İmran axundov
Yüklə 1,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
11 Ə. Ələkbərovun istedadını hiss edən Bakı Türk İşçi Teatrının rəhbərliyi onu aktyor heyətinə qəbul edir. “1928-1929-cu il mövsümündə Ələsgərin yaradıcılıq həya- tında yeni bir səhifə başlandı. Rejissor A. Ridal V. Kirşonun “Qızıl trenlər” (“Relsı qudyat”) əsərində Ələsgərə Andryan Andryanıç ro- lunu tapşırdı. Əvvəlcə bu Ələsgəri qətiyyən sevindirmədi. Cünki Andryanıç Ələsgərdən nisbətən üç dəfə yaşlı idi. Lakin aktyor get- dikcə rola alışdı. Ömrünün çox hissəsini əzab-əziyyətlə keçirən qoca Andryan yeni həyat naminə bir an belə rahatlıq bilmədən çalışmaqla bərabər, vaxtını boş keçirən və ictimai əmək normalarına etinasız yanaşan tənbəllərə, səhlənkarlara qarşı qəzəbli və amansız idi. İşgüzar Andr- yan Andryanıç həm də xeyirxah, təmizqəlbli və zəhmət adamlarına qayğıkeşliklə yanaşan, gənc ... bir insan kimi diqqəti cəlb edirdi. Ələsgər obrazın bu kerfiyyətlərini səhnədə canlandırmağa nail olmuşdur” (2). 1929-1932-ci illərdə Ə. Ələkbərov Bakı Türk İşçi Teatrında J. B. Molyerin “Cancur Səməd” (“Yalançı xəstə”) komediyasında Cancur Səməd, V. Kirşonun “Küləklər şəhəri” ndə Karyagin, P. Ro- manovun “Zəlzələ” əsərində Yaraşıq, Q. Pavlovun “Cin tanrısı”nda dəftərxana müdiri Bab Bedjerton, V. Hüqonun “Noturdam kil- səsi”ndə ikinci carcı, Ə. H. Hamidin “Hind qızı” əsərində ser Bortel, A. Qlebovun “İncə” pyesində (“İnqa”) Səlim, S. Bağdasaryanın “Qanlı səhra” əsərində Baba, S. Rüstəmin və H. Nəzərlinin “Yanğın” komediyasında Əhmədəli, H. Nəzərlinin “Yollar” pyesində müsavat əsgəri, H. İsmayılovun və Əb. Fövzinin “Gizli əl” əsərində obkom sədri Rəcəbov, S. Hüseynin “Gölgə” dramında qolcomaq Hacı Zəki və başqa müvəffəqiyyətli səhnə obrazları yaratmışdır. 1929-cu ildə J.B. Molyerin “Cancur Səməd” komediyası Aleksandr İvanovun quruluşunda tamaşaya qoyuldu və Cancur Sə- məd obrazını Ələsgər Ələkbərov canlandırdı. Ə. Ələkbərovun yüksək aktyorluq bacarığı getdikcə artırdı və əsas rolları ifa etmək imkanı yarandı. Cancur Səməd rolunu Ə. Ələk- bərovdan əvvəl böyük sənətkarımız Kazım Ziya ifa etmişdir. 12 “Kazım Ziyadan sonra bu rolu ifa edən Ələkbərov zahiri görkəmdən məharətlə istifadə etmışdir. Cancur Səməd-Ələkbərov köklükdən tərpənə bilmirdi. Kəsafət onu basmışdır. Aktyor obrazın bu xüsusiyyətini daha qabarıq göstərmək üçün şişman bir görkəm almışdır. Onun enlibalaqlı şalvarı, qırmızı topa saqqalı da ümumi görkəmi ilə ahəngdar surətdə bağlı idi. Bununla Ələkbərov Cancur Səmədin zəhmətdən uzaq olan tüfeyli təbiətini ifşa edir, onu bəsləyən mühitə nifrət oyadırdı” (2). Bu məşhur komediya N. Nuriyev tərəfindən tərcümə edilmiş, hadisələr azərbaycanlaşmış, surətlərin adları dəyişdirilmişdir. Tamaşada var-dövlət sahibi Cancur Səməd-Ələkbərov düşün- cəsiz və xəsisdir, dayaz düşüncəsilə əlaqədar onun düşdüyü hala ta- maşaçı gülürdü. Aktyor yaratdığı obrazın vəziyyətini dərindən dərk edərək onu xarakterik boyalarla açırdı. 