I bob. Globallashuvning nazariy va iqtisodiy asoslari
Jahon iqtisodiyotining globallashuvining tahdidlari
Yüklə 106,55 Kb.
|
| 2.3 Jahon iqtisodiyotining globallashuvining tahdidlari
Yuqorida qayd etib o’tganimizdek, jahon iqtisodiyotining globallashuvi turlicha talqin qilinmoqda bu jarayonga nafaqat olimlar, mutaxassislar va eksportlar, balki turli mamlakatlarning fuqarolari ham turlicha munosabat bildirmoqdalar. Globallashuv jarayonlari rivojlangan mamlakatlarda xayrixohlik bilan qabul qilinmoqda. Buning sababi shundaki, globallashuv jarayoning afzalliklari barcha mamlakatlarga teng taqsimlanmaydi shuning uchun globallashuvdan kim foyda ko’radi, degan savol munozaralarga sabab bo’layotgan masalalardan biri hisoblanadi. Globalizastiyani iqtisodiy tomondan qaraganda KMK yo uzluksiz globalizastiyalashishi, yo raqobat kurashi girdobida yo’q bo’lib ketishi kerak. Ko’p Millatli Korporastiyalar turli mamlakatlarning qiyosiy ustunliklaridan foydalanish hisobiga mutlaq ustunlikka erishmoqdalar 18 . Ular ko’p mehnat sarfini talab qiladigan jarayonlarni ishchi kuchi arzon bo’lgan joylarda, ishlab chiqarishning yuksak texnologiyalarga asoslangan qismini esa - malakali ishchi kuchiga va rivojlangan infratuzilmaga ega bo’lgan mamlakatlarda yo’lga qo’ymoqdalar. Tayyor mahsulot chiqaradigan korxonalar sotish bozorlari yaqinida va soliq stavkalari past bo’lgan mamlakatlarda o’z kapitallarini joylashtirilmoqda. Endilikda iqtisodiy taraqqiyotni 18 Абсолют устунлик - товар ишлаб чиqарувчи ишлаб чиqариш самарадорлигини ошириш, маh-сулот таннархини камайтириш hисобига эришадиган устунлик бўлиб, бунинг натижасида у маhсулотни раqиблар билан бир хил нархда сотганда hам qўшимча даромад олади; Qиёсий устунлик - товар ишлаб чиqарувчи маhсулот таннархи нисбатан пастлиги, ихтисослашув туфайли эришадиган устунлик. Давид Рикардо таърифлаб берган qиёсий устунлик qонуни халqаро савдо унинг иштирокчиларига купроq наф келтиришини кўрсатади. 24
o’laroq, asosan boshqa mamlakatlardan o’z hududiga boy investorlarni mumkin qadar ko’proq jalb qilishdan iborat bo’lib qolmoqda. Zamonaviy globallashuv jarayonlari eng avvalo sanoati rivojlangan mamlakatlar mavqeini mustahkamlab, ularga qo’shimcha afzalliklar beradi. XMT doirasida globallashuv jarayonining kengayishi past rivojlangan mamlakatlar mavqeini salbiy o’zgarishiga sabab bo’ladi, ularni globallashuv jarayonini sub’ektlariga emas, balki ob’ektlariga aylantirish mumkin. Demak, globallashuv jarayonlarining alohida mamlakatlar iqtisodyotiga ijobiy ta’sirining darajasi ushbu mamlakatlarning jahon iqtisodiyotida tutgan o’rniga bog’liq. Amalda afzalliklarning asosiy qismi boy davlatga yoki individlarga tegadi. Shuning uchun globalizastiya jarayonida rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlarning iqtisodiy xavfsizligini ta’minlash masalasini qo’yadi 19 . Globallashuv sharoitida markazlashtiruvchi kuchlarning markazlashishi bilan bog’liq buzg’inchilik ta’sir yuzaga chiqishi mumkin, bu mamlakat ichidagi an’anaviy aloqalarning uzilishiga, ijtimoiy muammolarning kuchayshiga, mazkur jamiyat uchun Yüklə 106,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|