İmran axundov
Yüklə 1,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
66 mərdlik, əzəmət, vüqar və məna, coşqunluq və mütəfəkkirlik Ələk- bərov yaradıcılığının əsasını təşkil edirdi. Onun ... yaratdığı Əlimər- dan ... öz dərin mündərəcəsi ilə diqqət mərkəzində dururdu” (1). Ə. Ələkbərovun ifasında Əlimərdan qorxmaz, başını hər vaxt dik tutan, məğrur bir insan idi. O, daim ədalətsizliyə qarşı mübarizə aparırdı. “Ə. Ələkbərov öz mənliyini, ləyaqəti və azadlığı uğrunda mü- barizə aparan mərd və qorxmaz Əlimərdan obrazını yaratmışdı” (2). Ə. Ələkbərovun ifasında Əlimərdan kəndli hərakatının başçısı olmaqla yanaşı, udeal bir qəhrəman idi. 1944-cü il mart ayının 28-də Səftər Turabovun quruluşunda Cəfər Cabbarlının “1905-ci ildə” pyesi tamaşaya qoyuldu və inqilabçı fəhlə Eyvaz obrazını Ə. Ələkbərov ifa etdi. Onun yaratdığı Eyvaz sadə, odlu səslə danışan, sərrast baxışlı bir gənc idi. “Müxtəlif xarakterli rolları eyni sənətkarlıq səviyyəsində ifa edə bilməsi göstərirdi ki, Ə. Ələkbərov çox cəhətli istedada malik olan geniş diapazonlu artistdir. “1905-ci ildə” tamaşasında Ə. Ələk- bərov üç müxtəlif xarakterli obrazı yaratması bunu bir daha təsdiq etdi. Sadə Bakı fəhləsi, mətin inqilabçı Eyvaz, fitnəkar və təkəbbür- lü çar qubernatoru və kobud, yekəbaş Əmiraslan Salamov-bu üç surət arasında nə qədər dərin, əsaslı fərq var! Buna baxmayaraq, Ə. Ələkbərov bu obrazların hər birinin özünə məxsus xüsusiyyətlərini göstərmək üçün incə vasitələr axtarıb tapmışdır... Onun Eyvaz obrazı birinci dəfə səhnəyə çıxan kimi (“hə, ana, araba hazırdır, daha dayanma!..”) öz sadəliyi və səmimiyyəti ilə tamaşaçıları valeh edir. Ələkbərovun ifasında Eyvaz inqilabın tam qələbəsinə möhkəm inanan, fəhlə və kəndliləri səbrlə başa salan, sinfi düşmənləri isə sərt və amansız surətdə ifşa edən həqiqi qəhrəmandır. O, zirək və fərasətlidir, onun ən sərt və çevik hərəkətlərində belə, düşmənin bütün hiylələrini başa düşən təcrübəli bir inqilabçının daxili təmkinliyi, ağır təbiəti özünü göstərir” (21). Eyvaz-Ələkbərov böyük nailiyyətlər uğrunda çarpışan bir gənc idi. Aktyor Eyvazı sənətkarlıqla yaradırdı. O, inqilabçı Eyvazı çox təbii şəkildə tamaşaçılara təqdim edirdi. 67 “Bakı fəhləsi Eyvaz inqilab hərəkatının önündə gedən, dostu- nu və düşmənini artıq yaxşı tanıyan, xalqlar dostluğu uğrunda, fəhlə sinfinin azadlığı yolunda çar mütləqiyyəti və yerli kapitalistlərlə mübarizə aparan bir inqilabçıdır. Eyvazın-Ələkbərovun səhnə həya- tında bu siyasi mövqe, inqilabi şüur aşkar görünürdü” (22). Ə. Ələkbərov Eyvazın məhkəmə səhnəsini xüsusi bacarıqla ifa edirdi. O, Eyvazın bütün daxilini tamaşaçılara var qüvvəsi ilə göstərməyə çalışırdı: “-Mən düşmənəm, mən düşmənəm sizin qan içində üzən təxtü-tacınıza! Mən düşmənəm sizin insan əti yeyən iki- başlı qartalınıza! Mən düşmənəm sizin süngü və pulemyot üstündə duran hökmranlığınıza! Mən düşmənəm sizin ikiüzlü qanlı məhkə- mələrinizə! Bu gün bir məni asmaqla siz özünüzü tarixin amansız səhifəsindən poza bilməyəcəksiniz. Mən əzdiyiniz milyonlardan biriyəm. Bu gün deyilsə sabah o milyonlar torpaqdan baş qaldıracaq və sizin qanlı