İnanç-ahlak iLİŞKİSİ bağlaminda iman, İSLÂm ve ihsan kavramlari
Yüklə 0,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2. İslâm-İman İlişkisi
Yrd. Doç. Dr. Mustafa YÜCE
| 125 -----------Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 15, sayı 2, 2013----------- sadece ‚doğruya ve hakka uyma‛ manası taşır. Yanlışa ve kötüye boyun eğme şeklinde bir teslimiyet, İslam’a aykırı hatta isyan olarak nitelendirilmiştir. 54
ملس kökünden hemzeyle ta’diye edilerek yapılan ‚ َمَلْسَأ ‛ fiili ise şu anlama gelmektedir: ‚Bir kimsenin kendisi için çok değerli olan ve vazgeçilmesi çok güç olan bir şeyi isteyen kimseye vermesi.‛ Bu durumda kelimenin anlamı ‚kendini teslim etmek‛ 55 olur. İslam kavramı bu kalıbıyla Kur’ân’ın sekiz yerinde, aynı kökten türeyen fiil ve isim formlarıyla da Kur’ân’ın değişik yerlerinde farklı bağlamlarda kullanılmıştır. 56 Kavramın fiil kalıbıyla geçtiği yerlerde daha çok, ‚Allah’a yönelme‛ 57 ‚O’na teslim olmak‛ 58 , ‚tevhid inancına sahip bulunmak‛ 59 , ‚Allah’a teslimiyetin gereğini yapmak‛ 60 manalarında kullanıldığı görülmektedir.
İslam ve iman kavramları muhtelif ayet ve hadislerde eş anlamlı kelimeler 61 olarak kullanılmakla beraber farklı anlamlarda da kullanılmıştır. 62 Hadis kaynaklarında İslam kavramı ile ilgili çok sayıda rivayet bulunmaktadır. ‚Allah katında dinin İslam olduğunu vurgulayan‛ 63 ve bunu ‚kolaylaştırılmış haniflik‛ şeklinde açıklayan 64
hadisler, ilgili ayetlerle bütünlük arz etmektedir. Ayrıca ayet ve 54 Mustafa Sinanoğlu, ‚İslam‛, DİA, İstanbul 2001, XXIII, s. 1. 55 İbn Fâris, Mu’cemu Mekâyisi’l-Luğa, III, 90. 56 Abdulbâkî, Muhammed Fuad, el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfazi’l-Kur’âni’l-Kerim, Dâru’l-Marife, Beyrut 2009, s. 234. 57 Bkz.: Bakara, 2/112; Lokman, 31/22. 58 Bkz.: Bakara, 2/131; Mü’min, 40/66. 59 Bkz.: Enbiyâ, 21/108. 60 Bkz.: Zümer, 39/54. 61 Zâriyât, 51/35-36; Yûnus, 10/84; Âl-i İmrân, 3/85, 102; Hucurât, 49/17. 62 Hucurât, 49/14; Ayrıntılı bilgi için bkz.: Ahmet Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslam Akâidi ve Kelâm’a Giriş, Ensar Neşriyat, İstanbul 2010, ss. 54-57. 63 Tirmizi, Menakıb, 32. 64 Buhari, İman, 29. 126 | İnanç-Ahlak İlişkisi Bağlamında İman, İslâm ve İhsan Kavramları
-----------Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt 15, sayı 2, 2013----------- hadislerde İslam kavramı ile hanif ve fıtrat kavramları arasında bir anlam ilişkisi kurulduğu da gözlerden kaçmamaktadır. 65
beraberliğine bağlamıştır. İslam âlimleri ilk dönemlerden itibaren iman-amel münasebeti üzerinde durmuş, Haricîler ve Mutezile ile bazı Şiî grupları amelsiz imanı ahiret planında geçersiz kabul etmiştir. Sünnî çoğunluk ise imanı zihnin ve kalbin tasdikinden ibaret sayarak imanla ameli ayrı düşünmüşlerdir. Ancak bu husus, dini hayatta amelin önemini küçümseme anlamı taşımamaktadır. 66
kavramıyla ilişkisi bakımından tanımlar getirmeye çalışmışlardır. Bu çerçevede İmam Eş’arî (v. 324/935-36), İslam’ı ‚Allah’a tam teslimiyet, hükümlerine boyun eğme ve emirlerine uyma‛ 67 şeklinde tanımlarken, Mâtürîdî ‚kişinin kendini bütünüyle Allah’a teslim etmesi, sadece ve tamamıyla O’na kulluk edip ortak koşmaması‛ diye bir tarif etmiştir. 68 İmam Mâtürîdî, İslam’ı ‚başkasını ortak koşmaksızın her şeyin Allah’a ait olduğunun kabul edilmesi ve her şeyin O’na boyun eğmesi (inkiyad)‛ 69 diye tanımlamıştır. Mâtürîdî’ye göre, iman ve İslam birbirlerini gerektirmektedir. Mâtürîdî, imanı insanın Allah’ın kulu olduğunu tasdik etmesi; İslam’ı ise nefsini O’na teslim etmesi şeklinde anlamaktadır. İman aynı şeyin gizli olan yönünün adı, İslâm ise açık olan yönünün adıdır. Bundan dolayı, İslam’da şehadet getirme, imanda ise kalp ile tasdik gerekli görülmüştür. 70 Yani, ‚iman genel, İslam nesneldir. Bu iki terim 65 Bkz. Rûm, 30/30; Buhari, Cenaiz, 79, 80, 93; Müslim, Kader, 22-25. 66 Bekir Topaloğlu, ‚İslam‛, DİA, , İstanbul 2001, XXIII, s.5. 67 Bâkıllânî, Kadi Ebu Bekr, el-İnsâf, el-Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Türas, Mısır 1369, s. 123. 68 Mâtürîdî, Kitabu’t-Tevhid, s. 633. 69 Mâtürîdî, Te’vilâtu Ehli’s-Sünne, IX, 338-339. 70 Mâtürîdî, Kitabu’t-Tevhid, ss.633-634; Hanifi Özcan, ‚Mâtürîdî’ye Göre ‚İman- İslâm-İhsan‛ ve ‚Küfür‛ İlişkisi‛, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1994, S. 8, s. 90. Yüklə 0,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|