Ijtimoiy taraqqiyot sotsiologiyasi Ijtimoiy taraqqiyot tushunchasiga ta’rif bering. Sotsiologiyada ijtimoiy taraqqiyot

P.Sorokinning sotsiomadaniy o‘zgarishlar dinamikasi nazariyasiga ko‘ra:
1. Ijtimoiy voqelikning o‘zgarishi qonuniy holatga aylanadi.
2. Supersistemalar bir-biri bilan almashadi.
3. Hukmron bo‘lib turgan dunyoqarash boshqa dunyoqarashga o‘rnini bo‘shatib beradi.
4. Natijada jamiyatda taraqqiyot yuz beradi.
5. Ijtimoiy rivojlanish asosi islohot (reforma)lar bilan bog‘lanadi.
6. Ijtimoiy ehtiyojlar qondirilishi uchun sotsial jarayonlar boshqariladi.
7. Sotsial boshqaruv tizimi tartibga solinib, mukammallashib boradi.
Ijtimoiy rivojlanish sub’ektlarining maqsadga muvofiq faoliyati orqali ro‘y beradi. Anglangan ehtiyojlar – manfaatlar bu faoliyatni harakatlantiruvchi kuchlardir. Ijtimoiy ehtiyojlar va manfaatlar qondirilishi uchun sotsial jarayonlar boshqarilishi talab etiladi. Umumiy ma’noda boshqarish takomillashgan (biologik, texnik, sotsial) tizimlarning faolligini ta’minlash uchun ularning dastur va maqsadlarini amalga oshirishga xizmat qiladigan funksiyalardir. Sotsial boshqarish esa jamiyat muayyan tizimining tartib saqlanishi, mukammallashuvi va rivojlanishini ta’minlaydi. Sotsial boshqarish jarayonining asosiy bosqichlari quyidagilardan iboratdir: axborotni yig‘ish va uni qayta ishlash; uni analiz etish; taqsimlash; maqsadga erishishga qaratilgan qarorning ishlab chiqilishi; rejalashtirish; dasturlashtirish; loyihalashtirish ko‘rinishida umumiy qarorni bajarish uchun faoliyatni tashkil etadi; bu faoliyatni nazorat etish, kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo‘yish bilan birgalikda; faoliyat natijalari xaqidagi axborotni to‘plash va qayta ishlash.
3.Sotsial boshqarish jarayonining qanday bosqichlari mavjud?
Sotsial boshqarish jarayonining asosiy bosqichlari:
1.Axborot yig‘ish va uni qayta ishlash.
2.Uni analiz etish.
3.Taqsimlash.
4.Maqsadli qarorlar ishlab chiqish.
5.Rivojlantirish.
Dasturlashtirish.
Loyihalashtirish va faoliyatni tashkil etish.
Nazorat etish.
Kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo‘yish.
Faoliyat natijalari haqida axborot to‘plash va qayta ishlash.
Sotsial boshqarish ijtimoiy jarayonlarni bashorat qilish, oldindan ko‘ra bilishga asoslanadi. Boshorat kategoriyasi ikki ma’noda konkretlashadi: oldindan aytib berish (deskriptiv, ya’ni tavsiflash ma’nosida) va oldindan ko‘rsatma berish (preskriptiv, undov, amr, buyruq). Zotan, sotsial boshqarishning asosiy vazifasi kishilar sub’ektiv faoliyatining ob’ektiv qonuniyatlar talablariga muvofiq kelishiga erishish, bu qonuniyatlardan samarali foydalanishdir. Sotsial boshqarish, bu keng ma’noda ham nazariy, ham amaliy faoliyatni o‘z ichiga oladi.