1929-cu ilin payızında rejissor Aleksandr İvanov böyük türk nasiri və dramaturqu Əbdülhəq Hamidin “Hind qızı” faciəsini Əhməd Cavadın tərcüməsində tamaşaya qoydu. İlk tamaşa dekabrın 17-də göstərildi. ““Hind qızı” tamaşası teatrın güclü aktyor ansamblının sənət qələbəsi qazandığı əsərlərdən oldu. Tamaşada bir-birindən müvəf- fəqiyyətli aktyor oyunları əsərə monimental təsir gücü, bədii tamlıq, ideoloji aydınlıq vermışdir” (28). Ə. Ələkbərov “Hind qızı” əsərlində əyalət hakimi, polkovnik ser Bortel obrazını çox yüksək sənətkarlıqla ifa etmişdir. O, ingilis müstəmləkəçisi ser Bortelin qəddarlığını, daxili eybəcərliyini aç- maqla son dərəcə böyük, dramatik ampulaya malik olduğunu sübut etdi. Ser Bortel-Ələkbərov sakit görünməsinə baxmayaraq, içəri- sində gizlənmiş vəhşi təbiətini məharətlə tamaşaçılara göstərirdi. “... Ə. Ələkbərov ser Bortel kimi məhsul və çətin bir rolda çıxış edirdi. Ələsgərin 19 yaşlı olmasına baxmayaraq, onun hündür boyu, enli kürəyi, iri sifəti, qızğın temperamenti, gur səsi ser Bortel rolunu müvəffəqiyyətlə oynadığına ümid verirdi... Bortelin-Ələkbə- rovun ətrafındakı sadə insanlara son dərəcə laqeyd bir münasibət bəsləməsi tamaşaçını hiddətləndirir, nifrət və qəzəb doğururdu. 13 Onun gözlərində parıldayan talançılıq ehtirası sifətindəki saxta ifa- dələri silib aparırdı. Bortel-Ələkbərov səhnədə tək qalanda açıq gözlərini yavaş-yavaş qıyıb, bürüşmüş barmaqlarını və əyri biləyini sinəsinə sıxaraq kəskin nəzərlərlə ətrafı seyr edir və surətli adımlar- la səhnədən çıxırdı. Bununla da Ələkbərov başqa xalqın var-dövləti- ni talan etməkdə mahir və böyük bir təçrübəyə malik qəddar Bortelin daxili eybəcərliyini ifadəli cizgilərlə göstərir və ifşa edirdi” (2). “Ə. Ələkbərov qubernator ser Bortel rolunda tipik bir ingilis müstəm- ləkəçisi obrazını yaratmışdır. Gənc ar- tist, ser Bortelin simasında, zəif və ge- ridə qalmış xalqları insan hesab etmə- yən, onların qanını soran yırtıcı impe- rialistlərin tipik xüsusiyyətlərini yaxşı ümumiləşdirmışdir. Ser Bortelin çatıl- mış qaşları, böyük bir narazılıq ifadə edərək büzülmüş dodaqları, hind kənd- lilərinə bir ikrah hissi ilə baxan sərt gözləri tamaşaçılara aydın göstərirdi ki, o, “ali irqə” mənsub olması ilə öz “yüksək mədəniyyəti” ilə lovğalanan bir müstəmləkəçidir. Artist lovğa imperialistin yırtıcılığını onun hər bir hərəkətində, mimikasında, səsində və tələffüzündə belə açıb gös- tərirdi. Qubernator kəndlilərlə danışarkən quduz bir köpəyə çevrilib, hürüyirdü. Yoxsul hindlilərin döyülməsi səhnəsində ser Bortel zəif, aciz adamlara ruhi və cismani işgəncə verməkdən zövq alan qəddar bir cəllad olduğunu xüsusilə aydın göstərirdi. Lakin Ələkbərovun ser Borteli sakit halda da hətta şən göründüyü anlarda da özünü ifşa edirdi: onun gözlərində həmişə sərt, soyuq bir ifadə, insana nifrət hissinin tutqun ifadəsi görünürdü” (21). “Bakinski raboçi” qəzeti (22.12.1929) yazır ki; “Gənc aktyor Ələkbərovun axır vaxtlar çox irəli getdiyini qeyd etməliyik. Ələkbə- Ə.Ələkbərov – ser Bortel rolunda Yüklə 1,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|