İmran axundov
Yüklə 1,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
69 Belə ağır zamanda Qatır Məmməd-Ələkbərov sürgündən qayıdıb, artıq boğaza yığılmış kəndliləri başına toplayıb mübarizə edirdi. “Azərbaycanda kəndli hərəkatını və bu hərəkatın görkəmli nümayəndələrindən birinin, bəy və xanlara qarşı mübarizələrdə şöh- rətilə xalqın məhəbbətini qazanan Qatır Məmmədin (Ə. Ələkbərov) həyatını realistik boyalarla təsvir edən “Qatır Məmməd” vətənpər- vərlik ideyaları tərənnüm edərək tamaşaçılarda vətənə, onun qəh- rəman keçmişinə məhəbbət, düşmənlərinə nifrət hissləri tərbiyə edirdi” (6). Ə. Ələkbərovun yaratdığı Qatır Məmməd həyatını sürgündə və döyüşlərdə keçirən bir insan idi. Onun ifasında Məmməd özünü heç vaxt xalqdan ayırmayan, gücünü xalqın birliyində görən qəhrə- man idi. “Ələkbərov Qatır Məmmədi illərlə sürgündə qalmış, rus inqi- labçılarının böyük inqilabi təcrübəsini öyrənmiş... bir partizan baş- çısı kimi təsvir edirdi” (21). Ə. Ələkbərov Qatır Məmmədi dolğun ifa etməklə tamaşa- çılara bu xalq qəhrəmanına qarşı böyük məhəbbət oyadırdı. “Ələkbərov polkovnik Zorin ... Qatır Məmməd ... kimi rol- larda çıxış edərək, vətənpərvərlik, qəhrəmanlıq, mərdlik və çəsurluq hisslərini canlandırmış, tamaşaçılara nəcib hisslər aşılamışdır” (1). 1945-ci il noyabr ayının 7-də Məhərrəm Haşımov və Əlihey- dər Ələkbərovun quruluşunda tamaşaya qoyulan S. Vurğunun “İn- san” mənzum dramında Ələsgər Ələkbərov flocof Şahbaz rolunu ifa etdi. Əsərin baş qəhrəmanı olan flosof Şahbaz-Ələkbərov mühari- bələrə nifrət edərək, “-Qalib gələcəkmi cahanda kamal?” sualına ca- vab axtaran bir kitab yazırdı. Flosof Şahbaz-Ələkbərov dost-tanışla- rının, fikir və düşüncələrini ümumiləşdirərək, od içində də bəşəriy- yətə həyat verən problem haqqında fikirləşirdi. Ə. Ələkbərov Şah- bazı müasir həyatla ayaqlaşan alim kimi yaratmışdır. Şahbazın simasında aktyor onu düşüncəli, müxtəlif qlobal məsələləri həll edən böyük şəxsiyyət kimi ifa edirdi. 70 1946-cı il iyul ayının 25-də Ə. Şərifovun quruluşunda A. Şai- qin “Nüşabə” mənzum dramı tamaşaya qoyuldu. Bu əsərdə İsgəndər obrazı Ə. Ələkbərova tapşırıldı. Aktyorun ifasında İsgəndər mərd, qorxmaz bir sərkərdə, dövlət xadimi idi. “Ələsgər Ələkbərov (İsgəndər), M. Davudova və Fatma Qədri (Nüşabə), S. Ruhulla (pəhləvan Uluc), Əli Qurbanov (Ərəstu) yarat- dıqları inandırıcı xarakter vasitəsilə tamaşanın ideyasını aydın ifadə edirdilər” (16). Ələsgər Ələkbərovun qəhrəmanları dərin intellektə malik xarakterlərdir. Onun ifa etdiyi zəngin obrazlar tamaşaçını düşündü- rən böyük təsir gücünə malik qəhrəmanlardır. Tamaşaçılar bu mü- kəmməl obrazların təsiri ilə düşünürdülər, həyat hadisələrini dərk edirdilər. 1946-cı ildə qüdrətli səhnə ustası Ə. Ələkbərov “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordenı ilə təltif olunmuşdur. 1947-ci il noyabr ayının 7-də A. İsgəndərovun quruluşunda Ə. Məmmədxanlının “Şərqin səhəri” əsərinə səhnə həyatı verilir və Orconikidze obrazını tamaşaçılara Ə. Ələkbərov təqdim etdi. Tamaşada Orconikidze yalnız bir səhnədə görünürdü. Ə. Ələkbərov bu kiçik rolu tamaşacı yaddaşında saxlaya bilmişdir. “...