İmran axundov
Yüklə 2,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
25 nov-Vidadi; Rza Əfqanlı-Eldar; So- na Hacıyeva-Gülnar və s. rolları ifa edirdilər. Bu tamaşada B. Şəkin- skaya Tamara rolunda çıxış etdi. Aktrisanın ifasında Gürcü qızı Tamara öz mərdliyi ilə kişilərdən fərqlənmirdi. Biz tamaşa vaxtı Ta- mara ilə beşinci şəkildə tanış olu- ruq. İran hökmdarı Ağa Məhəmməd şah Qacar tərəfindən əsr alınan gür- cü qızı Tamara-Şəkinskayanın kə- dərli halda mahnı oxuması tamaşa- çıları sarsıdırdı. Əsərdə Tamara epi- zodik roldur. Lakin Barat xanım bö- yük rus aktyoru, rejissoru, teatr nəzəriyyəçisi, SSRİ xalq artisti K. S. Stanislavskinin dediyi kimi “ro- lun böyüyü-kiçiyi yoxdur, aktyorun var” sözlərinə əsaslanaraq bu obrazı tamaşaçı yaddaşına həkk edə bilmişdir. Barat xanım xatirələrində yazır; “1939-cu ildə Əzizbəyov adına Dövlət Dram Teatrında işlədiyim vaxt, çox çətinliklə anamı Səməd Vurğunun “Vaqif” pyesinin tamaşasına apardım. Tamaşada gürcü qızı Tamaranı mən oynayırdım. Evə qayıtdıq. Anamın qanı qara idi. Soruşdum: -Hə, ana, nə oldu, yenə xoşuna gəlmədim? Dedi ki, yox! Fatma Qədri, Sona xanım yar-yaraşıqlı, Qarabağ paltarında... baxanda adam fərəhlənir. Amma sən? Əlinə tüfəng alıb, düşmüsən kişilərin dalınca”. 1938-ci il də Mirzə İbrahimov “Həyat” pyesindən sonra İspa- niyada baş verən hadisələr əsasında “Madrid” pyesini yazıb, tamam- ladı. Bu əsərdə hadisələr 1935-1936-cı illərdə İspaniyada cərəyan edirdi. B.Şəkinskaya – Tamara rolunda 26 1938-ci il noyabr ayının 29-da Rza Təhmasibin quruluşunda “Madrid” tamaşası ilk dəfə göstərildi. Bu tamaşada Barat xanım Aida obrazını son dərəcə gözəl ifa etdi. C. Cəfərov yazır ki; “... romantik təbiətli Aidanın ideya yüksəlişini inandırıcı şəkildə göstərən Barat Şəkinskaya idi”. A. İsmayılova (1977) yazır ki; “Öz səadətini xalqın səadətinə bağış- lamış, ağıllı, cəsur, ispan qızı Aida B. Şəkinskayanın ifasında sayıq bir vətənpərvər, vətənin düşmənlərinə qarşı amansız bir döyüşçü idi. Aida- B. Şəkinskaya üçün vətən də, xalq da müqəddəsdi. Bu rol üzərində işlərkən aktrisa öz tamaşaçılarına vətənpərvərlik hisslərini aşılamaq, gəncləri vətənin şərəfini qorumaq üçün səfərbər etmək məqsədi daşı- yırdı”. Bu tamaşada aktrisanın yarat- dığı Aida üzün müddət tamaşaçı qəl- bində dərin iz buraxmışdı. V. Hacıoğlu (“Ədəbiyyat qə- zeti”, 27.10.1938) B. Şəkinskayanın ifasın yüksək qiymət verərək yazır ki; “... böyük məsuliyyəti, Karlosa olan məhəbbətini vətənə olan məhəbbətlə birləşdirib vətən uğrunda adi bir döyüşçü kimi qorxmadan çarpışmasındadır”. Barat Şəkinskaya səhnədə bir sıra dərin məzmunlu obrazlar yaradan sənətkar olmaqdan başqa, kollektivədə böyük qayğı gös- tərən, onların müvəffəqiyyətinə sevinən bir insan idi. Aktrisa yaradıcılığında ciddi axtarışlar apardığı bir dövrdə, camaat arasında çaxnaşma başlandı. Represiyanın sədası teatra da gəlib çıxdı. Hər yerdə olduğu kimi müqəddəs məbədgah sayılan teatrda da “xalq düşmənləri”ni axtarırdılar və nəhayət “tapdılarda”. B.