|
Ijtimoiy fanlarYalpi ichki mahsulotni hisoblash usullari
|
səhifə | 157/251 | tarix | 03.04.2023 | ölçüsü | 26,86 Mb. | | #104126 |
| Ijtimoiy fanlarYalpi ichki mahsulotni hisoblash usullari
Milliy mahsulotni hisoblashda milliy hisoblar tizimidan foydalaniladi. Milliy hisoblar tizimi (MHT) – bu barcha asosiy iqtisodiy jarayonlarni, takror ishlab chiqarish sharoitlari, jarayonlari va natijalarini tavsiflovchi o’zaro bog`liq makroiqtisodiy ko’rsatkichlar, tasniflar va guruhlar tizimi.
Ushbu milliy hisoblar tizimi asosida YaIM uch xil usul bilan hisoblanishi mumkin:
Birinchi usul – bu YaIMni hisoblashga qo’shilgan qiymatlar bo’yicha yondashuv. Bunda milliy iqtisodiyotning barcha tarmoqlari bo’yicha yaratilgan qo’shilgan qiymatlar qo’shib chiqiladi (YaIM tarmoq va ishlab chiqarishlar bo’yicha). Bu usul bilan hisoblangan YaIM alohida tarmoqlarning shu mahsulotini yaratishdagi o’rnini va hissasini aniqlash imkonini beradi.
Ikkinchi usul – bu YaIMni hisoblashga sarf-xarajatlar bo’yicha yondashuv.
Bunda mazkur yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot (xizmat)lar hajmini sotib olishga qilingan butun sarflar qo’shib chiqiladi. Milliy iqtisodiyotda ishlab chiqarilgan pirovard mahsulotlarni mamlakat ichida xo’jalikning uchta sub’ekti – uy xo’jaliklari, davlat, tadbirkorlar hamda tashqaridan chet ellik iste’molchilar sotib olishi mumkin.
Uy xo’jaliklarining iste’mol sarflari - bu kundalik ehtiyojdagi tovarlarga, xizmatlarga, uzoq muddat foydalaniladigan iste’mol buyumlariga va boshqalarga qilinadigan sarflardir.
Investision sarflar – tadbirkorlik sektorining asosiy kapitalni yalpi jamg`arishga qiladigan sarflaridir. Invectision capflap acocan uchta qicmdan ibopat: a) tadbipkoplap tomonidan mashina, yskuna va ctanoklapning bapcha xapidi; b) bapcha qupilishlap; v) zahipalapning o’zgapishi.
15-mavzu. Yalpi TALAB VA YaLPI TAKLIF
REJA:
1. Yalpi talab tushunchasi va uning hajmiga ta’sir qiluvchi omillar
2. Yalpi taklif tushunchasi.
3. Yalpi talab va yalpi taklif o’rtasidagi muvozanatlik
xamda uning uzgarishi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|