Əfqanlı (Fərhad), Sidqi Ruhulla (Ağalarov) ... ilə birlikdə Azərbaycan səhnəsində ilk dəfə olaraq S. Orconikidzenin surətini yaradan Ə. Ələkbərov ... böyük əmək sərf etmiş, öz düşünülmüş və mənalı oyunları ilə tamaşada vahid bir ansamblın, üslubu vəhdətin əmələ gəlməsinə yardım göstərmişlər” (6). “Zəhmətkeşlərin azadlığı işində mətinlik göstərən, ağıllı, dü- şüncəli, öz əqidəsindən dönməz Orconikidzenin xarakterik keyfiy- yətlərini Ələkbərov sənətkarlıqla yaradır və tamaşaçılarda ruh yük- səkliyi oyadırdı” (1). Orconikidze obrazı ilə Ə. Ələkbərov tamaşaçılara qəhrəman- lıq, vətənpərvərlik və mübariz ruh aşılayırdı. 1948-ci il aprel ayının 4-də M. Məmmədovun quruluşunda A. Fadeyevin “Gənc qvardiya” əsəri tamaşaya qoyuldu (əsəri Qleb Qrakov səhnələşdirib və T. Əyyubov tərcümə etmişdir). Burada 71 aktyorun yaratdığı Matvey Şulqa obrazı güclü təsirə malik səhnə qəhrəmanı idi. Ə. Ələkbərovun həbsxana səhnəsindəki ifası tamaşa- çıda çox böyük təsir yaradırdı. O, Matvey Şulqanı tam düşünülmüş və inandırıcı şəkildə yaratmağa müvəffəq olmuşdur. 1948-ci il dekabr ayının 11-də A. İsgəndərovun quruluşunda İ. Əfəndiyevin “Bahar suları” pyesi səhnəyə qoyuldu və kolxoz sədri Alxan rolunu Ələsgər Ələkbərov uğurla ifa etdi. Ə. Ələkbərovun yaratdığı Alxan təcrübəli, bacarıqlı, öz mənli- yini hər şeydən uca tutan, dünya görmüş insan idi. “Kommunist” qəzeti (18.12.1948) yazır ki; “Ələkbərov qoca Alxan rolunda orijinal və maraqlıdır. Onun ifasında ... böyük və- tənpərvərin və mehriban bir atanın əzəmətli siması canlanır. Bu, ar- tistin öz vəzifəsinə ciddi və dərin bir məsuliyyət hissi ilə yanaşdı- ğını göstərir”. Ə. Ələkbərovun Alxanı tamaşada geniş yer tutan bir obrazdır. O, tamaşanın bütün səhnələrində görünürdü. Sədrlikdən əl çəkən Alxan-Ələkbərov daha gərgin işləyir, öz köməyini heç kəsdən əsirgəmirdi. M. Arif “İnqilab və mədəniyyət” jurnalında (1949, №3) yazır ki; “Ə. Ələkbərov Alxan surətini böyük məharətlə oynayır. Onun hər bir hərəkəti, ifadəsi düşünülmüşdür ... biz qarşımızda, doğrudan da ... təmiz qəlbli, bacarıqlı və namuslu bir qoca görürük. Mahir artist ayrı-ayrı səhnələrdəki mürəkkəb əhvali-ruhiyyələri və həya- canları təsirli və inandırıcı verir”. Alxan-Ələkbərovun bir çox səhnələri tamaşacıda güclü təsir yaradırdı. Bunlardan biri də Uğurla görüşdüyü səhnədir. Burada Alxan-Ələkbərov ordudan yeni gəlmiş Uğurla söhbət etdikdən son- ra belə qənaətə gəlir ki, onu ancaq o əvəz edə bilər. “-Savadım azdır, başa düş! Elmim yoxdur! Neçə dəfə bu camaata demişəm ki, daha mənim vaxtım keçib, qocalmışam. Gəlin bu elmli oğlanlardan birini keçirdək sədrliyə. Sözümə baxmırlar ki, baxmırlar” (İ. Əfəndiyev, Əsərləri, (VI cilddə), 2 cild, Bakı, Yazıcı, 1984, səh. 182). Burdan görünür ki, Alxan-Ələkbərov xalqın mənafeyini öz şəxsi mənafeyindən uca tutan böyük bir insandır. Yüklə 1,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|