Şəkinskaya – Aida rolunda 27 IV FƏSİL AKTRİSA REPRESSİYA İLLƏRİNDƏ Faciələrlə bol olan 1937-1938-ci illər XX əsrdə xüsusi mərhə- lə təşkil edir. Bu illərdə xalqın düşünən beyinlərini şəxsiyyətə pə- rəstişin qurbanı etdilər. Hər yerdə olduğu kimi teatrda da “xalq düş- mənləri”ni axtarırdılar... Mən teatrda baş vermiş repressiyanı nə qədər məzmunlu qələmə alsam Barat Şəkinskayanın yazdığı kimi ifadə etməyə aciz olaram. Ona görə də aktrisanın 1989-cu il sentyabr ayının 15-də “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində nəşr olunmuş müsahibəsinin bəzi yerlərini burda verməyi lazım bilirəm. “Əvvəl tanınmış inqilabçıları, siyasi xadimləri həbs etməyə başladılar. Onların arasında şəxsən mənim tanıdığım adamlar da az deyildi. İncəsənət işçiləri idarəsinin rəisi Ruhulla Axundov, Bakıda- kı dram teatrının direktoru Əli Kərimov da həbs olunanlar arasında idi. Hamının bir-birinə baxışından bir ifadə oxunurdu: Döğurdanmı onlar xalq düşmənidirlər? Şəxsən mənim yaxşı tanıdığım Hüseyn Cavid və məktəb müəllimim Əhməd Cavadı da tutdular (Ə. Cavadın tərcüməsində Kirovabad (indiki Gəncə-İ.A.) teatrında “Otello” tamaşasında Dezdemona rolunda məşq etmişdim). Getdikcə şübhə hissi də artmağa başlayırdı. ... Bir gün “Pəri cadu”nun məşqi gedirdi. Mən Pəri polunda, Abbas Mirzə Şərifzadə Qurban, Panfiliya Tanailidi Cadugər rolunda çıxış edirdi. Məşq zamanı turuppa müdiri Fərəc Süheyli gəlib bildir- di ki, sabah böyük salonda iclas olacaq. Vacib məsələ var. Mən bu məsələni evdə danışanda Şəmsi dedi ki, bu heç yaxşı işə oxşamır (o vaxt Şəmsi Bədəlbəyli ilə Barat Şəkinskaya yeni ailə həyatı qur- muşdular). Allah camaatı xətadan uzaq eləsin. 28 Səhəri gün saat 10-da iclas başladı. Əli Kərimovun yerinə Süleyman Rüstəm teatra direktor təyin olunmuşdur. Direktor müa- vini Səid Rüstəmovu çıxardıb, milliyyətcə başqa millətdən olan Muradov adlı bir nəfəri direktor müavini qoymuşdular. Qəddar bir adam idi. İçlası o açıb sözü partkom Abdullayevə verdi. Abbas Mirzə Şərifzadəni iclasın sədri secdilər. Amma rəngi-rufu ağappaq idi və onun çıxışına qədər heç kim, heç nə bilmirdi. Abbasmirzə bildirdi ki, bizim aramızda xalq düşmənləri var. Namuslu sovet vətəndaşları kimi onları ifşa etmək hamımızın vətən- daşlıq borcudur. Kim kimin haqqında nə bilir, kimdən sovet höku- məti əleyhinə söz eşidib, desin. Hamı məəttəl qaldı. Bildirdilər ki, heç kim, heç nə əleyhinə söz eşitməyib. ... Başladılar Ülvi Rəcəbdən. Ülvinin evində kimlər olub? O, evində türk valları çaldırıb. Türk ədəbiyyatını və türk musiqisini təbliğ edib. Heç kim, heç nə başa düşmədi. O zaman teatrımızda Cavahir Hüseynova adlı aktrisa vardı. Cəsarətli qız idi. Süleyman Rüstəmlə birlikdə bir çox səhnə ustası- nın həbsdən qurtarılmasında onun da zəhməti az olmadı. Kollek- tivin içərisindən yalnız o, ayağa qalxıb: -Nə Ülvi, Ülvi salmısınız. Ülvi bizim ən namuslu aktyorları- mızdandır, -dedi. Elə bu an direktor müavini Muradovun-“Utur”- deyə səsi eşidildi. Cavahir də borclu qalmayıb, ona sərt cavab verdi. Ülvi acıqlı şəkildə salonu tərk etdi. Mən, Sona Hacıyeva, o zaman teatrda qrimçi işləyən Əliağa Dadaşov bir-birimizə baxıb, onun arxasınca qaçdıq. Bulvarda Ülvi- yə çatdıq. O bizi görüb-qaçın mənim üstümdə sizə söz gələr. Yoxsa elə bilirsiniz özümü dənizə atacağam? Mən elə iradəsiz adam deyi- ləm. Özüm haqqımı qoruyacağam. Adicə olaraq o sözləri eşitmək istəmirəm,-dedi. Geri qayıtdıq. İclas davam etdi. Abbasmirzə ancaq söz verirdi. Özü bir kəlmə də danışmırdı. O gün axşam Ülvini tutdular. Bir gün sonra işə gələndə isə gördük ki, Abbasmirzə də yoxdur. Dedilər ki, maskalanıb sədrlik edirmiş. Yüklə 2,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|