təxtü-tacınızı başınıza çevirəcəkdir. Mən buna öz varlığım kimi inanıram” (C. Cabbarlı, “Əsərləri”, (IV ciliddə), 2 cild, Bakı, Yazıçı, 1983, s. 286). Eyvazın bu məşhur monoloqunu daxili hərarətlə söyləyən Ə. Ələkbərov nə qədər igid və cəsur görünürdü. “Tamaşanın yeni cəhətlərindən biri də o idi ki, bu quruluşda Eyvaz rolunda Ə. Ələkbərov çıxış edirdi... Aktyor Eyvaz üçün la- zım olan boyaları, cizgiləri tapa bilirdi: onun yaratdığı Eyvaz inqi- lab əsgəri, mətin və sərt bir insan mücəssəməsi təsiri bağışlayırdı” (12). Ə. Ələkbərovun yaradıcılıq məhsulu olan Eyvaz həqiqət uğ- runda gizli iş aparan bir insan idi. O, zəhmətkeş və sadə insanların təfəkkürünün necə inkişaf etdiyini azadlıq uğrunda mübarizə apardığını dəstəkləyirdi. “Ələkbərovun Eyvazı haqsızlığa və özbaşınalığına qarşı barışmaz olan mübariz bir inqilabçı idi” (2). Fəhlələri mübarizəyə səsləyən Eyvaz-Ələkbərov azad həyat qurmaq naminə çalışırdı. A. Axundov “Azərbaycan gəncləri” qəzetində (09.03.1962) yazır ki; “Cəfər Cabbarlının “1905-ci ildə” pyesində Eyvaz, general 68 qubernator, Salamov kimi əqidəsi, dünyagörünüşü, təbiəti etibarı ilə bir-birinə zidd olan obrazları zəngin boyalarla, özünə məxsus sənət- karlıqla yaradan Ələsgər Ələkbərovun aktyorluq istedadı yüksək qiymətləndirilir. Sadə Bakı fəhləsi, mətin inqilabçı Eyvaz, fitnəkar və təkəb- bürlü çar qubernatoru, kobud və yekəbaş Əmiraslan Salamov-se- vimli aktyor Ələsgər Ələkbərovun eyni əsərdə yaratdığı bu üç müx- təlif obraz teatr tariximizi ziynətləndirən ölməz sənət inciləridir”. Ə. Ələkbərov Eyvazı A. M. Şərifzadə, Ü. Rəcəb, M. Sənani- dən sonra yaradaraq mətin, mübariz bir inqilabcı kimi tamaşaçıya sevdirə bilmişdir. 1944-cü il oktyabr ayının 8-də Ə. Ələkbərov Tur qardaşları və Lev Şeyninin “Gizli döyüş” əsərində (tərcümə M. Rəfili, rej. Ə. Şərifov) polkovnik Zorin obrazını səhnədə canlandırdı. “Aktyor oyunlarının bitkinliyi baxımından Ələsgər Ələkbəro- vun (Zorin), Rza Əfqanlının (Petreneski) ... ifaları daha sanballı, daha real təsir bağışlayırdı” (26). Ə. Ələkbərov sənəti əsas etibari ilə H. Ərəblinski və A. M. Şərifzadə məktəbinə mənsubdur. Demək olar ki, onların yar- dıcılıqlarının bir qoludur. Ə. Ələkbərovun faciə aktyoru kimi yetişməsində bu iki görkəmli sənətkarların rolu əvəzsizdir. Onun ifasında H. Ərəblinski və A. M. Şərifzadə sənətinin detalları vardır. Ə. Ələkbərov bu nəhəng sənətkarlardan öyrənməklə, onları təkrar etməyərək öz yolunu, öz cığırını tapmışdır. Ə. Ələkbərov çalışırdı ki, səhnədə canlandırdığı obrazlar tamaşaçıları düşün- dürsün, onlarda xoş hisslər yaratsın. 1945-ci il may ayının 3-də S. Turabovun və Əliheydər Ələk- bərovun quruluşunda Zeynal Xəlilin “Qatır Məmməd” mənzum dramı tamaşaçılara təqdim olundu. Bu tamaşada Ə. Ələkbərov baş rolu, xalq qəhrəmanının obrazını Qatır Məmmədi ifa edirdi. Ə. Ələkbərovun yaratdığı Qatır Məmməd zülmə, istismara qarşı mübariz olan xalq qəhrəmanı idi. Kənd camaatı zillət içərisində yaşayır. Bəylər, ağalar kənd- liləri incidir, təhqir edir, az-çox qazandıqlarını əllərindən alırdılar. Yüklə 1,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|