I. A. Axmedov, N. S. Saidxo‘jaeva

konsentratsiyasi
deyiladi.
Zararlangan obyekt yuzasidan 1 m uzoqlikda o‘lchangan doza quvvati radiatsiya 
darajasi deb ataladi. Fuqaro muhofazasi sistemasida dalada foydalaniladigan asboblar
soatlarda (R/s) yoki milli soatda (mR/s) berilgan. 
Nazorat savollari
: 
1. 
Radioaktiv bulut qanday zararlovchi omillarga bo‘linadi? 
2. 
Alfa zarrachalar hususiyatlarini aytib bering? 
3. 
Gamma-nurlantirish haqida ma’lumot bering? 
4. 
Kimyoviy elementlarning qanday turlari mavjud? 
5. 
Radioaktivlik turlarini aytib bering? 
6. 
Ionlantiruvchi nurlanish nima?
7. 
Ionlashtiruvchi va ionlashtirmaydigan korpuskulyar va elektromagnit 
nurlantirishlarga misollar keltiring?
 
8. 
Izotop va nuklid tushunchalarini solishtiring?
 
9. 
Radioizotoplar, radionuklidlar nima degani? Radioaktiv parchalanishning 
sababi nimada?
 
10. β- parchalanish va unung turlari?
 
11. Atom yadrolarining o‘z-o‘zidan bo‘linishining mohiyati nimada?
 
12. α-parchalanish qanday sodir bo’ladi?
 
13. α-nurlanishning xarakteristikalarini aytib bering? Uning xavfliligi qanday? 
14. Yarim 
parchalanishning 
jismoniy, 
biologik 
va 
samarali 
davri
tushunchalariga izox bering? 
15. Radioaktiv qatorlar nima? Misollar keltiring. 
16. Faollik(aktivlik) va uning o’lchov birliklari? 

---

38 
17. Sirtqi, hajmiy va solishtirma aktivlik nima? 
18. Yadroviy reaksiyalar nima degani? 
19. Yadroviy zanjirli reaksiyalarning paydo bo‘lish shartlari qanday? Bunda 
qancha energiya hosil bo‘ladi? 
20. Termoyadroviy reaksiyalar nima degani? 
21. Kirib boruvchi va ionlashtiruvchi qobiliyat deganda nima tushuniladi? U 
nimalarga bog‘liq? 
22. Radioaktivlik nima? Radioaktiv parchalanish qonuni qanday?
 
23. β-nurlantirishni hususiyatlarini α-nurlantirishniki bilan solishtiring. 
24. Qachon neytron nurlantirish paydo bo‘ladi? Neytron nurlantirishning kirib 
boruvchi va ionlashtiruvchi qobiliyati nimalarga bog‘liq? 
25. Rentgen γ-nurlantirishning tabiati, kirib boruvchi va ionlashtiruvchi 
qobiliyatini izoxlang. 
26. MAGATE agentligiga tushuncha bering? 
27. Qaysi xalqaro agentlikda “Texnik hamkorlik dasturi” ishlab chiqilgan? 
28. Radiatsiyaviy xavfsizlik to‘g‘risida qabul qilingan qonunning mohiyati va 
mazmuni qanday?
29. “Radiatsiyaviy xavfsizlik to‘g‘risidagi” qonun qachon qabul qilingan? 
30. Qonunning qaysi bo‘limida radiatsiyaviy xavfsizlikni ta’minlashning 
asosiy tamoyillari, fuqarolarning radiatsiyaviy xavfsizligini ta’minlashdagi 
huquq va majburiyatlari masalalariga oid ma’lumotlar berilgan? 
31. Qonunning 3- bo‘limida nimalar bayon etilgan? 
32. Radiatsiyaviy xavfsizlikni ta’minlash yo‘llari qonunning nechanchi 
moddasida ko‘rsatib o‘tilgan va ularni aytib bering? 
33. Qonunni buzgan rahbar – xodimlarga qanday choralar ko‘riladi? 

---

39