Ii-mühazirə: Kimyada atom-molekul təlimi

Oksidləşmə dərəcəsi: Ok/dər. – birləşmədə rabitə-i yaradan elektron cütünün daha yüksək elektromənfiliyə malik atoma bütünlükdə keçməsi şərti daxilində atom-da yaranan yükdür. Ok/dər. + , - və 0 qiymətlər ala bilir..məs: H₂⁺¹S^-2, H⁺Cl^-, Cl₂⁰. Ok/dər. Şərti qəbul olunmuş kəmiyyətdir. Elementin ən yüksək + oks.dər.-si dövri sistemdə həmin elementin yerləşdiyi qrupun № -nə = olur. Oks/dər.kəsr qiymətlər də ala bilər. Məs: maqnetitdə Fe₃O₄ dəmirin ok/dər. +8/3, KO₂-də (superoksiddə) isə -1/2-dir.
C^-3H₃ – C^-3H₃ , C^-3H₃ – C⁺³OOH , H₂C⁰=O , C⁺⁴F₄ və s. C-nun ok/dər.-si dəyişir.
STEXİOMETRİK QANUNLAR
Stexiometriya – kimyanın qarşılıqlı təsirdə olan maddələr arasında kütlə və həcm nisbət-ini öyrənən bölməsidir. (Stexiometriya – yunanca tərkib hissəsini ölçmək deməkdir). Stexiometriya aşağıdakı stexiometrik qanun-a əsaslanır: 1) Mad. kütləsinin saxlanması qanunu 2) Tərkibin sabitliyi qan-u 3) Həndəsi nisbətlər qan. 4) Ekvivalentlər qan. 5) Həcm nisbət-i qan. 6) Avoqadro qan. 7) Klapeyron- Mendeleyev tənliyi.
1.Maddə kütləsinin saxlanması qanunu.: bu qanunu 1748 ildə rus alimi M.V. Lomonosov tərəfindən nəzəri şəkildə kəşf edilib, 1756 ildə təcrübi olaraq sübut etmişdir. Reaksiya girən maddələrin kütləsi, reaksiya nəticəsində alınan maddələrin kütləsinə =dir.
2NaOH + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + 2H₂O
2·40=80 98 142 36
178 = 178
Kütlə (m) ilə enerji (E) arasında qarşılıqlı asılılığı A.Eynşteyn tənliyi ilə ifadə etmək olar.
∆E = c²·∆m (1)
∆E, ∆m – enerjinin və maddə kütləsinin dəyişməsidir. c – işığın vakuumdakı sürəti olub c=3·10¹⁰ sm/san-dir. Reaksiyaların çoxu istilik effekti ilə müşayiət olduğundan (∆E=0) (1) tənliyindən belə çıxır ki, reaksiya zamanı maddələrin kütlələri dəyişməlidir. Lakin mütənasiblik əmsalının qiyməti (c²=9·10²⁰ cm²/san²) böyük və reaksiyanın istilik effekti (∆E=80-1000 kC/mol) kiçik olduğundan, kütlənin dəyişməsini (∆m= 10^-8-10^-9q)
praktiki olaraq ölçmək qeyri-mümkündür. Ona görə də istilik effekti ilə müşayiət olunan reak-r üçün də mad. kütləsinin saxlanması qanunu doğrudur. Lakin mad. kütləsinin saxlan-ması qanunun mad. kütləsinin və enerjinin saxlanması və yaxud materiyanın saxlanması qanunu adlandırılması daha düzgün olardı.
2.