Ia9 -fesil-1: 9 qxd

30. Tam ədədləri aşağıdakı şəkildə ekrana çıxaran proqram yazın:
0
1
0
2
1
0
3
2
1
0
4
3
2
1
0
5
4
3
2
1
0
MASSİVLƏR
31. Operatorlar ardıcıllığı yerinə yetirilərsə, 
p
və 
q
dəyişənləri hansı
qiymətləri alar?
for i  :=  1  to 10  do
for j  :=  1    to 5  do
A[i,j]  :=  i*j;
p  :=  0;
q  :=  0;
m  :=  2;
n  :=  5;
for k  :=  1  to 5  do begin
p:  =  p  +  A[m,k];
q  :=  q  +  A[n,k];
end;
Aşağıdakı proqram 10 elementdən ibarət birölçülü 
X 
massivinin ilk 5
elementini çıxışa verir. Proqramın necə icra olunduğunu yoxlayın.
program Print;
var i  :  Integer;
X  :  array[1..10]  of  Integer;
begin
32.
1.
PASCAL
proqramlaşdırma dili
71

---

for  i  :=  1  to 5  do
Write(X[i],  ‘  ’);
WriteLn; 
end.
Aşağıdakı proqram birölçülü massivdə müsbət və mənfi elementlərin
sayını hesablayıb çıxışa verir. Proqramın necə icra olunduğunu yoxlayın.
program Task33;
const Nmax  =  100;
type
TArr  =  array[1..Nmax]  of  integer;
var
A  :  Tarr;
procedure Solve;
var i,  n,  p  :  Integer;
begin
p  :=  0;
ReadLn(n);
for i  :=  1  to n  do  Read(A[i]); 
for i  :=  1  to n  do 
if A[i]  >=  0  then Inc(p); 
WriteLn(‘Müsbət  elementlərin  sayı  ’,  p);
WriteLn(‘Mənfi  elementlərin  sayı  ’,  n  -  p);
end;
begin
Solve;
end.
34. Verilmiş birölçülü massivdə sonuncu mənfi elementin nömrəsini tapan
proqram yazın.
35. Tam ədədlər massivi verilmişdir. Klaviaturadan daxil edilən 
q
və 
t
ədədlərinə görə massivin onlar arasında qalan elementlərinin cəmini tapın.
33.
72

---

36. Ölçüsü 
n
x 
m
olan 
A
massivini aşağıdakı qaydada doldurun: 
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
SƏTİRLƏR
Aşağıdakı proqram ASCII simvollarının sıra nömrəsini və simvolların
özlərini ekrana çıxarır. Proqramdakı 
k
dəyişənindən bir sətirdə 15 simvol vermək
üçün sayğac kimi istifadə olunur. Proqramın necə icra olunduğunu yoxlayın.
program Task37;
var i,  k  :  Integer;
begin
WriteLn(‘Simvolların  sıra  nömrəsinin  – 
i  də yişə ninin  qiymətinin  və  sim vol   la -
rın  özlərinin  ekrana  çıxa rıl ma sı’);
k  :=  0;
for i  :=  1  to 255  do begin
Write(i  :  4,  ‘  Simvol  ’,  Chr(i));
k  :=k  +  1;
if k  =  15  then  begin
WriteLn;
k  :=  0;
end;
end;
end.
37.
1.
PASCAL
proqramlaşdırma dili
73

---

Yazı qaydalarına görə mətndə vergüldən sonra həmişə boşluq qoyulur.
Aşağıdakı proqram mətndə bu tipli səhvləri tapıb düzəldir. Proqramın necə icra
olunduğunu yoxlayın.
program Task38;
var i  :  Integer;
s  :  string;
begin
WriteLn(‘Mətni  daxil  edin’);
ReadLn(s);
i  :=  1;
while i  <  Length(s)  do  begin
if (s[i]  =  ‘,’)  and  not(s[i+1]  =  ‘  ’) 
then Insert(‘  ’  s,  i+1);
i  :=i  +  1;
end;
WriteLn(s);
ReadLn;
end.
39. Əvvəlki məsələnin proqramını elə dəyişdirin ki, “!”, “?”, “.” simvolların-
dan sonra da uyğun səhvi düzəltsin.
40. Verilmiş sətirdə ən qısa və ən uzun sözü müəyyənləşdirən proqram yazın.
41. Sətirdə müəyyən hərfə (məsələn, “a”) neçə dəfə rast gəlindiyini hesablayan
proqram yazın.
38.
74

---

FAYLLAR
42. Diskdə “test.txt” adı ilə saxlanılan mətn faylı verilib:
123  17  25
256  80  5
89  56  234
123  123  123
81  11  11  11
Aşağıdakı proqramın icrasından sonra ekrana nə çıxarılacaq?
program Task42;
var f  :  text;
s  :  string;
n,  m  :  Integer;
c,  z  :  Char;
begin
Assign(f,  ‘test.txt’);
Reset(f);
ReadLn(f,  s);
ReadLn(f,  n);
Read(f,  m);
ReadLn(f,  c);
Read(f,  z);
Close(f);
WriteLn(‘s=’,  s);
WriteLn(‘n=’,  n);
WriteLn(‘m=’,  m);
WriteLn(‘c=’,  c);
WriteLn(‘z=’,  z);
ReadLn;
end.
1.
PASCAL
proqramlaşdırma dili
75

---

Tutaq ki, 
f
mətn faylı və 
st
sətri verilmişdir. Aşağıdakı proqram 
s
də -
yişəninin qiymətini 
f
faylının sətirlərində axtarır və hansı sətirdə tapırsa, həmin
sətri yeni 
g
faylına yazır.
program Task43;
var f,  g  :  text;
s,  st  :  string;
begin
WriteLn(‘Sətri  daxil  edin  ’);
ReadLn(s);
Assign(f,  ‘test.txt’);
Assign(g,  ‘test2.txt’);
Reset(f);
Rewrite(g);
while  not eof(f)  do  begin
ReadLn(f,  st);
if pos(s,  st)  <>  0  then  WriteLn(g,  st);
end;
close(f);
close(g);
ReadLn;
end.
44. Mətn faylı verilib. Bu faylın ən qısa sətirlərini yeni fayla yazın.
45. Verilmiş mətn faylında ən uzun sətri müəyyənləşdirən proqram yazın.
46. Şagirdlərin siyahısından ibarət mətn faylı verilib. Hər sətirdə bir şagirdin
soyadı və adı yazılıb. Bu faylı oxuyub ekrana çıxaran proqram yazın. 
43.
76

---