdirir. Reproduktiv sağlamlıq - insanın fiziki, mənəvi və sosial rifah halıdır. Gənclərin reproduktiv sağlamlığının qorunması dövlətin ən vacib, prioritet sahələrindəndir. Bu gün reproduktiv sağlamlıq qlobal məsələlərdən biri hesab olunur. Xüsusi ilə gənclərin ailə qurarkən rastlaşdığı çətinliklər, maddi və mənəvi ehtiyaclar, onların sosial müdafiəsi böyük həssaslıq tələb edir.
Hər birimiz tərbiyəni ailədə aldığımızdan gigiyenik tərbiyənin ilk təməli də məhz burada qoyulur. Bəzən gənc anaların buraxdıqları səhvlər müəyyən xoşagəlməz hallara səbəb olur. Uşaqların fiziki sağlamlığının bir qolu olan reproduktiv sağlamlığa laqeyd münasibət bir çox ağır xəstəliklərə və hətta sonsuzluğa səbəb olur.
Reproduktiv sağlamlığın qorunub saxlanması aşağıda göstərilən şərtlər daxilində mümkündür. Siz ömrünüzün ən gözəl çağını, yeniyetməlik dövrünü yaşayırsınız. Bu dövr bir tərəfdən arxayınçılıq, digər tərəfdən də inamsızlıq dövrüdür. Bu dövrün necə keçməsi sizin bu yeniliklərə hazırlığınızdan asılıdır. Reproduktiv sağlamlığın təməli uşaq yaşlarında qoyulur, yeniyetməlik dövründə güclü inkişaf edir və həyat boyu qorunub saxlanılır.
Yeniyetməlik dövründə qızların və oğlanların orqanizmində aşağıdakı ümümi dəyişikliklər baş verir: Boyda və çəkidə artım, əzələ sistemində inkişaf; Cinsi yetişkənlik; Səsin dəyişməsi (qızlarda nisbətən az); Dərinin piy vəzilərinin aktivliyi, bəzən sızanaqların əmələ gəlməsi; Qoltuqaltı tər vəzilərinin inkişafı. Cəmiyyətin sağlamlıq göstəricilərindən biri olan reproduktiv sağlamlığın qorunmamasını təhlükə hesab etmək olar. Çünki reproduktiv sağlamlığın qorunması baxımından vacib olan şərtlərə əməl olunmazsa, sağlam nəsillərin yaranması mümkün deyil.
sərbəst seçimi təmin edir, ailədə uşaqların sayını müəyyənləşdirir. Ailədə uşaqların miqdarı valideynlərin dini tərbiyəsi, həyat tərzi, təhsili, mümkün olan imkanlarından asılıdır. Zorakılığın olmaması - İnsanlar cinsindən asılı olmayaraq, bərabər hüquqlara malikdir. Ancaq çox vaxt qadınlarin hüquqlarının pozulma hallarının şahidi oluruq. Ailədə qadına qarşı zorakılıq tam dözülməzdir. Qadın ana, bacı, qız və ya həyat yoldaşıdır. Ailəsini xoşbəxt, övladlarının nəcib insanlar kimi böyüməsini istəyən hər bir kəs qadınlara dayaq olmalıdır. Cinslər arasında normal münasibət - əks cinslərə hörmətlə yanaşmaq, onlara dəyər verməyi, davranışda məsuliyyət hiss etməyi nəzərdə tutur. Yəni hər bir şəxs reproduktiv sağlamlığı təmin edən kompleks rifah hüququna malikdir.
sağlamlıq üçün vacib şərtlərdən biridir. CYYX-yə QİÇS, Herpes və s. bu kimi xəstəlikləri göstərmək olar. Xəstəliklər içərisində ən təhlükəlilərdən biri QİÇS-dir. O, insanın immun sistemini tədricən dağıdır və xəstənin ölümünə səbəb olur.
qidalanmaya verilən gigiyenik tələblərin, reproduktiv orqanlara qulluq etməyin kompleks vəhdətidir. Reproduktiv orqanlar, onların funksiyaları, onlara qulluq qaydaları haqqında məlumatsızlıq qarşısıalınmaz xəstəliklərə səbəb ola bilər. Çoxalma sistemi ifrazat sistemi ilə əlaqəli olduğuna görə onun gigiyenası vacibdir. Bu üzvlər təmiz saxlanılmadıqda onlarda başlayan infeksiyalar yayılaraq həm cinsiyyət orqanların, həm də ifrazat orqanlarını - böyrəkləri, sidik axarlarını, sidik kisəsini və sidik kanalını zədələyir, müxtəlif xəstəliklər törədir. Yüklə 373,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|